یک سناریو تلخ برای تخریب خانه های ارزشمند در بافت تاریخی اصفهان

هرچند وقت یکبار خبر تخریب یک خانه در بافت تاریخی اصفهان به گوش می رسد؛ همه اما انگار یک سرنوشت را پشت سر گذاشته اند؛ رها شدگی و محکوم به ویرانی و سرانجام چراغ سبز میراث فرهنگی برای تخریب بنا. دوستداران میراث فرهنگی اصفهان اما می پرسند، این حکایت تکراری خانه های تاریخی تا کجا می خواهد ادامه داشته باشد؟!
 
همین هفته پیش بود که خانه حاجی شکری در میان یک کلنی خانه های تاریخی و واجد ارزش در محله بیدآباد اصفهان تخریب شد. خانه ای که ثبت ملی نبود اما به گفته فعالان میراث فرهنگی واجد ارزش تاریخی بود و باید نگهداری و حفظ می شد اما به حکم رهاشدگی وپایین آمدن تاق‌ها، مجوز تخریب گرفت.
 
این اتفاق در حالی رخ داد که در آستانه هفته میراث فرهنگی بودیم، هفته ای که قرار است بر حفاظت از میراث فرهنگی ارج و بر لزوم آن تاکید شود. همه اینها اما در حالی بود که مدیر کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی اصفهان در پاسخ به واکنش رسانه ها و فعالان میراث فرهنگی در سایت اطلاع رسانی اداره متبوعش اعلام کرد که خانه حاجی شکری فاقد ارزش تاریخی بوده و طی ۵ سال گذشته شاهد تخریب و تبدیل آن به ویرانه بوده اند. به گفته وی امکان بازسازی مجدد این خانه به دلیل  ثبتی نبودن بنا وجود ندارد و به همین دلیل مالکان می توانند  با رعایت حقوق خانه های تاریخی مجاور، یعنی “مصورالملکی” و “طوسی زاده” ساخت و ساز کنند.
 
اما گذشته از خانه حاجی شکری در اصفهان که در روزهای باقی مانده تا هفته میراث فرهنگی تخریب شد، پیشتر هم در فروردین ماه، سه خانه در جنوب میدان نقش جهان توسط مالکش تخریب و تبدیل به پارکینگ شد، پاسخ اداره کل میراث فرهنگی اصفهان هم در خصوص تخریب آنها این بود که ملک، واجد ارزش تاریخی نبوده و با رعایت ضوابط بافت تاریخی مصوب موافقت کرده اند که تخریب و تبدیل به اقامتگاه سنتی شود.
 
از سویی دیگر، این موارد، تنها خانه هایی هستند که در همین بهارِ امسال با تکرار یک سرنوشتِ مشخص، محکوم به تخریب شدند. در سالهای گذشته اما همین ماجرا برای خانه هایی دیگر تکرار شده است. خانه  پهلوی “هوایی” در محله عباس آباد اصفهان یکی از این خانه ها بود. این بنا در سال ۹۵ از سوی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان واجد ارزش تاریخی و معماری  و هرگونه تخریب و تفکیک  و نوسازی آن ممنوع اعلام شد اما در اردیبهشت سال بعد به دلیل تخریب بخش های عمده آن ، قابلیت حفظ و نگهداری آن نقض شد و هرگونه اقدام مقضی در ملک یاد شده از سوی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان بلامانع دانسته شد. ماجرا اما به همین جا ختم نشد و در حالی که خریدار خانه می توانست تخریب و نوسازی کند، مالک اولیه خانه، به دلیل تضییع حق وی شاکی و متوسل به شکایت شد.
 
حکایت این خانه ها که همه محکوم به تخریب شده اند از این قرار است؛ اینکه خانه های تاریخی را با قیمت مناسب می خرند و به حال خود رها می کنند. ویرانی اما نتیجه همین رهاشدگی ست. قدم جلوتر برای تسریع روند ویرانی، یک کَلَکِ قدیمی است که خیلی خوب هم جواب می دهد و آن اینکه مالک، آب پای پی ها می گذارد ؛ خلاصه کَندن درها و پنجره ها ، تخریب های پنهانی و ده ها ترفند دیگر که نتیجه اش می شود ویرانی و بل اخره گرفتن حکم تخریب بنا به دلیل ناامن بودن یا تخریب ۹۰ درصدری بنا.
 
حالا قیمت ملکی که با نصف قیمت خریداری شده، چند برابر می شود و با ساخت و ساز یا شیوه های دیگر می توان به سود بهتری هم رسید. شوربختانه این حکایت برای  خانه های بافت تاریخی اصفهان که ثبت ملی یا ستاره دار نیستند در حال تکرار است و برخی کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی معتقداند، دلیل این اتفاق، ضعف نهاد ناظر یعنی میراث فرهنگی است و برخی دیگر معتقدند این نهاد تنهاست و باید نهادهای دیگر و سازمان های مردم نهاد یاریش کنند….

فلاحی، معمار مرمتگر: گاهی اوقات در ماجرای تخریب برخی از این خانه های تاریخی، فشار از بالا هم اضافه می شود و در واقع مافیایی وجود دارد که شغلشان همین کار است.

کلانتری، کارشناس بافت و بناهای تاریخی: چیزی به معنای بافت در اصفهان باقی نمانده و تنها لکه هایی در بعضی از نقاط باقی مانده است که این لکه ها هم در همین سالها با جوازهایی که داده می شود رو به تخریب می رود.

پهلوان زاده، کارشناس معماری مرمت و احیا بناهای تاریخی: هویت شهر اصفهان بر دوش میراث فرهنگی است بنابراین باید همه دوستداران میراث فرهنگی بیایند کفِ میدان و سرمایه گذار بیاورند تا بتوانند کمکی به میراث فرهنگی در حفظ این بناها کنند.

انتهای پیام