تکه پاره‌های باستانی‌ترین محدوده شهر اصفهان/بافت از هم گسیخته جوباره را دریابید
مهرناز شهباز
جوباره، قدیمی‌ترین بافت تاریخی شهر اصفهان در انبوه بی توجهی راه نابودی را می‌پیماید، راهی که قدم‌های اول آن را با تجاری‌سازی برداشتند و با تعریض گذر، بیشتر و بیشتر از هم گسیخت تا آخرین نشانه‌های این بافت کهن از هویت خود دورتر شود.
جوباره با مجموعه‌ای از کنیسه‌ها و خانه‌های واجد ارزش نگهداری و مناره‌هایی که نشان از دیرینگی این بافت ارزشمند هستند در محدوده و گذری به نام “کمر زرین “یا گذر “ماهی فروش‌ها” تا خیابان کمال قرار دارند. جایی که سه سال پیش شهرداری اصفهان گذر ماهی فروش‌ها را برای احداث خیابان آیت الله صافی تعریض کرد. اتفاقی که به اعتقاد کارشناسان میراث فرهنگی بافت مهجور جوباره را از هم گسیخته‌تر کرد تا راه برای دسترسی به انبوه تجاری‌سازی‌ها و بازارهای نوساز فراهم شود.
حقیقت اما این است که بافت جوباره در حال ویرانی است تا آخرین نشانه‌های حیات این بافت برای همیشه از اذهان پاک شود. مایه‌ای از بی‌توجهی و معنا و ارزش نداشتن پتانسیل‌های بافت های تاریخی برای شهرداری‌های اصفهان در همه سالهای گذشته که در واقع از سال‌ها پیش حکم ساقط شدن جوباره را امضا کردند، همان زمان که میدان امام علی و راسته بازار آن به بهانه احیا میدان عتیق علم شد و طرح تجاری و پارکینگ کمرزرین شهرداری در جانب جنوب جوباره در مجاورت بازار غاز و با تخریب برخی خانه‌های ارزشمند تعریف شد.
خیابان آیت الله صافی از خیابان کمال و با عبور از گذر تاریخی جوباره رو به میدان امام علی و طرح تجاری و پارکینگ کمر زیرین راه را برای همین بازارها صاف کرد. خیابان آیت االله صافی در طرح تفضیلی شهر اصفهان تعریف شده بود و با تایید کمیسیون ماده ۵ پیش رفت. حیف و صد حیف که طرح تفضیلی و سرسری گرفتن میراث شهر توسط برخی کارشناسان و متولیان در کمیسون ماده ۵ با بافت ها و محورهای تاریخی اصفهان چه‌ها که نکرد؟! هزینه‌هایی جبران ناپذیر از جیب خزانه میراث فرهنگی شهر که می‌توانستند پتانسیل‌های گردشگری باشند و ارزش افزوده پیدا کنند اما قربانی اهداف کوتاه مدت و تجاری سازی‌ها شدند.
از فراز بازار غاز در منتها‌الیه میدان امام علی که رو به سوی جوباره در جانب شمال آن بنگرید، مناره‌های ساربان، چهل دختران و دارالضیافه و نورگیرهای کنیسه‌های یهودیان چشم نوازی می‌کنند. در این میان خانه‌هایی یهودیان را می بینید که به حال خود رها شده‌اند و خیابان آیت الله صافی که از دل جوباره رد شده است . آن سوتر گنبدهای نظام الملک و تاج الملک و گنبدهای راسته بازار تاریخی اصفهان که همه زبان گویایی هستند از تاریخی‌ترین بافت شهری اصفهان و گویا‌تر از آن رها شدگی بافت جوباره است که به نام بافت فرسوده در همه این سال‌ها دریده شد و سازه‌های تجاری شهرداری، وصله‌های ناجور آن شد تا به زعم کارشناسان خارج از ظرفیت محدود بافت تاریخی و در تضادی کامل با آن به شکلی از نابسامانی و ناهماهنگی جلوه کند.
تمام برنامه‌های شهرداری اصفهان در تمام سالهای گذشته برای بافت جوباره و میدان عتیق، نوسازی و تجاری‌سازی و تعریض گذری بوده که خود بلای جان این محدوده تاریخی شده است. این در حالی است که خانه های واجد ارزش نگهداری این محدوده و ساباط‌های آن در فراموشی کامل در حال ویرانی‌اند. شوربختانه، نه وزارت راه و شهرسازی و نه شهرداری و نه میراث فرهنگی هیچ برنامه جامع و مدونی در حفظ و مرمت این بافت تاریخی ندارند. سابقه شهرداری در این رابطه هم خوشنام نیست و معلوم نیست که اگر دوباره آستین‌ها را بالا بزند چه بلای دیگری با نام ساماندهی و بافت فرسوده بر سر جوباره آوار خواهد شد.
در اوایل دهه هشتاد شرکت عمران و مسکن سازان منطقه مرکزی از کارگزاران وزارت راه و شهرسازی، بدنه سازی و کف سازی محور یک جوباره را تحت عنوان “ساماندهی محور تاریخی فرهنگی جوباره” انجام داد. مرمت و بازسازی بازارچه حاج سلیمان، بازسازی خانه ملکان و بدنه سازی یکسری از المان‌ها که تنها توانست مرحم و مسکنی آنی و ظاهری بر زخم عمیق و دردهای جوباره باشد. اما بر ای محور دوم جوباره، قرعه کار به نام شهرداری درآمد که طبق معمول با لودر به جان گذر ماهی فروشان یا همان گذر کمرزیرین افتاد تا خیابان آیت الله صافی را بزند.
خیابانی که پشتش به طرح تفضیلی و کمیسون ماده ۵ گرم بود اما از نعش بافت تاریخی رد می‌شد. آن زمان صدای هیچ رسانه‌ای درنیامد و از همین رو هم صدای مخالفت کارشناسان میراث فرهنگی به جایی نرسید.حالا اما آب رفته به جوی باز برنمی‌گردد. شاید دیر باشد اما از همین جا که جوباره در میانه بود و نبود دست و پا می‌زند، باز می‌توان شروع کرد.
انتهای پیام
