بتن‌ریزی در قلب تاریخ: تصمیم جنجالی میراث فرهنگی در شهر باستانی بیشاپور
تصمیم اداره میراث فرهنگی استان فارس برای بتن‌ریزی در بستر شهر باستانی بیشاپور، یکی از مهم‌ترین آثار ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو، موجی از انتقادات کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی را برانگیخته است.
این اقدام نه‌تنها با استانداردهای حفاظت از آثار تاریخی مغایرت دارد، بلکه ممکن است به تخریب بخشی از تاریخ ایران منجر شود.
بتن‌ریزی به جای حفاظت: تصمیمی که شگفتی آفرید
بتن‌ریزی در محوطه تاریخی شهر ساسانی بیشاپور، آن‌هم در بستر کاوش‌نشده این اثر جهانی، چالشی تازه در مسیر حفاظت از میراث فرهنگی ایران ایجاد کرده است.
این اقدام که با تصمیم اداره میراث فرهنگی استان فارس و برخلاف مخالفت‌های جدی کارشناسان صورت گرفته، نشان‌دهنده ضعف مدیریت در اجرای اصول حفاظتی است. طبق رویه‌های جهانی، برای ساخت مسیر دسترسی در چنین محوطه‌هایی معمولاً از سازه‌های سبک مانند چوب استفاده می‌شود؛ اما در این مورد خاص، بتن‌ریزی با ارتفاع ۲۰ سانتی‌متر در بستر اصلی بنا صورت گرفته است.
شهر بیشاپور؛ گنجینه‌ای بی‌نظیر از دوره ساسانی
شهر باستانی بیشاپور، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی دوره ساسانی، جایگاهی ویژه در تاریخ و فرهنگ ایران دارد. این شهر با معماری منحصربه‌فرد و آثار برجای‌مانده، گواهی بر شکوه تمدن ایرانی است. ثبت این اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو، تعهدی جدی برای حفاظت از آن ایجاد کرده است.
اما بتن‌ریزی در این محوطه که شامل تالار چلیپا، تالار موزاییک و راهروهای اصلی است، زنگ خطری برای آینده این گنجینه محسوب می‌شود.
چالش‌های عملی و گردشگری
بتن‌ریزی به عرض ۲.۵ متر و طول یک کیلومتر، پرسش‌های بسیاری را در حوزه گردشگری و حفاظت ایجاد کرده است:
مشکل در بازدید گردشگران: راهروهای باریک بتنی، امکان حرکت راحت گردشگران را محدود می‌کند. همچنین فاصله ۱۰ متری از آثار، تجربه بصری بازدیدکنندگان را کاهش داده و جزئیات معماری و تزیینات دوره ساسانی غیرقابل مشاهده می‌شود.
خطر تخریب لایه‌های تاریخی: بتن‌ریزی در بستر کاوش‌نشده این احتمال را ایجاد می‌کند که آثار و شواهد ارزشمند تاریخی در زیر بتن مدفون شوند.
پیمانکار و پروژه‌های قبلی؛ سابقه‌ای پرحاشیه
طبق گزارش‌ها، پیمانکار این پروژه همان فردی است که پیش‌تر اقدام به ایزوگام کردن سقف بازار وکیل شیراز کرده بود. این انتخاب باعث شده تا پرسش‌های جدی درباره فرآیند تصمیم‌گیری و اجرای پروژه‌ها در حوزه میراث فرهنگی مطرح شود.
هزینه‌های گزاف و نبود شفافیت
طبق اعلام اصغر فخاری، فعال میراث فرهنگی، تاکنون ۲.۵ میلیارد تومان برای بتن‌ریزی این محوطه هزینه شده است. این هزینه سنگین در شرایطی انجام شده که بسیاری از محوطه‌های تاریخی کشور با کمبود بودجه برای مرمت و حفاظت روبه‌رو هستند. آیا این تصمیم به‌درستی اولویت‌بندی شده است؟
نقض استانداردهای جهانی حفاظت از میراث
یونسکو، به‌عنوان مرجع جهانی حفاظت از میراث فرهنگی، استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای برای حفظ آثار ثبت‌شده ارائه کرده است. اقداماتی مانند بتن‌ریزی نه‌تنها با این استانداردها مغایرت دارد، بلکه ممکن است موقعیت این اثر را در فهرست یونسکو به خطر بیندازد.
مدیریت یا تخریب میراث؟
این تصمیم سوالاتی جدی در مورد مدیریت میراث فرهنگی کشور ایجاد می‌کند:
1. چرا نظرات کارشناسان و متخصصان نادیده گرفته شد؟
2. چرا روش‌های علمی‌تر و استاندارد برای ایجاد دسترسی انتخاب نشد؟
3. چگونه می‌توان اعتماد عمومی به مدیریت میراث فرهنگی را بازگرداند؟
پیشنهادها برای بازنگری و اصلاح
برای جلوگیری از آسیب بیشتر به شهر باستانی بیشاپور، اقدامات زیر ضروری است:
متوقف کردن بتن‌ریزی و بررسی علمی آثار بستر.
تشکیل کمیته‌ای از کارشناسان مستقل برای ارزیابی خسارات واردشده.
تدوین و اجرای طرح‌های حفاظتی مطابق با استانداردهای یونسکو.
کلام آخر: شمعی در تاریکی
بتن‌ریزی در شهر باستانی بیشاپور، نمادی از تصمیماتی است که می‌تواند تاریخ یک ملت را تهدید کند. اما همچنان امید است که با شفافیت، نظارت و تعهد به حفاظت از میراث فرهنگی، بتوان اشتباهات را اصلاح کرد و آینده‌ای روشن‌تر برای گنجینه‌های تاریخی ایران رقم زد.
انتهای پیام
