حادثه اردوگاه گرگان
تاریخ معاصر به مناسبت هفته دفاع مقدس
در گزارش کمیته بین المللی صلیب سرخ از حادثه اردوگاه گرگان که طی سند شماره s/16962 منتشر شده است، آمده است :
– در حدود ساعت ۱۱:۳۰ قبل از ظهر یکی از اعضای هیئت در محوطه مشاهده کرده که درگیری میان دو اسیر رخ داده است. این درگیری به‌سرعت گسترش یافت و شورش کل اردوگاه را فرا گرفت. در ابتدا نگهبانان با شلیک‌های هوایی و فریاد به اسیران دستور دادند که به آسایشگاه‌هایشان بازگردند.
– از طرف هیئت، تعدادی از اعضا تلاش کردند اسیران را آرام کنند. سایر اعضای هیئت نیز تلاش کردند اسیران درگیر با یکدیگر را جدا سازند و مصراً از نگهبانان می‌خواستند از گشودن آتش خودداری کنند، لیکن تلاش‌های هیئت بی‌فایده بود.
– چند دقیقه بعد اسیران خشمگین راه خروج از اردوگاه را در پیش گرفتند. سپس پرتاب گاز اشک‌آور و شلیک هوایی آغاز شد و بعد از آن نگهبانان به سمت جمعیت شلیک کردند.
– در حدود ساعت ۱۲:۳۰ بعد از ظهر آرامش به اردوگاه بازگشت سپس از هیئت نمایندگی صلیب سرخ خواسته شد اردوگاه را ترک کنند. در ۱۱ اکتبر به یک هیئت و تیم پزشکی اجازه داده شد سه جسد نامشخص و ۳۵ اسیر مجروح را مورد معاینه قرار دهند. سه جسد بر اثر درگیری از ناحیه سر مورد اصابت قرار گرفته بودند.
با درخواست دولت عراق از دبیرکل سازمان ملل مبنی بر تشکیل هیئتی به منظور بررسی حادثه مزبور و در پی موافقت جمهوری اسلامی ایران با این درخواست مشروط به بررسی وضعیت اسرای ایرانی در عراق، و موافقت دولت عراق، دبیرکل هیئت حقیقت‌یاب مستقل را به منظور بررسی وضعیت اسرای جنگی و تمامی ادعاهای هر دوکشور ایران و عراق در خصوص اسرای جنگی از جمله حادثه گرگان تشکیل می دهد.
گزارش هیئت در تاریخ ۳ اسفند ۱۳۶۳ (۲۲فوریه۱۹۸۵) طی سند شماره s/16962 منتشر شده است و در خصوص حادثه گرگان به موارد زیر اشاره شده است :
– روز ۱۰ اکتبر ۱۹۸۴، در فاصله بین ساعت ۱۱:۱۵ تا ۱۱:۳۰ به وقت محلی دو اسیر مشاجره‌ای را آغاز کردند که دیگر اسیران مستقر در حیاط اصلی اردوگاه مابین مسجد و بخش یک به سرعت به آن پیوستند و خشونت در گرفت و به سرعت به دیگر قسمت‌های اردوگاه – به استثنای بخش چهار که همچنان که گفته شد از سه بخش دیگر مجزا بود – گسترش یافت. این حادثه در حضور چند تن از اعضای هیئت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ که در آن زمان در بخش یک مشغول کار بودند، به وقوع پیوست. هیئت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ روز قبل برای نخستین‌بار به گرگان رسیده و فعالیت‌های خود را در روز ۹ اکتبر در اردوگاه بدون حادثه انجام داد. فرمانده اردوگاه به همراه یکی از اعضای هیئت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در بخش چهار بود و بنابراین هنگام آغاز درگیری در محل حضور نداشت.
– تلاش برای اعاده نظم بین دو گروه اسیران – که از این پس به نام‌های “وفاداران” و “مؤمنان” به آنان اشاره خواهد شد – به جایی نرسید. اطلاق کلمات وفاداران و مؤمنان برای اختصار و سهولت در گزارش کنونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دو لقب از جمله القابی است که در ایران به گروه‌های موافق و گروه‌های مخالف دولت عراق اطلاق می‌شود. اسیران با سنگ، میله‌های آهنی که ظاهراً از تختخواب‌ها کنده شده بود، چماق، تخته، بطری و اشیای دیگر با هم به زد و خورد پرداختند.
– فرمانده و نگهبانان اردوگاه که نمی‌توانستند زد و خورد را متوقف کنند، از آنجا خارج شدند و اعضای کمیته بین‌المللی صلیب سرخ را که بعضی از آنها از درب اردوگاه خیلی فاصله داشتند با نردبان خارج کردند. پزشک کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در تمام مدت حادثه در درمانگاه [اردوگاه] حضور داشت. به نگهبانان و مسئولان اردوگاه و هیئت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ نیز هیچ حمله‌ای صورت نگرفت.
– نیروهای کمکی کمی بعد رسیدند. فرمانده اردوگاه که در آن زمان به همراه فرمانده پادگان بود، با بلندگو با اسیران جنگی صحبت کرد؛ اما ظاهراً فایده‌ای نداشت و شورش ادامه یافت. در این میان تعداد زیادی از اسیران جنگی ظاهراً به قصد حمله به در ورودی اردوگاه، به سمت آن هجوم بردند. بعضی از نگهبانان نارنجک‌های گاز اشک‌آور را به طرف اسیران پرتاب کردند، اما اسیران همگی با هم به مقابله پرداختند و مانع استفاده بیشتر از گاز اشک‌آور یا باتوم که نگهبانان با خود داشتند، می‌شدند. آن‌گاه تیرهای هشدار هوایی شلیک شد. وقتی باز هم اوضاع آرام نگرفت، فرمانده پادگان دستور داد به طرف جمعیت [اسیران] شلیک کنند. فرمانده اردوگاه اظهار می‌داشت دستور این بود که به “زیر کمر” شلیک کنند، اما وی همچنین اعتراف کرد که سربازان آن پادگان “تیراندازان حرفه‌ای نبودند” و ممکن است بعضی از آنها به نقاط بالاتر از کمر شلیک کرده باشند. بعضی از تیرها از خارج محوطه و محدوده اردوگاه به وسیله سربازانی شلیک شد که هم سطح با اسیران داخل [اردوگاه] موضع گرفته بودند.
– تعیین اینکه تیراندازی دقیقاً چه مدت ادامه یافت دشوار بود؛ اما نشانه‌ای قاطع دایر بر اینکه تیراندازی بیشتر از زمان لازم برای بازگشت آرامش ادامه یافته باشد وجود ندارد. اوضاع تا حدود ساعت ۱۲:۳۰ تحت کنترل درآمد.
– در نتیجه این حادثه، ۹ اسیر جنگی کشته شدند. از این عده سه نفر به وسیله دیگر اسیران جنگی کشته شده و سه نفر بلافاصله بر اثر شلیک گلوله جان خود را ازدست دادند. سه نفر دیگر بنا به علل مشابه بعداً در بیمارستان درگذشتند. طبق گزارشات رسمی، تعداد مجروحان ۴۷ نفر بود.
انتهای پیام
