تعرض اَفراد ناشناس به سنگ نگارۀ ساسانی داراب

به گزارش اشکان نیوز ، کمبود بودجه و نیروی کار در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سبب شده است تا بیشتر یادگارهای تاریخی فرهنگی کشور آسیب دیده و دستخوش ویرانی قرار گیرند. اما مهم تر از همه، مدیریت ناکارآمد و ناشایست و غیرتخصصی بر مسند میراث فرهنگی در بیشتر شهرها و دور از مرکز استان های کشور است که گاه مسوولان میراث فرهنگی در شهرستان ها با رویکردی منفعلانه نسبت به یادگارهای ارزشمند تاریخی فرهنگی و میراث نیک گذشتگان برخورد می کنند. نا آگاهی برخی از مسوولان میراث فرهنگی و درک نادرست آن ها از ارزش یادگارهای تاریخی فرهنگی و همچنین درد بی تفاوتی و خواب زمستانی برخی از آن ها، سبب شده است که بیشتر آثار تاریخی فرهنگی کشور در آستانۀ نابودی و حذف از چهرۀ تاریخ  قرار گیرند. زمستان درحال به پایان رسیدن است و هنگام بهار و نوزایی و دگرگونی است. اما گویا برخی از مسوولان میراث فرهنگی هم چنان در “زمستان” به سر می برند و در خواب هستند!

تعرض به سنگ نگارۀ ساسانی داراب

اما سنگ نگارۀ ساسانی شاهپوریکم در شهرستان داراب که نزد باستان شناسان و پژوهش گران جایگاه ویژه ای دارد و از ارزش بسیار فراوانی برخوردار است و کارشناسان آن را کهن ترین نگارکَند (نقش برجسته) شاهنشاه ساسانی در کشور می دانند از سوی فرد یا اَفرادی ناشناس به بهانه های ناروشن مورد دست درازی (تعرض) جای گرفته است. این فرد یا اَفراد ناشناس به تازگی با پُتک به جان یادگار ساسانیان اُفتاده و بخش هایی از پایین سنگ نگارۀ شاهپوریکم و بیرون از کادراصلی را شکسته و خوُرد کرده و به گمان فراوان به سبب کمبود زمان و رسیدن کشاورزان و زمین داران پیرامون اثر، کار را نیمه تمام رها و آن جا را ترک کرده اَند.

اما آنچه که دربارۀ آسیب رسانی به سنگ نگارۀ ساسانی شاهپوریکم در شهرستان داراب مهم است و اهمیت دارد، آرمان این فرد یا اَفراد بوده است که بی گمان با اَنگیزه ای سیاسی و یا کینه جویانه همراه بوده است. از سویی، روش و شیوۀ برخورد با این اثر تاریخی شگفت اَنگیز بوده و جای پرسش دارد. متجاوزان در چندین بخش آسیب های کوچک و در یک بخش آسیب بزرگی برجای گذاشته و پایین سنگ نگارۀ ساسانی شاهپوریکم را شکسته اَند. همچنین آسیب نرساندن به کادراصلی یعنی خود سنگ نگاره شاید بیانگر آن است که، این کار از سوی سوداگران اَموال فرهنگی تاریخی که به بهانه های پوچ و خیال اَنگیز گنج به یادگارهای ملی و تاریخی آسیب می رسانند، نبوده است. از همین روی، یگان حفاظت و حراست میراث فرهنگی استان باید هرچه زودتر به موضوع  ورود کرده و داستان را واکاوی و موشکافی کنند تا به سرنخ هایی برسند و نگذارند یادگار ساسانیان بیش از این قربانی آرمان های ناروا و پَلشت فرومایگان نابخرد و گرفتار بازی سیاست شود و خدای ناکرده آسیب دیده و فاجعه ای بزرگ تر رُخ دهد.

همچنین، نگارنده در بازدید میدانی مهرماه امسال از سنگ نگارۀ ساسانی داراب، متوجه آسیب رسانی و شکستگی های کوچکی با فاصله ای بیشتر از امروز آن و در بیرون از کادراصلی و سنگ نگاره شده بود که در گزارشی با نام «غارتگران پایین سنگ نگارۀ ساسانی داراب را شکستند» به آن پرداخته و به آگاهی مسوولان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مرکز استان رسانده بود. اما گویا گوش شنوایی وجود ندارد و فریادها به جایی نمی رسد و هم چنان مسوولان در خواب غفلت به سر می برند و یا این موضوع را جدی نگرفته و به گمان فراوان چشم به راه یک فاجعۀ بزرگ و آسیب های برگشت ناپذیری هستند!؟

شوربختانه در بیشتر موارد در کشور ما، مسوولان و مدیران میراث فرهنگی تهدیدها و خطرها در برابر آثار تاریخی فرهنگی و هُشدارهای کُنش گران و کارشناسان میراث فرهنگی را جدی نگرفته و پس از رُخداد فاجعه و آسیب ها و فشار رسانه ها و بیانیه ها، تازه دست به کار شده و از خواب زمستانی بیدار می شوند. در فرجام نیز، این یادگارهای ارزشمند تاریخی فرهنگی کشور است که یکی پس از دیگری نابود شده و از صفحۀ روزگار رخت می بندد و از میان می رود.

با این همه، نگارنده بر پایۀ مسوولیت اجتماعی خویش، موضوع آسیب رسانی به سنگ نگارۀ ساسانی داراب را به آگاهی مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان رسانده و خواستار رسیدگی و توجه به آن شده است.

سنگ نگارۀ شاهپوریکم ساسانی در داراب

سنگ نگارۀ شاهپوریکم در فاصلۀ چهار کیلومتری جنوب خاوری (شرقی) داراب و در دامنۀ جنوبی کوهی نامدار به کوه «پهنا» جای دارد. این نگارکَند در حد فاصل شهر کهن دارابگرد و شهر کنونی داراب جای گرفته است. همچنین جزو چهار سنگ نگاره ای است که پیروزی شاهپوریکم بر رومیان را به تصویر کشیده است. این سنگ نگاره همانند دیگر نگارکندهای دورۀ ساسانی در جایی قرار گرفته که در پایین آن چشمه و برکه آب قرار دارد.

در این سنگ نگاره، پادشاه ساسانی را سوار بر اَسپ در میان نگاره، نشان می دهد و پشت سر وی، هِفده تَن از بزرگان ایرانی با کلاه بلند و رَدای ایرانی ایستاده اند. در برابر پادشاه ساسانی، چهرۀ بیست تَن از اسیران دشمن دیده می شود که با نگرش به ریخت، آرایش موی سر و نمونه پوشاک، رومی هستند و هیچ کدام کلاه بر سر ندارند. این اسیران به وسیلۀ یک نگهبان ایرانی بدون کلاه، همراهی و مراقبت می شوند. در بخشی از سمت راست نگارکَند یک ارابۀ جنگی اَسپ دار نمایان است. میان نگهبان ایرانی و شاهنشاه ساسانی، دو مرد رومی وجود دارند که یکی دستش را به سوی پادشاه دراز کرده است و دست پادشاه بر روی سر فرد دیگر است. در دست پادشاه ساسانی گویا فرمان یا نوشته ای است و در زیر سم اَسپ پادشاه، رومی دیگری نمایان است.

بر دیوارۀ صخره و پایین کادر سنگ نگاره، نگارۀ کوچکی از یک سر با تاجی کُنگره دار تراشیده شده است که برخی از پژوهشگران، آن را ایزدبانو “آناهیتا ” می دانند. اما برخی از باستان شناسان به اَنگیزۀ آسیب های بسیار فراوان نقش، از منسوب کردن آن به ایزدبانوی آناهیتا پرهیز می کنند.

باستان شناسان سنگ نگارۀ شاهپوریکم در داراب را کهن ترین و یگانه ترین سنگ نگارۀ پادشاه ساسانی نسبت به دیگر نگارکَندهای وی در سرزمین پارس می دانند که پایگاه بُنیادین و نخستین اَردشیربابکان و فرزندش شاهپورشاه بوده است و پس از آن، از این کهن شهر باستانی به سوی پیروزآباد راهی شده اَند.

سنگ نگارۀ ساسانی داراب با شمارۀ ۲۶۷ در تاریخ ۱۲ اِسپندماه ۱۳۱۵ خورشیدی به ثبت ملی رسیده است.

نگاره های زیر به تازگی گرفته شده است، آن ها را ببینید :

تکه سنگ بزرگی که به تازگی با پتک از دل کوه شکسته شده و بر روی زمین رها شده است

بخشی از سنگ پایین اثر که شکسته شده است

تکه سنگ های شکسته شده که بر روی زمین ریخته و انباشته شده است

تکه های شکسته سنگ ها هرکدام در گوشه ای ریخته و رها شده است

بخش پایین سنگ نگاره ساسانی در سمت چپ آن و شکستگی ها که تا نزدیکی اثر پیش رفته است

انبوه شکستگی ها تا نزدیک سنگ نگاره پیش رفته است و تهدیدی جدی برای اثر ملی داراب و یادگارساسانیان است

نگاره ها از عیسا فولادفر، دوست دارمیراث فرهنگی شهرستان داراب است

انتهای پیام