آرایی که بر گرده میراث فرهنگی اصفهان شلاق می‌زنند/تخریب خانه صفوی جلفا با حکم دیوان عدالت اداری

مهرناز شهباز/ جمعه گذشته، خانه صفوی عطاری در محله جفای اصفهان با خاک یکسان شد. عملیات تخریب با استناد به رای دیوان عدالت اداری رخ داد. اتفاقی که این سال‌ها خانه‌های تاریخی و واجد ارزش اصفهان را نشانه گرفته تا علاوه بر سود کلان از زمین‌های بایر شده، حریم آثار بافت تاریخی اصفهان بیشتر از پیش با ارتفاع گرفتن ساخت و سا‌‌زها از هم گسیخته و مخدوش شود.

 خانه عطاری یا علوخان متعلق به دوران صفوی در طرح تفضیلی اصفهان واجد ارزش تاریخی و به اصطلاح از بناهای ستاره دار بود؛ این یعنی خط قرمزی که شهرداری نباید از آن عبور کند و هر تصمیمی در رابطه با این بنا باید با توجه به واجد ارزش بودن آن اتخاذ شود. خانه عطاری اما این‌بار با رای دیوان عدالت اداری حکم تخریب گرفته است و میراث فرهنگی و شهرداری هم باید در اجرای آن تمکین می کردند.

خانه عطاری، شرایط چندان خوبی نداشت اما شواهد نشان می‌دهد که ناودان‌های این بنا مسدود شده بود تا با بارندگی‌ها روند تخریب تندتر و بدین ترتیب از ارزش نگهداری ساقط  و حکم تخریب به راحتی دریافت شود. این اتفاق تنها خاص این خانه نبوده و این راهکاری است که بسیاری از مالکان خانه‌های تاریخی در اصفهان با توسل به آن راه نابودی ملک میراثی‌شان را می‌پیمایند.

خانه صفوی تخریب شده در محله جلفا  از این رو به خانه عطاری مشهور بود که متعلق به یکی از عطاران اصفهان بوده اما در واقع بخشی از مجموعه بناهایی است که توسط یکی از تجار معروف ارامنه به نام علوخان  در دوران صفوی ساخته شد. در بافت تاریخی  محله جلفای اصفهان، خانه‌های تاریخی و دارای ارزش نگهداری کم نیستند؛ برخی از آنها در لیست آثار تاریخی ثبت هستند و برخی هم مانند خانه عطاری در طرح تفضیلی اصفهان ستاره‌دار و واجد ارزش شناسایی شده‌اند.

شوربختانه اما با رویه ای که این سال‌ها باب شده، خانه‌های واجد ارزش یا ثبت میراث فرهنگی با اقدام به شکایت مالک، از سوی دیوان عدالت اداری حکم تخریب یا خروج از لیست آثار تاریخی را می ‌گیرند. اقدامی که به زعم منتقدان، شان میراث فرهنگی را در محاق برده است.

پیشتر در اقدام به خروج خانه پهلوی کتابی در محور چهارباغ از لیست آثار تاریخی، علیرضا خواجویی از کارشناسان ارشد میراث فرهنگی اصفهان در گفت‌وگو با ایرنا  از دیوان عدالت اداری خواست در مورد سرمایه های ملی کشور با دقت نظر بیشتری داوری کنند زیرا میراث فرهنگی ثروتی ملی است که بایستی حفظ و به آیندگان تعلق گیرد.  

خانه کتابی در لایه دوم چهارباغ و محور تاریخی فرهنگی اصفهان در  همین سالی که گذشت با حکم دیوان عدالت اداری از لیست آثار تاریخی خارج شد تا به قیمت به مراتب افزوده‌تری از سوی مالک فروخته شود و یا خانه عطاری با وجود مخالفت میراث فرهنگی اصفهان با حکم دیوان عدالت ادارای با خاک یکسان شد. همچنین در مجاورت گذر سعدی و در حریم میدان نقش جهان خانه‌ای ارزشمند تخریب و در آن با حکم دیوان عدالت اداری، مجتمع تجاری نیوشا با ارتفاع دوبرابر ارتفاع مجاز حریم میدان نقش جهان ساخته شد.

و اما در مورد خانه عطاری باید گفت، از یک سو تخریب اثر واجد ارزش و از سوی دیگر ساخت و سازهایی که در اکثر موارد ارتفاع مجاز آثار بافت را نقض می‌کنند، به کلی بافت را از آنچه شرایط دشواری داشته دشوارتر و ویران‌تر می‌کند و به جای هویت و پتانسیلی که از بین می‌رود؛ ساختمان‌های بی‌هویت شکل می‌گیرد که تنها منفعت‌شان برای مالکانی است که حالا زمین‌شان قیمت چند برابر یافته است و در مقابل، بافت تاریخی و هویت شهر از هم گسیخته‌تر می‌شود.

در واقع تصمیات دیوان عدالت اداری درباره آثار تاریخی و واجد ارزش اصفهان شلاق دیگری است  که در کنار همه بی‌توجهی‌هایی که به آثار و بافت تاریخی این شهر می‌شود، زخمی کاری‌تر و به مراتب دردناک‌تر ایجاد کرده و در حقیقت تیر آخر را می‌زند و هیچ کس هم نمی‌تواند جلودار آن باشد.

ناصر طاهری، معاونت میراث فرهنگی اصفهان: رایزنی‌هایی با نمایندگان  محترم مجلس شورای اسلامی  در مورد ارائه راهکارهای قانونی و تدوین قوانین جلوگیری از صدور آرای اینچنینی توسط مراجع محترم قضایی صورت گرفته و در حال انجام است.
 
بهزاد فلاحی،معمار و کنشگر میراث فرهنگی: با قوانین ضعیفی که وجود دارد به راحتی می‌توانند یک خانه تاریخی را خراب کنند و یا حریم آثار تاریخی شاخص از جمله میدان نقش جهان را زیر سوال ببرند. از یک سو قوانین ضعیف است و از طرف دیگر مشاوره‌های لازم در دیوان وجود ندارد و از سوی دیگر میراث فرهنگی منفعلانه عمل می‌کند  و  شهرداری  هم به صورت تحریک‌آمیزی به  خاطر منافع جزئی به نابودی شهر تاریخی ای مثل اصفهان کمک می‌کند.

انتهای پیام