آغاز تسطیح و تخریب حریم یکی از مهمترین زیگورات‌های جهان
مجتبی گهستونی روزنامه نگار و فعال میراث فرهنگی
محوطه جهانی چغازنبیل قربانی کارخانه قند می‌شود؟ آیا استاندار خوزستان مانع از این اتفاق خواهد شد؟ اگرچه قسمت‌هایی از اراضی ملی واقع در حریم درجه یک و دو میراث جهانی چغازنبیل در سال ۱۳۹۷ بدون گرفتن استعلام از وزارت میراث واگذار و تسطیح انجام شده اما در صورت صدورمجوز ساخت یک واحد صنعتی در مساحتی بالغ بر ۳۲۰ هکتار نهادهای مسئول و اصرار کننده برای انجام یک پروژه در یک مکان خاص باید پاسخ‌گوی اقدام خود باشند.
بررسی‌های انجام شده حکایت از آن دارد که ساخت یک کارخانه قند در حریم درجه یک و دو میراث جهانی چغازنبیل و روی طاقدیس سردارآباد از برخی دستگاه‌های متولی مجوز گرفته اما تاکنون هیچ مجوزی از سوی وزارت میراث فرهنگی و پایگاه جهانی چغازنبیل صادر نشده است.
گفته می‌شود، با وجود نبود صدور مجوزهای لازم برای ساخت این کارخانه، بهره‌بردار با وجود دریافت تذکرهای متعدد از سوی پایگاه جهانی چغازنبیل، در اقدامی قسمت‌هایی از اراضی ملی واقع در حریم جهانی چغازنبیل را تسطیح کرده است.
عاطفه رشنویی، مدیر پایگاه چغازنبیل و هفت‌تپه در این‌باره به میراث‌خبر می‌گوید: «فرآیند ساخت کارخانه قند نزدیک دو ساله است که پیگیری می‌شود. اوایل سال ۹۷ یک‌سری ماشین‌آلات وارد حریم درجه یک چغازنبیل شدند. وقتی به آنها اعتراض کردیم گفتند که از وزارت صنعت‌ومعدن برای ساخت کارخانه مجوز گرفته‌اند با این‌حال پایگاه فعالیت آنها را متوقف کرد.»
او تأکید می‌کند: «متاسفانه مسئولان وزارت‌خانه از هیچ‌کدام از بخش‌های وزارت میراث‌فرهنگی استعلام نکرده و مجوز را صادر کرده بودند. ما از آنها شکایت کردیم اما از آن‌جایی‌که قوانین چندان دادگاه روشن نبود، این‌طور برداشت شد که چون به عرصه آسیب نرسیده و همه این فرایند در حریم درجه یک و دو در حال افتادن است بنابراین آنها می‌توانند حکم منع تعقیب بگیرند و کار را شروع کنند.»
رشنویی از مسئولان نهادهای دیگر می‌خواهد به این مسئله ورود پیدا کنند: «اکنون ساخت و ساز کارخانه قند را می‌خواهند دوباره شروع کنند و ما نیاز داریم که استانداری به این ماجرا ورود کند و به بهانه ایجاد اشتغال هویت فرهنگی و تاریخی جهانی ما از بین نرود.»
چگونه است که به منظور حفاظت از بستر تاریخی طبیعی منطقه که در محدوده طاقدیس سردارآباد قرار دارد، کلیه واگذاری‌ها توسط ارگان‌های دولتی به طور دائمی ممنوع، اما زمین مورد نیاز برای ساخت یک واحد صنعتی واگذار می‌شود در حالی‌که هرگونه فعالیت از جمله تسطیح، خاک‌برداری، خاک‌ریزی، احداث سازه، کانال‌کشی و… که موجب تغییر شکل در توپوگرافی تپه‌های تاریخی و عوارض طبیعی شود ممنوع است.
طبق بخشنامه شماره ۱۹/۰۷/۱۳۸۲ هیات وزیران برای حفاظت از میراث فرهنگی کشور و پرهیز از تاخیر در اجرای طرح‌های عمرانی و بروز اختلاف و پیگرد قضایی، مقتضی است کلیه دستگاه‌های اجرایی قبل از آغاز انجام عملیات اجرایی طرح های عمرانی، ضوابط حفاظتی آثار تاریخی و فرهنگی موجود و اجرای طرح را از سازمان (وزارت) میراث فرهنگی کشور استعلام و بر اساس آن اقدام نمایند.
همچنین تصویب‌نامه شماره ۵۷۸۴۰/ت ۲۹۶۹۰/ه مورخ ۰۴/۱۲/۱۳۸۲ هیت وزیران کلیه وزارت‌خانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات دولتی را مواظف کرده قبل از اجرای پروژه های بزرگ عمرانی و در مرحله امکان سنجی و مکان‌یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی تاریخی در آن خصوص اقدام کنند و در طرح و مکان‌یابی پروژه های یاد شده نتایج مطالعات انجام شده را رعایت نمایند.
با توجه به اینکه پهنای تاریخی محوطه‌های باستانی بین هفت‌تپه، چغازنبیل، دهنو و چغامیش که در یک محور قرار دارند گسترده است شاهد تلاش برای تعرض های گاه و بیگاه در حرایم محوطه های تاریخی توسط ذینفعان، شرکتها و کشاورزان هستیم که تاکنون پرونده های متعددی برای آنها تشکیل و منجر به صدور محکومیت قضایی شده است. حال که حرایم این دو محوطه باستانی، اراضی ملی محسوب می شود، بستر فرهنگی ایلام کهن باید تحت حفاظت قرار گیرد و مثل گوشت قربانی واگذار نشود.
مسئولان ارشد استان و شهرستان در هنگامه‌ای که برای اجرای یک طرح انواع واسطه‌ها و اعمال نظرها را بکار می‌گیرند باید توجه داشته باشند که بر اساس ضوابط پایگاه‌های جهانی، احداث هرگونه کارخانه و کارگاه‌های آلاینده ی محیط زیست ممنوع است. در همین خصوص حتی توسعه هرگونه پوشش گیاهی و اجرای طرح‌های جنگل‌کاری و تغییر کاربری اراضی کشاورزی از سنتی به صنعتی ممنوع اعلام شده است. تنها راه‌حل برای ساخت این واحد صنعتی، اجرای آن در خارج از محدوده محوطه های درجه یک و درجه دو میراث جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه است.
انتهای پیام
