همسایه، کاروانسرای دزفول را می‌بلعد
مجتبی گهستونی(فعال میراث فرهنگی)
یکی از دلایل اصلی اهمیت کاروانسرای بازار دزفول داشتن ارتباط با بارانداز اصلی شهر در کنار پل قدیم است، بنای کاروانسرای بازار دزفول توسط یک همسایه از درون بلعیده می‌شود. این کاروانسرا که در دوران قاجار ساخته شده است با توجه قرارگیری در راسته آهنگران بازار قدیم شهر به کاروانسرای بازار شهرت دارد. بنای کاروانسرا که مالک خصوصی دارد با اینکه ایستایی کلى مناسبى دارد ولى بخش‌هایی از آن گرفتار بدعهدی یک همسایه شده است. لازم است شهرداری دزفول و اداره میراث فرهنگی این شهرستان مانع پیش‌روی این همسایه شوند.
در سال ۱۳۹۳ پرونده ثبتی کاروانسرا در حال تهیه بود و هنوز نصف گنبدخانه‌ای که موضوع این نوشتار است وجود داشت ولی نصف دیگر آن در سال‌های پیشین از بین رفته و به ملک مسکونی تبدیل شده بود. شخصی که مالک ملک مسکونی همجوار کاروانسرا بود در هنگام تخریب ملک خود، آن هم بدون مجوز اداره میراث فرهنگی، به علت گودبردادی غیراصولی دقیقا دیوار به دیوار کاروانسرا نصف گنبدخانه را تخریب می‌کند. اداره میراث فرهنگی دزفول قصد شکایت داشت اما مالک آن ملک مسکونی اعلام می‌کند خسارت مورد نظر را پرداخت خواهد کرد. در جلسات برگزار شده مقرر شد به جای پرداخت هزینه ساخت گنبدخانه حدود ۳۹ متر از ملک خود عقب‌نشینی کند تا گنبدخانه به طور کامل تجدید بنا شود.
اما به مرور نه میراث فرهنگی بودجه‌ای اختصاص می‌دهد و نه مالک وفای به عهد می‌کند. بعدها توافقنامه مورد نظر پیگیری می‌شود. اما اصل نامه‌ای که کلیه امضاها را دارد محو می‌شود. اکنون مالک یک ملک شخصی در همسایه کاروانسرا به جای جبران خسارت و یا حتی عقب نشینی برای بازسازی گنبدخانه به صورت غیرمجاز و غیرقانونی به تعرض و تخریب و ساخت و ساز خود ادامه می‌دهد.
با توجه به اینکه سال‌های زیادی است این بنا به صورت متروکه رها شده؛ برای جلوگیرى از بروز خسارت‌هاى احتمالى لازم بود که نسبت به رفع دخل و تصرفات انجام اقدام شود. در این راستا اداره میراث‌فرهنگی طی دو سال متوالی اقدام به تامین اعتبار مرمت و رفع خطر این بنای واجد اهمیت تاریخی و فرهنگی کرد، اما تکمیل مرمت و احیای بنا به دلیل نبود اعتبار مجدد سال‌هاست که متوقف شده است .
با این حال در بنای کاروانسرای بازار در شهر دزفول طی زمان های مختلف دخل و تصرفات مختلفی از جمله اندود نمودن دیوارهای داخلی، نصب در کرکره‌ای جلوی در چوبی قدیمی جهت ایجاد امنیت، تعویض در چوبی حجره‌ها با در کرکره‌ای فلزی، اجرای سقف طاق ضربی اتاق طبقه اول روی هشتی به دلیل فرسودگی، و یا تخریب سقف قدیمی، و نیز تخریب نیمی از بنا و ساخت و ساز مجدد آن صورت گرفته است.
به دلیل استفاده از مصالح نامناسب و اعمال تعمیرات نادرست و ناآگاهانه در دوران مختلف و توسط مالکین وقت آسیب‌هایی از جمله تخریب قسمتی از تزئینات آجری وارد شده، همچنین دخل و تصرف در نماهای داخلی موجب حبس و گسترش رطوبت‌های نزولی و صعودی و آشفتگی منظر، تخریب پلکان بام، رویش گیاهان روی بام و . . . شده .
مطالعات کارشناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان این اثر تاریخی را از نظر ویژگی‌های تاریخی و هنری، معماری و فرهنگی واجد شرایط ثبت در فهرست آثار ملی ایران می‌داند. نخستین گام در راه تحقق این هدف بزرگ تهیه شناسنامه‌ای تحت عنوان پرونده پیشنهاد ثبت برای هرکدام از آثار تاریخی و فرهنگی است تا با معرفى این ارزش‌های ملی مقدمات لازم برای احیاء و بازسازی آنها فراهم شود.
یکی از دلایل اصلی اهمیت کاروانسرای بازار دزفول داشتن ارتباط با بارانداز اصلی شهر در کنار پل قدیم است که داد و ستد کالاها معمولاً در آنجا انجام و سپس کالاها به بازار شهر وارد می‌شده است. این بنا در گذشته دارای دو حیاط مرکزی به صورت شش ضلعی بوده که در حال حاضر فقط یکی از حیاط‌ها با ایوانچه‌ها و حجره‌های اطراف آن برجامانده است.
بافت قدیم شهرستان دزفول با قدمتى بالغ بر یک هزار سال در مرکز شهر و در کنار رودخانه دز شکل گرفته است. خانه‌های قدیمی بزرگ و زیبا، مساجد، بقعه‌ها، حمام‌ها، کاروانسراها، بازار قدیم و . . . از جمله عناصری است که به زیبایى در کنار هم بنا شده. در دوران جنگ تحمیلی بر اثر خسارات جبران ناپذیر وارده و پس از آن به دلیل افزایش ساخت و سازهای ناهمگون چهره برخی محلات دستخوش تغییرات فراوانى شده است
انتهای پیام
