وقتی فرونشست تاریخ اصفهان را می‌بلعد/ترکش تَرَک‌های فرونشست بر تن زخمی بناهای تاریخی اصفهان
فرونشست در دشت اصفهان دیگر فقط سراغ باغات و صنایع نرفته است بلکه پیشانی تاریخ اصفهان را نشانه گرفته به طوری که قدم زدن در بافت تاریخی از محدوده میدان نقش جهان، تا مسجد حکیم، مسجد شهشهان، مسجد سید و مسجد علی قلی آقا اصفهان با ترک‌های زشتی بر تارک سیمای معماری به یادگار مانده از دوره صفوی تا قاجار همراه است و نشان از آن دارد آبله توسعه ناپایدار و مدیریتی مبتنی بر بازار سود و سودا امروز صورت عروس زیبای فلات مرکزی ایران را چنان در بر گرفته که دیگر انکار آن امکان‌پذیر نیست.
مریم اطیابی: برخلاف سیل و زلزله، فرو نشست مخاطره‌ای انسان‌ساخت است و زیاده‌خواهی انسان‌ها سهم بسزایی در شکل‌گیری آن دارد.
در حال حاضر کل کشور دچار فرونشست است اما بالاترین ریسک فرونشست به‌گفته کارشناسان متعلق به اصفهان است و زندگی ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر را تهدید می‌کند و هر روز هم توسعه می‌یابد. اصفهان رتبه پنجم فرونشست کشور را داراست.
به ازای هر یک متر افت آب زیر زمینی ۱ تا ۵ سانتی‌متر فرو نشست زمین پیش‌بینی می‌شود.
به‌گفته کارشناسان در اصفهان حدود ۱۷۰ هزار هکتار پهنه فرو نشست وجود دارد که در این محدوده بین ۵ متر در جنوب تا ۱۲۰ متر در شمال و به طور میانگین ۲۰ متر، عمق آب پایین‌تر رفته است.
معمولا وقتی میزان برداشت ما از منابع آب در یک سرزمین بیشتر از حد مجاز باشد، باعث می‌شود که سطح سفره‌های آب زیرزمینی در دشت‌ها به شدت کاهش یابد.از این رو ما شاهد هستیم که محل ذخیره آب‌ها و آبخوان‌های زیرزمینی دچار ریزش شده و معمولا تمامی مجراهای نفوذ آب در زمین و خلل و فرج آن پر می‌شوند.
حتی اگر بعد از فرونشست زمین این امکان وجود داشته باشد که حجم آب زیادی را به آن منطقه وارد کنیم، به دلیل این که مجاری نفوذ آب به داخل زمین و سفره‌های زیرزمینی پر شده دیگر نمی‌توانیم آبخوان‌ها و سفره‌های زیرزمینی را تقویت کنیم و به شرایط طبیعی برگردانیم.
در حال حاضر اصفهان با چنین معضلی مواجه است و اگر همین حالای دیر اقدامی نکند، زمان طلایی برای زنده کردن آبخوان از بین رفته است.
نزدیک به ۱ میلیون چاه، ۳۰۰ هزار چاه غیر مجاز و استفاده غیر مجاز از چاه‌های مجاز، دست در دست هم داده و باعث کسری مخزن آب‌های زیر زمینی و آبخوان‌ها و بحران آبی در ۴۰۷ دشت از ۶۱۰ دشت ایران شده است.
بیشترین مصرف آب اصفهان در کشاورزی حدود ۷۵ درصد، صنعتی(بیشترین مصرف آب در بخش ذوب‌آهن و فولاد اصفهان حدود ۱۵ درصد آب‌های سطحی است و مابقی مصارف این صنایع از پساب است) و ۱۰ درصد هم مصارف خانگی است.
از اواسط دهه ۵۰ کسری آب زیرزمینی در ایران آغاز شده اما وضعیت هشدار از اواسط دهه ۷۰ آغاز شده است. در حال حاضر به گفته کارشناسان ۱۴۰ کیلومتر مکعب آب زیر زمینی را در ایران از دست داده‌ایم و به طور متوسط سالیانه در کشور حدود ۱۰ سانتی متر فرو نشست داریم.
به گفته کارشناسان نقش جهان و محدوده بافت تاریخی اصفهان در‌حال حاضر روی پهنه فرو نشست قرار دارد اما پرسش اینجاست مسئولان اصفهان چه فکری برای استحصال آب، نوع آبیاری و کشاورزی در حرائم سایت‌های تاریخی، بارگذاری جمعیتی، مکان‌یابی صحیح واحدهای صنعتی،مقاوم‌سازی ابنیه‌ها انجام داده یا می‌دهند.چند چاه آب نزدیک بناهای میراثی وجود دارد، چقدر رصد می‌شوند و ماحصل این پیمایش‌ها چیست؟
به گفته کارشناسان در محدود نقش جهان ۴- ۵ سانتی متر فرونشست سالیانه از طریق اطلاعات ماهواره‌ای و GPS تخمین زده شده است.
این اتفاقات در حالی رخ داده که از دهه ۴۰ اصفهان دشت ممنوعه بوده و ما می‌دانستیم نباید ذوب آهن در این محدوده احداث شود اما نه تنها این اتفاق رخ داده که شهرک فولاد شهر با ۳۰ هزار واحد مسکونی ساخته می‌شود و سپس۳۲ هزار واحد مسکونی هم در طرح مسکن مهر اضافه می‌شود و ۲۹ هزار واحد مسکونی هم که قرار است در طرح مسکن ملی اضافه شود.
از سویی طرح طوبی هم ۱۲ هزار هکتار فضای سبز و باغات اطراف اصفهان را به ۴۲ هزار هکتار افزایش داده و طی این سالها ۳۰ هزار هکتار به زمین‌های زیر کشت و زرع افزوده است. فرو نشست در حالی اصفهان را می‌بلعد که مجوز ساخت برج و مال و… همچنان در این شهر پابرجاست.
زنگ خطر در اصفهان به صدا در آمده اما هیچ کس از شهروندان تا مسئولان عزمی برای جلوگیری، کاهش و تحدید فرونشست ندارند و هرکس انگشت اتهام را به سمتی می‌برد.
انتهای پیام
