مهرگان؛ جشن پیروزی روشنایی بر تاریکی و آیینی جاودانه در فرهنگ ایرانی

جشن مهرگان، یکی از کهن‌ترین و باشکوه‌ترین آیین‌های ایرانی، نمایانگر پیروزی نور بر ظلمت و عدالت بر بیدادگری است. این جشن که در تاریخ و اسطوره‌های ایران جایگاهی ویژه دارد، از دوران باستان تا امروز، همچنان الهام‌بخش ایرانیان و یادآور روحیه مبارزه با ستم است.

مهرگان؛ میراثی از دل اسطوره‌ها

جشن مهرگان، که ریشه در اسطوره‌های ایران باستان دارد، یادآور قیام کاوه آهنگر و پیروزی او و فریدون بر ضحاک ماردوش است. این اسطوره، که نماد مبارزه با ظلم و پاسداری از عدالت است، در فرهنگ ایرانی جایگاه برجسته‌ای دارد. به گفته ابوریحان بیرونی، مهرگان زمانی است که جهان برای نخستین‌بار پدیدار شد و خورشید به آسمان درخشید.

این جشن در شانزدهم مهرماه آغاز و تا شش روز ادامه می‌یافت و با آیین‌هایی همچون چیدن خوان مهرگانی، نواختن ساز و دهل، و پخش نان و آجیل مخصوص در میان مردم همراه بود.

مهرگان در تاریخ؛ از ساسانیان تا عباسیان

مهرگان در دوران ساسانیان و عباسیان به اوج شکوه خود رسید. در زمان ساسانیان، این جشن همچون نوروز، روزی ویژه محسوب می‌شد که در آن هدایای ارزشمند ردوبدل می‌گردید و آیین‌های باشکوهی برگزار می‌شد. عباسیان نیز این جشن را با نام «مهرجان» به فرهنگ خود وارد کردند و آن را گرامی داشتند.

به باور ساسانیان، مهرگان و نوروز به‌عنوان دو روز بزرگ، به زیبایی گوهرهایی همچون یاقوت و زبرجد بودند.

آیین‌های مهرگان؛ از گذشته تا امروز

از مهم‌ترین آیین‌های مهرگان می‌توان به پوشیدن لباس‌های ویژه، فرستادن شادباش، و برپایی ضیافت‌های عمومی اشاره کرد. مهرگان نماد شادی، اتحاد و امید بود و همگان، از بزرگان تا توده مردم، در این آیین‌ها مشارکت می‌کردند.

امروزه نیز بقایای این جشن در مراسم‌هایی نظیر آیین قالی‌شویان در مشهد اردهال و دیگر سنت‌های محلی در ایران دیده می‌شود. حتی در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای احیای این آیین کهن در نقاط مختلف ایران انجام شده است؛ از جمله جشن‌های نمادینی که در مناطقی مانند روستای «جیحون‌آباد» استان کرمانشاه برگزار می‌شود.

مهرگان؛ جشنی فراتر از زمان و مکان

جشن مهرگان، فراتر از یک آیین ملی، یک میراث جهانی است که می‌تواند به‌عنوان نمادی از پیروزی نور، عدالت و انسانیت معرفی شود. غربیان آن را «میتراکانا» می‌نامند و عرب‌ها «مهرجان»، اما برای ایرانیان، مهرگان یادآور هویتی است که با فرهنگ، شعر و عدالت آمیخته شده است.

مهرگان نه‌تنها جشن پیروزی بر ظلم، بلکه فرصتی برای ترویج ارزش‌های والای انسانی همچون اتحاد، شادمانی و پاسداشت طبیعت است. این آیین دیرینه، همچنان در خاطره جمعی ایرانیان زنده است و می‌تواند با احیای گسترده‌تر، پلی میان گذشته و آینده باشد. مهرگان، جشن پیروزی روشنایی، در دل هر ایرانی جاودانه خواهد ماند.

انتهای پیام