تخریب موقوفه منیرالسلطنه در تهران؛ بحران حفاظت از میراث فرهنگی و عدم پاسخگویی مسئولان

موقوفه تاریخی منیرالسلطنه؛ گنجینه‌ای که در معرض نابودی است، سرای سیگارچی یا سرای منیرالسلطنه که به همسر ناصرالدین شاه تعلق دارد، به عنوان یک موقوفه تاریخی و فرهنگی، بخشی از تاریخ تهران و میراث معماری دوران قاجار محسوب می‌شود. این عمارت ۱۳۹ ساله که در بازار بزرگ تهران واقع شده، از جنبه‌های مختلف فرهنگی، معماری و تاریخی ارزش بالایی دارد. اما این روزها، به‌طور غیرقانونی و بدون رعایت الزامات قانونی، در حال تخریب است.

پروژه تخریب این موقوفه در حالی آغاز شده که به نظر می‌رسد هیچ یک از مراجع مربوطه، از جمله وزارت میراث فرهنگی، شهرداری تهران و اداره اوقاف، اقدام جدی برای توقف آن نداشته‌اند. مدیریت این بنای تاریخی که به اداره اوقاف واگذار شده، به نظر می‌رسد که در این فرآیند تخریب نقشی اساسی داشته باشد.

هماهنگی مسئولان در تخریب بنای تاریخی

اخبار و گزارش‌ها از بازار بزرگ تهران حاکی از آن است که تخریب سرای سیگارچی در هماهنگی کامل میان شهرداری، اداره اوقاف و میراث فرهنگی تهران صورت گرفته است. این اتفاق موجب بروز نگرانی‌هایی جدی میان فعالان میراث فرهنگی و کسبه بازار شده است. به گفته کسبه، در چند روز گذشته، سقف دو حجره از این سرای تاریخی برداشته شده و طبق برنامه، سقف حجره سوم نیز قرار است به زودی تخریب شود.

تعجب‌برانگیزتر این است که در تمامی مراحل این تخریب، مسئولان میراث فرهنگی هیچگونه واکنش و اقدام عملی برای توقف این روند نداشته‌اند. این وضعیت به شدت نشان‌دهنده ضعف در نظارت و حفاظت از آثار تاریخی تهران است و به نظر می‌رسد که دغدغه‌های فعالان میراث فرهنگی در این زمینه نادیده گرفته شده است.

تخریب پس از توقف‌های موقت؛ چرایی بی‌تفاوتی به میراث تاریخی

پروژه تخریب موقوفه تاریخی منیرالسلطنه از سال ۹۷ آغاز شد، اما در آن زمان اعتراض‌های گسترده‌ای از سوی فعالان میراث فرهنگی و شورای شهر تهران صورت گرفت. این اعتراض‌ها در نهایت باعث شد که تصمیم وزیر وقت میراث فرهنگی به توقف این تخریب منجر شود. اما متاسفانه این توقف موقتی که در آن زمان صورت گرفت، تنها برای مدتی کوتاه بود و اکنون دوباره شاهد تخریب این بنای تاریخی هستیم.

با توجه به این که این بنا در یکی از گرانترین و ارزشمندترین مناطق تهران قرار دارد، روند تخریب آن به‌طور عمده تحت تأثیر مسائل مالی و اقتصادی قرار گرفته است. به‌نظر می‌رسد که سود اقتصادی ناشی از تخریب و تغییر کاربری این بنا برای پروژه‌های شهری، باعث بی‌توجهی به ارزش‌های فرهنگی و تاریخی آن شده است.

نیاز به واکنش فوری؛ آیا مسئولان میراث فرهنگی تهران می‌خواهند دیر اقدام کنند؟

حفاظت از آثار تاریخی، به‌ویژه در شهری مانند تهران که روز به روز با تهدیدات جدیدی در زمینه تخریب و توسعه شهری مواجه است، باید در اولویت برنامه‌های مسئولان قرار گیرد. اگر مسئولان مربوطه، به ویژه وزارت میراث فرهنگی و شهرداری، در مواجهه با این گونه تهدیدات اقدام به‌موقع و جدی انجام ندهند، این آثار که بخشی از هویت تاریخی تهران به شمار می‌روند، به سرعت از دست خواهند رفت.

بی‌توجهی به تاریخ و میراث فرهنگی، نه تنها به معنای از دست دادن آثار بی‌نظیر است، بلکه به معنای نادیده گرفتن هویت فرهنگی و تاریخی جامعه نیز خواهد بود. امروز شاهد آن هستیم که یک موقوفه تاریخی در تهران به راحتی در معرض تخریب قرار گرفته است، و هیچ صدای اعتراضی از سوی مسئولان به گوش نمی‌رسد.

چالش‌های قانونی و نیاز به بازنگری در حفاظت از موقوفات تاریخی

موقوفه‌ها و بناهای تاریخی که به دلیل تعلق به نهادهای مختلف همچون اوقاف، در برخی مواقع با مشکلات قانونی در زمینه حفاظت و مرمت مواجه می‌شوند. در این شرایط، همکاری و هماهنگی میان سازمان‌های مختلف از جمله میراث فرهنگی، شهرداری و اداره اوقاف ضروری است تا بتوان از تخریب و نابودی این آثار جلوگیری کرد.

این موضوع همچنین ضرورت بازنگری در قوانین و مقررات مربوط به حفاظت از موقوفات تاریخی را برجسته می‌کند. نیاز است که به‌طور جدی‌تر به مسئله حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی پرداخته شود و در این راستا، مسئولان باید به‌طور هماهنگ و مسئولانه در مقابل تخریب چنین بناهایی واکنش نشان دهند.

آیا موقوفه‌های تاریخی تهران برای همیشه از دست می‌روند؟

تخریب موقوفه منیرالسلطنه تنها یک نمونه از مشکلات گسترده‌تری است که در زمینه حفاظت از میراث فرهنگی تهران و کشور با آن روبرو هستیم. اگر این روند ادامه یابد و مسئولان در این زمینه وارد عمل نشوند، شاهد از دست رفتن بخش‌های بیشتری از تاریخ و هویت کشور خواهیم بود.

انتهای پیام