دیوان عدالت اداری به تخریب سینما ایران رای داد / تیغ برنده تخریب بالای سر سینما ایران لاله‌زار
مریم اطیابی
اخبار رسیده حکایت از آن دارد که «سینما ایران» خیابان لاله‌زار یکی از مهمترین سینماهای تاریخ ایران از دیوان عدالت اداری حکم تخریب گرفته است.
ظاهرا حدود دو سال پیش مالک این بنا به دنبال پیگیری حکم تخریب و نوسازی بوده که در میراث فرهنگی استان تهران با حکم واجد ارزش بودن بنا مواجه می‌شود که اجازه ساخت و ساز را از وی سلب می‌کند. او هم در دیوان عدالت پیگیر ماجرا می‌شود و بالاخره در آذر ۹۹ حکم اجازه تخریب را می‌گیرد.
این نخستین ملک واجد ارزش یا ثبت ملی نیست که دچار چنین فرجامی می‌شود. که این نشان از یک گپ بزرگ در قانون میراث فرهنگی دارد و مشخص نیست چرا مسئولان حقوقی و معاونان میراث فرهنگی به دنبال راهکاری برای حل این معضل در تعامل با قوه قضاییه و مقننه و احصا نظرات جمعی از حقوق‌دانان برجسته نیستند.
حال پیش از وقوع هر بلایی پیشنهاد می‌شود بخش حقوقی و میراث‌فرهنگی استان تهران و مرکز و دفتر ثبت اثار تاریخی کشور و شهرداری منطقه ۱۲ در جلسه‌ای با مالک یا مالکان جلوی یک تخریب فرهنگی دیگر را بگیرند و با خرید این ملک یا دادن بسته‌های تشویقی در خور، کاربری دوباره‌ی این بنای ارزشمند را رقم بزنند.
در ضمن اگر خانه اتحادیه ، خانه بوشهری‌ها، تئاتر نصر، سینما ایران، سینما متروپل، خانه‌های پیرنیا در لاله زار جنوبی و شمالی مرمت و تبدیل به کاربری احسن فرهنگی شود، خود به خود با توجه به نزدیکی این خیابان به خیابان ۳۰ تیر یک هاب گردشگری- فرهنگی- تاریخی در این محدوده شکل می‌گیرد.
«موسسان این سینما آرنولدیاکوسیان(۱۲۵۲-۱۳۳۹) ، الکساندر لوین، امیل زورکوف، اسحاق قزلباش زنجانی و علی وکیلی هستند. یاکوبسیان (بنیان‌گذار سینما در ایران) بعد از اشنایی با الکساندر لوین در سال ۱۳۰۵ از بادکوبه به تبریز و بعد از آن به تهران آمد و سینما ایران را در محل فعلی سینما البرز ساخته و در ۲ اردیبهشت ۱۳۰۶افتتاح کردند. آنها بعدها خانه‌های دکتر نوذری و دکتر گوهر خانم خاکپور را خریداری و سینما ایران را ساختند.»
داوود قهردار عکاس و نویسنده کتاب سینماهای تهران که بزودی کتابش منتشر خواهد شد با ارائه توضیحات بالا در گفت و گو با میراث‌باشی تشریح می‌کند: ” آرنولد یاکوسیان و الکساندر لوین سینما ایران را در سال ۱۳۰۶ در محل فعلی سینما البرز تاسیس می‌کنند. بعدها آرنولدیاکوسیان ، الکساندر لوین، امیل زورکوف، اسحاق قزلباش زنجانی و علی وکیلی با هم زمین‌های تئاتری متعلق به دکتر نوذری و دکتر گوهر خانم خاکپور را کمی بالاتر از سینما البرز و روبه روی آن خریداری می‌کنند و سینما فعلی ایران را در ۳ اسفند ۱۳۱۹راه‌اندازی می‌کنند.
سپس نام سینما ایران پیشین را تبدیل به سینما البرز می‌کنند. سینما ایران یکی از مطرح‌ترین سینماهای دهه بیست و سی است. و جزو پر فروش‌ترین سینماهای لاله‌زار بوده است. یک عکس قدیمی از این سینما وجود دارد مربوط به سال ۱۳۳۷ که نشان می‌دهد مردم چگونه برای دیدن فیلم به این سینما هجوم آورده‌اند.
قهردار می‌گوید: در سال ۱۳۳۴ برای نخستین بار نمایش واید اسکرین در اینجا باب می‌شود. فیلم «دلاوران میزگرد» نخستین فیلم سینما اسکوپ را برای نخستین بار با صدای مجزا پخش می‌کنند.
این سینما ۱۲۰۰ صندلی داشته است. و در سالهای ۱۳۳۵ جزو ۳۸ سینمای درجه یک ایران بوده است. راج کاپور هنرمند مشهور هند در همین سال به ایران می‌آید و اکران فیلم “آقای ۴۲۰” را در این سینما افتتاح می‌کند.
یاکوسیان در سال ۱۳۳۹ فوت می‌کند و وارثانش این سینما را به “مهدی حق‌گو” و “اسحاق زنجانی” در سال ۱۳۴۱ می‌فروشند. درسال ۱۳۵۲ شرکت سهامی ایران به شرکت سهامی ایران تغییر نام پیدا می‌کند. هم‌زمان “اسحاق زنجانی” صاحب مجله‌ی نمایش هم بود در سال ۱۳۵۳ به عنوان مشاور اتحادیه سینماداران از طرف آقای “نورالدین آشتیانی” انتخاب می‌شود. زنجانی در سال ۱۳۵۷ فوت می‌کند.
سینما در سال ۱۳۷۰ به دستور وزارت ارشاد از گردش کار خارج می‌شود.”
انتهای پیام
