تخریب مسجد کازرونی؛ سرنوشتی که تهدیدی برای میراث معماری معاصر ایران است
در حالی که پرونده ثبت جهانی «مساجد ایرانی» در وزارت میراث فرهنگی در حال پیگیری است، تخریب مسجد کازرونی در اصفهان طی دو ماه گذشته نگرانی‌های بسیاری را در بین فعالان میراث فرهنگی ایجاد کرده است.
این مسجد که می‌تواند پیوندی منحصر به فرد از معماری معاصر با الگوهای سنتی مسجد ایرانی باشد، اکنون در آستانه ویرانی قرار دارد.
مسجد کازرونی؛ نماد معماری معاصر ایرانی
مسجد کازرونی در اصفهان، که در میان پروژه‌های معماری معاصر ایران جایگاه ویژه‌ای دارد، به عنوان یک اثر فرهنگی و معماری تلفیقی شناخته می‌شود که الهام‌گرفته از الگوهای مسجد ایرانی است. این مسجد که در دهه‌های اخیر ساخته شده، خود نمادی از پیوند گذشته و حال معماری ایران به شمار می‌رود. در این میان، ویژگی‌های خاص طراحی آن، اعم از استفاده از فرم‌های نوین و در عین حال حفظ اصول معماری اسلامی، آن را به یک نقطه عطف در معماری معاصر ایران تبدیل کرده است.
با این حال، در دو ماه گذشته، هیأت امنای مسجد کازرونی اقدام به تخریب این اثر کرده‌اند که باعث بروز نگرانی‌های جدی در میان دلسوزان میراث فرهنگی شده است. در این مدت، بخش‌هایی از این بنا به بهانه‌های مختلف تخریب شده و بخش‌های دیگر آن نیز در معرض خطر قرار گرفته‌اند.
پیگیری ثبت جهانی «مساجد ایرانی»؛ همزمان با تهدید تخریب
این تخریب‌ها در شرایطی صورت می‌گیرد که پرونده ثبت جهانی «مساجد ایرانی» در دست پیگیری وزارت میراث فرهنگی است. در صورت ثبت جهانی این مجموعه از مساجد، نه تنها اعتبار معماری اسلامی ایران در سطح جهانی افزایش می‌یابد، بلکه این آثار به عنوان میراث بشری مورد حفاظت قرار می‌گیرند.
مسجد کازرونی می‌توانست یکی از نمایندگان برجسته معماری معاصر ایران در این پرونده باشد. پیوند این مسجد با الگوهای تاریخی مساجد ایرانی و در عین حال به‌کارگیری اصول نوین معماری در طراحی آن، می‌تواند نمایانگر گذار از معماری سنتی به مدرن در ایران باشد. اما این تخریب‌ها اکنون ممکن است این فرصت را از دست بدهند و به جای حفظ این اثر فرهنگی، تاریخ و هویت معماری معاصر ایران تهدید شود.
تخریب‌ها؛ چالش‌های فراموش شده در توسعه شهری
تخریب مسجد کازرونی نمونه‌ای از چالش‌های فراگیر در توسعه شهری و پروژه‌های عمرانی در ایران است. در حالی که بسیاری از بناهای تاریخی ایران به دلیل مشکلات زیرساختی و عدم توجه به نگهداری، در معرض تخریب یا تغییرات غیرضروری قرار دارند، بناهای معاصر نیز از این آسیب‌ها بی‌نصیب نیستند.
در این میان، به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند اصفهان، فشارهای توسعه شهری و نیاز به ایجاد زیرساخت‌های جدید باعث شده که بسیاری از آثار معماری معاصر، که خود بخش مهمی از تاریخ فرهنگی ایران به شمار می‌روند، نادیده گرفته شوند. در این میان، مسجد کازرونی که نماد تحول در معماری اسلامی ایران به شمار می‌رود، با تهدید جدی تخریب روبه‌رو است.
مسجد کازرونی؛ یک سوال بی‌پاسخ: حفظ یا ویرانی؟
در حال حاضر، مسجد کازرونی در دوراهی حفظ یا ویرانی قرار دارد. از یک سو، این مسجد می‌تواند به عنوان یک اثر معاصر با ارزش تاریخی و فرهنگی، مورد توجه قرار گیرد و به عنوان یک نمونه برجسته از معماری اسلامی و معاصر ایران در پرونده ثبت جهانی مساجد ایرانی گنجانده شود. از سوی دیگر، با ادامه روند تخریب و نادیده گرفتن اهمیت آن، این اثر از بین خواهد رفت و به راحتی در تاریخ گم خواهد شد.
چرا باید مسجد کازرونی حفظ شود؟
حفظ مسجد کازرونی نه تنها به معنای نگهداری یک بنا، بلکه به معنای حفاظت از پیوندهای فرهنگی و تاریخی است که این بنا به نمایش می‌گذارد. مسجد کازرونی، با تلفیق معماری سنتی ایرانی با طراحی معاصر، نماد دستاوردهای معماری معاصر ایران است که می‌تواند به عنوان نمونه‌ای از تطبیق سنت و مدرنیته در کشور شناخته شود.
در شرایطی که معماری معاصر ایران در معرض تهدید قرار دارد، این گونه بناها باید به‌عنوان سرمایه‌های فرهنگی و تاریخی حفظ شوند. تخریب مسجد کازرونی، که به عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار معماری معاصر ایران شناخته می‌شود، می‌تواند پیامدهای جدی برای میراث فرهنگی کشور داشته باشد و فرصت ثبت جهانی این نوع آثار را از دست بدهد.
مسئولیت حفاظت از معماری معاصر ایران
در نهایت، حفاظت از مسجد کازرونی نیازمند یک نگاه جامع و بلندمدت به مسائل معماری و میراث فرهنگی است. مسئولان و نهادهای مرتبط باید با توجه به ارزش‌های فرهنگی و تاریخی این مسجد، از تخریب آن جلوگیری کرده و در جهت حفاظت و نگهداری آن اقدام کنند. همچنین، پیگیری ثبت جهانی «مساجد ایرانی» باید با سرعت بیشتری دنبال شود تا فرصت‌های بین‌المللی برای معرفی این آثار ارزشمند فراهم شود.
مسجد کازرونی باید به عنوان یک گنجینه معماری معاصر ایران حفظ شود و به نسل‌های آینده منتقل گردد تا همگان از آن بهره‌مند شوند.
انتهای پیام
