بحران مدیریت کشاورزی در هرمزگان؛ نگاهی به عملکرد سه ساله ریاست سازمان جهاد کشاورزی

در طول سه سال گذشته، طرح‌ها و برنامه‌های متعددی که می‌توانستند منجر به تحولات اساسی در این بخش شوند، با شکست مواجه شده‌اند. ارزیابی‌های کارشناسان از این عملکرد نشان می‌دهد که دلایل متعددی به این شکست‌ها و ناکامی‌ها منجر شده است. در ادامه به بررسی مهم‌ترین این موارد می‌پردازیم.

طرح‌های کلان کشاورزی در حد وعده باقی ماندند

یکی از نقاط ضعف کلیدی این دوره، عدم تحقق طرح‌های بزرگ و کلان در بخش کشاورزی بود. طرح‌هایی که می‌توانستند به افزایش تولید، توسعه زیرساخت‌ها و بهبود معیشت کشاورزان استان کمک کنند، به دلایل مختلف ناکام ماندند:

۱. شهر نساجی و کشت ۵۰۰۰ هکتار پنبه: این طرح که قرار بود زمینه‌ساز ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش تولید پنبه در استان شود علیرغم داشتن زمینه اجرای کار و منابع پایه شامل آب و زمین مناسب هیچگاه به مرحله اجرا نرسید و در حد یک وعده باقی ماند.

۲. شهر میوه‌های گرمسیری: طرح دیگری که با هدف تبدیل استان هرمزگان به قطب تولید میوه‌های گرمسیری مطرح شد، نیز بدون پیشرفت قابل قبولی رها شد و نتوانست اهداف تعیین‌شده را محقق کند.

۳. کنترل آفات نخیلات با انرژی هسته‌ای: استفاده از فناوری‌های نوین برای کنترل آفات یکی از اولویت‌های مهم کشاورزی مدرن است، اما در هرمزگان این طرح نیز به علیرغم هزینه کرد و خرید دستگاه بعلت نداشتن برنامه کوتاه مدت و سالیانه به نتیجه نرسید و مشکلات نخیلات همچنان پابرجا ماند و هر لحظه امکان طغیان آفت سرخرطومی حنایی وجود دارد مشخص نشد طرح دهن پر کن کنترل آفات نخیلات با استفاده از انرژی هسته‌ای با چه منظوری مطرح کردند.

شکست‌های پی‌درپی در تولیدات کشاورزی و دامپروری

افزایش تولیدات کشاورزی و دامپروری یکی از اهداف اصلی هر برنامه توسعه‌ای در حوزه کشاورزی است، اما در استان هرمزگان شاهد شکست‌های پی‌درپی در این حوزه بودیم. از جمله:

۴. احداث ۱۰۰ هکتار گلخانه در دق احمدی: طرح احداث گلخانه به منظور تولید ۳۵ هزار تن محصولات کشاورزی و ایجاد اشتغال بعلت عدم پیگیری سازمان جهاد کشاورزی و مدیر عامل آب منطقه ایی محقق نشد و مردم بخش احمدی بعلت نگاه تک بعدی رئیس سازمان تنها به طرح های خاص فرصت بزرگی برای افزایش تولید و اشتغال در این منطقه از دست رفت.

۵. طرح نوغانداری و پرورش کرم‌ابریشم: این طرح که از ابتدا بدون شرایط پرورش از لحاظ اجتماعی و فرهنگی مردم استان هرمزگان با هدف افزایش تولید ابریشم و ایجاد فرصت‌های شغلی برای کشاورزان محلی بعلت اینکه تنها در حد نمایش و فاقد پشتوانه بلند مدت بود در نهایت با شکست مواجه شد و نتوانست نتایج مورد انتظار را به همراه داشته باشد.

مشکلات اعتباری و عدم جذب منابع مالی

یکی از دلایل عمده عدم موفقیت طرح‌ها در بخش کشاورزی استان، مشکلات مرتبط با جذب اعتبارات و تخصیص منابع مالی بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد:

۶. کسب رتبه ۲۸ کشوری در سرانه اعتبارات: این رتبه پایین نشان‌دهنده کمبود منابع مالی اختصاص یافته و چانه زنی صحیح در مرکز است که به بخش کشاورزی استان اختصاص نیافته است که منجر به عدم پیشرفت طرح‌های مهم شده است.

۷. عدم جذب اعتبارات تسهیلاتی بطوریکه در سال ۱۴۰۲ علیرغم کمبود اعتبارات بعلت عدم پیگیری مناسب ۲۹ میلیارد تومان تسهیلات کشاورزی در سال ۱۴۰۲ جذب نشد این در حالیست که بسیاری از بهره برداران و کشاورزان و دامداران در نوبت وام بانکی قرار داشته در نتیجه تسهیلات هر چند ناچیز می‌توانست قسمت کوچکی از مشکلات بخش کشاورزی استان را مرتفع کند عدم مدیریت صحیح موجب از دست رفتن این فرصت‌ها شد.

۸. حذف اعتبارات طرح نوسازی نخیلات: یکی از مهم‌ترین بخش‌های کشاورزی هرمزگان، نخیلات است، اما حذف اعتبارات مربوط به اصلاح و نوسازی همچنین عدم جذب اعتبارات سرمایه در گردش مناسب جهت بهره برداران باغبانی ضربه سنگینی به تولید خرما و اقتصاد کشاورزی استان وارد کرد .

مدیریت ناکارآمد در تنظیم بازار و ایجاد نارضایتی عمومی

یکی دیگر از مسائل مهم دوره مدیریتی فعلی، مدیریت ناکارآمد در تنظیم بازار محصولات کشاورزی و دامی بود که منجر به نارضایتی شدید تولیدکنندگان و مردم شد:

۹. کسب رتبه گران‌ترین قیمت مرغ در کشور: در حالی که استان‌های دیگر توانسته‌اند قیمت مرغ را متعادل نگه دارند، هرمزگان به دلیل مدیریت ضعیف بازار، رتبه گران‌ترین قیمت مرغ را به خود اختصاص داد.

۱۰. نارضایتی تولیدکنندگان و تجمع پی در پی آنان: نارضایتی شدید تولیدکنندگان، به ویژه مرغداران، منجر به اعتراضات و تجمعات مکرر مقابل استانداری و سازمان جهاد کشاورزی شد. این تجمعات نشان‌دهنده عدم تعامل مناسب میان سازمان و تولیدکنندگان بود.

مدیریت ناکارآمد طرح‌های کلان کشاورزی

از دیگر مشکلات این دوره، مدیریت ناکارآمد طرح‌های کلان کشاورزی بود. طرح‌هایی که می‌توانستند نقش مهمی در بهبود وضعیت کشاورزی استان داشته باشند، به دلیل مدیریت ضعیف با شکست مواجه شدند:

۱۱. مدیریت نامناسب در طرح نوسازی دشت میناب: دشت میناب به عنوان یکی از مناطق کلیدی کشاورزی استان، در طرح‌های نوسازی و بازسازی با مدیریت نامناسب مواجه شد که منجر به کاهش بهره‌وری و خروج بخشی از اراضی از چرخه تولید شد.

۱۲. گسترش آفت سرخرطومی حنایی خرما: یکی از خطرناک‌ترین آفات نخیلات، سرخرطومی حنایی خرما است که با مدیریت نامناسب و عدم کنترل به موقع، در سراسر استان گسترش یافته و خسارات زیادی به باغات نخیلات وارد کرده است.

۱۳. خروج ۴۰ درصد از باغات مرکبات از چرخه تولید: یکی از بزرگ‌ترین ضربه‌ها به بخش کشاورزی استان، خروج ۴۰ درصد از باغات مرکبات از چرخه اقتصادی به دلیل عدم رسیدگی مناسب و زوال درختان بوده است.

عدم تعامل و بی‌توجهی به درخواست‌های بهره‌برداران

یکی از دلایل عمده عدم پیشرفت بخش کشاورزی استان، تعامل نامناسب با سایر دستگاه‌ها و بی‌توجهی به درخواست‌های بهره‌برداران بود. مواردی نظیر:

۱۴. تعامل نامناسب با سازمان صنعت، معدن و تجارت: عدم هماهنگی و تعامل مناسب با دستگاه‌های مرتبط مانند سازمان صنعت، معدن و تجارت و شرکت آب منطقه‌ای، منجر به کندی اجرای طرح‌ها و فرصت‌سوزی‌های بیشتر در این حوزه شد مخصوصاً در تنظیم بازار لیمو، سبزی و‌صیفی…

۱۵. بی‌توجهی به پروژه‌های عمرانی بخش کشاورزی که در بسیاری از موارد منجر به تعطیلی پروژه‌های عمرانی مهم مانند احیای چشمه‌ها و قنوات ، احداث جاده های دسترسی به مزارع و باغات و عدم تخصیص اعتبار جهت اجرای طرح های نوین آبیاری و تسطیح و نوسازی اراضی و … در مناطق مختلف استان خصوصاً در طرح اصلاح و‌نوسازی مرکبات رودان شد.

۱۶. جابجایی بسیاری از کارشناسان دارای تعهد از مراکز جهاد کشاورزی در روستاها به ستاد سازمان استان و مدیریت های جهاد کشاورزی شهرستان در نتیجه باعث محروم شدن بهره برداران بخش کشاورزی از خدمات فنی و مهندسی افرادی شدند که با هدف ارتقای اطلاعات فنی و علمی بخش تولید گردند که متأسفانه بعلت عدم توجه به این مهم باعث بخش کشاورزی دچار ضرر و زیان شدند و استفاده از آمار عملکرد مدیران قبل بنام دستاوردهای جدید سازمان بی انصافی بود.

لزوم پاسخگویی و اصلاح در بخش کشاورزی هرمزگان

عملکرد سه ساله ریاست سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان در کنار شکست‌های متعدد در طرح‌های کلان، مشکلات مدیریتی و بی‌توجهی به درخواست‌های تولیدکنندگان، نشان‌دهنده نیاز فوری به تغییرات اساسی در این بخش است. عدم تناسب اعتبارات تسهیلاتی با آمارسازی اجرای طرح‌های سرمایه گذاری و رعایت نکردن مراتب اداری در انتصاب افراد و تخصیص پست‌های کیلویی به برخی افراد نزدیک بدون داشتن شرایط احرازی مدیریتی زمینه ساز مشکلات گردید که حتی در پیگیری دریافت سهمیه آب خط خلیج فارس جهت بهره‌مندی از آب شیرین بمنظور اجرای طرح‌های صنعتی و گلخانه باعث ایجاد خسارت بر کشاورزان گردید و طرح‌های عمرانی حیاتی شامل احیاء و مرمت چشمه‌ها و قنوات، احداث جاده‌های دسترسی و از این دست پروژه‌ها رو به تعطیلی رفتند و بی تفاوتی به درخواست های بهره‌برداران منجر به تعطیلی فعالیت طرح‌های کشاورزی در اکثر نقاط استان شد از طرفی دیگر وضعیت دام‌های کشف شده قاچاق در هاله‌ای از ابهام ماند و پاسخگوی این ایجاد انحصار در توزیع گوشت و مرغ منجمد هم کسی نشد، افکار عمومی و جامعه کشاورزی منتظر پاسخگویی مسئولان و اصلاحات اساسی در مدیریت کشاورزی استان هستند تا فرصت‌های از دست رفته جبران شود و مسیر توسعه دوباره هموار گردد.

انتهای پیام