وقتی نمی‌خواهیم روزگار خوش ادیب بازگردد!
از خیابان سعادت آباد به خیابان آیت‌الله خوانساری وارد می‌شویم و از همان شروع نخستین گام، روزگار خوش صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اصفهان با حضور زنده‌یاد احمد ادیب در ذهن‌مان تداعی می‌شود؛ اما تنها چندلحظه بعد، این تصویر شیرین در نظرمان رنگ می‌بازد... مرکز آموزش تخصصی هنرهای سنتی ادیب به خانه‌ای در حال احتضار تبدیل‌شده است!
این درحالی‌است که دانشگاه هنر اصفهان پیشنهاد همکاری و تعامل در خصوص استفاده مجدد از مرکز آموزش تخصصی هنرهای سنتی ادیب را در زمان مدیریت پیشین اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان با آن اداره مطرح کرد و به نتیجه نرسید. پیشنهادی که هدف از آن، افزوده‌شدن مجموعه آموزشی ادیب به دانشگاه هنر اصفهان نبود، بلکه هدف از این تعامل، کنارهم قرار دادن ظرفیت‌هایی بوده است که هم در حوزه میراث فرهنگی و هم در دانشگاه هنر اصفهان وجود دارد و با هم‌افزایی بیشتر بین آن‌ها می‌تواند بهترین استفاده را برای هر دو بخش داشته باشد.
به هر حال پیشنهاد تعامل و همکاری دانشگاه هنر اصفهان در دوره فعلی مدیریت این اداره کل نیز مطرح‌شده است، اما گویا ترجیح مدیران اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان این است که بناها و خانه‌های خاص و یا تاریخی شهر را در اختیار داشته باشند، اما به حال خود رها کنند و یک روز هم ببینیم که از خانه اثری نیست! اما باید به این مدیران تأکید کرد که اگرچه مالکیت و مدیریت مرکز آموزش تخصصی هنرهای سنتی ادیب با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان است، اما قطعاً با تعامل و ارتباط و هماهنگی مناسب با دانشگاه هنر اصفهان می‌توانند فرصت‌های بسیار خوبی را هم برای دانشجویان و هم برای علاقه‌مندان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی و همچنین فعالان بخش خصوصی در زمینه‌های مرتبط با میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فراهم کنند.
متأسفانه مرکز آموزش تخصصی هنرهای سنتی ادیب مدتهاست به حالت متروکه و مخروبه درآمده و اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان از ارتباط و تعامل با دانشگاه هنر اصفهان خودداری می‌کند!
محسن مصلحی، رئیس گروه کارآفرینی و ارتباط با صنعت دانشگاه هنر اصفهان دراین‌باره به ایسنا می‌گوید: موضوع به این صورت نبود که مرکز آموزش هنرهای سنتی ادیب به دانشگاه هنر اصفهان اضافه شود، اما همان‌طور که همه می‌دانند مرحوم آقای مهندس ادیب معاون صنایع‌دستی وقت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان، این مرکز آموزشی را به این دلیل راه‌اندازی کرد که فضایی برای آموزش و ترویج صنایع‌دستی باشد. این مرکز فعال و پویا و بسیار قوی شروع به فعالیت کرد و تا زمانی که مرحوم ادیب در حیات بودند با خلاقیت‌هایی منحصربه‌فردی که ایشان در حوزه صنایع‌دستی داشتند دوره‌ها و برنامه‌های مختلفی را در این مرکز آموزشی تدارک دیدند که پی‌درپی برگزار می‌شد.
او افزود: در زمان مدیریت مرحوم الهیاری در اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، نصر، رئیس وقت دانشگاه هنر اصفهان پیشنهاد امضای تفاهم‌نامه‌ای همکاری را با این اداره داشتند که به‌نوعی هم‌افزایی و همکاری در حوزه آموزش‌های عملی را به‌خصوص در حوزه صنایع‌دستی دنبال می‌کرد. کلیات متن این تفاهم‌نامه به این صورت بود که با حضور اساتید و تجهیزات دانشگاه هنر اصفهان می‌توانیم با همکاری معاونت صنایع‌دستی و مجموعه میراث فرهنگی استان فعالیت‌های آموزشی جدیدی را در مرکز آموزشی ادیب شروع کنیم.
عضو هیئت‌علمی دانشکده پژوهش‌های عالی هنر و کارآفرینی دانشگاه هنر اصفهان توضیح می‌دهد: من در آن زمان بخشی از این ارتباط دنبال می‌کردم و نیت این بود که با توجه به برگزاری دوره‌های آکادمیک رشته صنایع‌دستی در دانشگاه هنر اصفهان و به دلیل وجود رشته‌های مختلفی که در حوزه صنایع‌دستی وجود دارد با حضور اساتید فرهیخته در این رشته در دانشگاه هنر اصفهان بتوانیم به‌طور هم‌زمان ضمن آموزش آکادمیک در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی، با اساتید حرفه‌ای، سنتی و صاحب‌نام در حوزه صنایع‌دستی ارتباط گرفته و از علم و تجربه هم‌زمان استفاده کنیم.
این مدرس رشته برنامه‌ریزی گردشگری ادامه می‌دهد: به نظر من نیت، نیت درستی بود؛ البته آن زمان مدیرکل میراث فرهنگی استان مرحوم الهیاری در شرایط مساعد جسمی نبودند و تصمیم‌گیری و اظهارنظر منوط به نظر تهران شد، اما تهران نیز به این فضا ورود نکرد و متأسفانه آقای الهیاری به رحمت خدا رفتند. بعد از آن سرپرست اداره کل میراث فرهنگی استان موضوع را از طریق تهران دنبال نمود، ولی تهران پاسخگو نبود و اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان نیز در این موضوع، تصمیم‌گیری مشخصی نداشت یا شاید اختیاری برای تصمیم‌گیری نداشت.
مدیرکل سابق اداره میراث فرهنگی استان اصفهان می‌گوید: این بحث دوباره در دوره مدیریت جدید توسط ریاست محترم دانشگاه هنر اصفهان مطرح‌شده و به‌طورکلی اعتقاد داریم که ما در بخش‌های مختلف می‌توانیم با مجموعه‌های مختلف شهر و استان در رشته‌های معماری، صنایع‌دستی و گردشگری ارتباط داشته باشیم. در مجموعه دانشگاه‌هایی که در استان اصفهان وجود دارد. دانشگاه هنر اصفهان به‌واسطه داشتن تخصص در حوزه میراث فرهنگی، معماری، باستان‌شناسی، مرمت، موزه‌داری و همچنین شهرسازی و با داشتن رشته‌های کارآفرینی و گردشگری و همین‌طور انواع رشته‌های صنایع‌دستی، تنها دانشگاهی است که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم با مجموعه فعالیت‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ارتباط نزدیکی دارد.
او می‌افزاید: اغلب دانش‌آموختگان دانشگاه هنر اصفهان در دوره‌های فوق‌لیسانس و دکترا در رشته‌های شهرسازی، معماری، صنایع‌دستی، معماری و حتی گردشگری جزو کارمندان سازمان‌ها و مسئولین زی‌ربط شهر هستند، یعنی منابع انسانی که در دانشگاه هنر اصفهان توسعه پیدا می‌کند و فارغ‌التحصیل می‌شود عموماً بازار کارشان چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی در سه رشته میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است. درواقع دانشگاه هنر اصفهان تنها دانشگاه پیشران توسعه منابع انسانی و مرزهای دانش در بخش‌های میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است.
این مدرس دانشگاه می‌گوید: با توجه به این پتانسیل و ظرفیتی که در دانشگاه هنر اصفهان وجود دارد ما می‌توانیم با مجموعه‌هایی مانند اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همچنین شهرداری یک هم‌افزایی منطقی ایجاد کرده و اینرسی یا لختی و کرختی فضای موجود را به سینرژی و هم‌افزایی تغییر دهیم. از طرفی دانش‌آموختگان نیز فرصتی را برای حضور در بازار کار پیداکرده و دانشی را که به‌صورت تئوریک و آکادمیک آموخته‌اند در فضای عملی با تجربیاتی که استادکاران سنتی دارند ترکیب و تکمیل خواهند کرد؛ بنابراین یک فرصت بسیار مناسبی برای هر سه بخش میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و بین سه دستگاه اداره کل میراث فرهنگی، شهرداری و دانشگاه هنر اصفهان فراهم خواهد شد.
عضو هیئت‌علمی دانشکده پژوهش‌های عالی هنر و کارآفرینی دانشگاه هنر اصفهان اظهار می‌کند: من امیدوارم که این فضا فراهم شود و اگرچه مالکیت مجموعه آموزشی ادیب و مدیریت آن با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است، اما قطعاً با یک ارتباط و هماهنگی مناسب با مجموعه دانشگاه می‌توانیم فرصت‌های بسیار خوبی را هم برای دانشجویان و هم برای علاقه‌مندان هنرهای سنتی فراهم کنیم که در بخش خصوصی و در زمینه‌های مرتبط با میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فعالیت می‌کنند.
ایشان اضافه می‌کند: مجموعه دانشگاه هنر اصفهان با در اختیار داشتن تجهیزات آزمایشگاهی بسیار عالی می‌تواند با تجهیز آموزشگاه ادیب فرصت مناسبی را برای عموم دانشجویان و اساتید و استادکارانِ و علاقه‌مندان بخش خصوصی فراهم کند؛ و در صورت تعامل می‌توان کارگاه‌هایی کاملاً تخصصی و حرفه‌ای را در مرکز ادیب ایجاد کنیم تا با اساتید سنتی در کنار اساتید علمی دانشگاه فصل جدیدی را از همکاری‌های مشترک شروع کرده و بتوانیم از این فرصت‌های همدیگر استفاده را ببریم
رئیس گروه کارآفرینی و ارتباط با صنعت دانشگاه هنر اصفهان تأکید می‌کند: ما هنوز هم روی این پیشنهاد هستیم و در راستای پیشنهاد داده‌شده قرار است نشستی با مدیرکل محترم میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان داشته باشیم و ظرفیت‌هایی که هم در حوزه میراث فرهنگی و هم در دانشگاه هنر اصفهان وجود دارد را کنار هم قرار دهیم و با هم‌افزایی بیشتر بتوانیم نهایت استفاده را برای هر دو بخش داشته باشیم. امیدوارم که این فضای همکاری در بین دانشگاه‌های هنر سراسر کشو و وزارت میراث فرهنگی فراهم شود و بتوانیم از این فرصت‌ها به‌خوبی استفاده کنیم.
همین موضوع را از علیرضا خواجه احمد عطاری، رئیس دانشگاه هنر اصفهان جویا می‌شویم. او می‌گوید: زمانی که من رئیس دانشکده صنایع‌دستی دانشگاه هنر اصفهان بودم مطلع شدم که عملاً در مرکز آموزش هنرهای سنتی ادیب کاری انجام نمی‌شود، ازاین‌رو همراه با دکتر نصر رئیس سابق این دانشگاه از مرکز ادیب بازدید کردیم، اما کسی در آنجا فعال نبود و کوره‌ها و وسایل نجاری و دیگر کارگاه‌ها بلااستفاده بودند. همان‌جا این صحبت را عنوان کردیم که دانشگاه در خصوص آن فضا با اداره کل میراث فرهنگی استان وارد تعامل شود؛ به‌طوری‌که بخش‌های تولیدی در این مرکز برای دانشجویان راه‌اندازی شود یعنی فضای آموزشی، همان دانشکده‌های موجود باشند و کارگاه‌های آموزشیِ آن‌ها را جدا کنیم و دانشجویان یا فارغ‌التحصیلان در مرکز آموزشی ادیب به ارائه یک کار جدید بپردازند.
او ادامه می‌دهد: متأسفانه این پیشنهاد از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان مورد موافقت قرار نگرفت چون عنوان کردند که یک شرکت خصوصی می‌خواهد این کار را در مرکز ادیب انجام دهد، اما همچنان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اقدام خاصی درباره این مرکز انجام نداده است.
خواجه احمد عطاری تصریح می‌کند: از آن زمان همچنان این درخواست را داشته‌ام که تعاملی بین دانشگاه هنر اصفهان و اداره کل میراث فرهنگی استان تعاملی صورت بگیرد تا دانشگاه بتواند در قالب یک قرارداد مشخص و همراه با دانشجویانش مرکز آموزشی ادیب را فعال کند؛ البته نمی‌توان مدعی هم بود یا انتظاری داشت، چراکه مالکیت این مرکز در اختیار اداره کل میراث فرهنگی استان است.
همچنین رضا نصر اصفهانی، مدیر طرح، برنامه و تحول اداری دانشگاه هنر اصفهان نیز به ایسنا می‌گوید: آن زمان که ما در خصوص استفاده از فضای مرکز آموزش هنرهای سنتی ادیب، پیشنهاد همکاری دانشگاه هنر اصفهان و اداره کل میراث فرهنگی استان را با مدیریت پیشین آن اداره مرحوم الهیاری مطرح کردیم، این مرکز در آن مقطع بلااستفاده بود همچنان‌که هنوز هم به همان صورت است، ضمن اینکه پیشنهاد ما نیز کاربردی بود.
او ادامه می‌دهد: ما به دنبال فضایی بودیم که ارتباط بین صنعت و دانشگاه را تقویت کنیم و مرکز آموزشی ادیب نیز در زمینه آموزش صنایع‌دستی و هنرهای سنتی، شناخته‌شده و دارای سابقه خوبی بود که در صورت ایجاد این ارتباط و با حضور دانشجویان و سایر علاقه‌مندان به صنایع‌دستی مجدداً به مرکزی فعال و زنده تبدیل می‌شد، ولی علی‌رغم بلااستفاده بودن این فضا در آن زمان و همچنین در زمان فعلی، اداره کل میراث فرهنگی استان با این موضوع همراه نبود و متأسفانه بعد از تغییر مدیریت آن اداره نیز همچنان همکاری بین دانشگاه هنر اصفهان و این اداره، رویکرد موردنظر مدیریت جدید اداره کل میراث فرهنگی استان نبوده است.
رئیس سابق دانشگاه هنر اصفهان بیان می‌کند: من به خاطر دارم که آن مقطع اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان در پرداخت حقوق کارکنان مرکز آموزش هنرهای سنتی ادیب نیز مشکل داشت و ما حتی به آن‌ها اعلام کردیم که همه حقوق کارکنان را تقبل خواهیم کرد و شما فقط اجازه دهید که دانشجویان نیز در کنار سایر علاقه‌مندان از این فضا استفاده کنند، اما نمی‌دانم در ذهن بعضی از کارمندان دولت چه اتفاقی می‌افتد که با چنین همکاری‌هایی مخالفت می‌کنند!
محمدحسین جلیلی، از بازنشستگان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان نیز در گفتگو با ایسنا، به پیشنهاد دانشگاه هنر اصفهان به اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان در خصوص تعامل بین این دو نهاد به‌منظور استفاده از مرکز آموزش هنرهای سنتی ادیب اشاره کرد، موضوعی که سرانجام نیافت و با مخالفت اداره کل میراث فرهنگی روبه‌رو شد.
او که از هنرمندان هنر گره چینی و منبت و معرق چوب استان است، می‌گوید: من در سال ۶۸ دوره کارورزی خود را در سازمان صنایع‌دستی اصفهان گذراندم و سال ۷۰ در این سازمان استخدام شده و همان زمان با زنده‌یاد ادیب نیز آشنا شدم.
جلیلی ادامه می‌دهد: اداره میراث فرهنگی مجموعه‌ای به نام صنایع‌دستی نداشت و همه فعالیت آن در حوزه میراث فرهنگی انجام می‌شد، اما هدف این سازمان در تهران این بود که میراث فرهنگی را از جنبه میراثیِ صرف خارج کرده و به سمت صنایع‌دستی، مردم‌شناسی، باستان‌شناسی و سایر رشته‌های زیرمجموعه سازمان میراث فرهنگی سوق دهند که البته در زمان ریاست آقای دکتر جبل عاملی بر اداره میراث فرهنگی استان اصفهان مخالفت‌هایی در این خصوص صورت گرفت، اما با پیگیری‌هایی که مرحوم ادیب داشتند، او موفق شد که ابتدا خانه شیخ‌الاسلام را به یک مرکز آموزشی برای صنایع‌دستی و بعد به موزه نساجی تبدیل کند و مرکز آموزش صنایع‌دستی نیز به کارگاه تخت فولاد انتقال داده شد که بعد از فوت مرحوم ادیب به نام ایشان خوانده شد.
این هنرمند ادامه می‌دهد: یکی از نکات مهمی که باید اشاره‌کنم این است که آن زمان فعالیت‌های میراثی اداره میراث فرهنگی استان به‌صورت امانی بود یعنی کارگاه‌هایی در خود داشت ازجمله کارگاه گره‌چینی، کاشی تراشی، سنگ و سایر رشته‌هایی که فعالیت آن‌ها مرتبط با مرمت ابنیه تاریخی بود، اما بعد به‌مرورزمان فعالیت‌های میراثی این اداره از جنبه امانی به سمت پیمانکاری رفت و از سوی دیگر کارکنان آن نیز بازنشسته شدند.
او تصریح می‌کند: در سال ۸۶ و در سازمان میراث فرهنگی، اداره‌ای با نام اداره مرمت تشکیل شد تا به کسانی که از این سازمان بازنشسته می‌شدند و افرادی که واجد شرایط بودند گرید پیمانکاری بدهد و فعالیت‌های میراثی به‌صورت پیمانکاری انجام شود. تا آن زمان که پیمانکارها از سوی اعضای اداره مرمت انتخاب می‌شدند فعالیت‌های این حوزه به‌خوبی پیش می‌رفت، ولی بعدازاینکه که اداره مرمت منحل و به یک دفتر فنی تبدیل شد تقریباً وضعیت سازمان و اموری که به عهده پیمانکارها می‌گذاشتند در حدی بود که هرکس نازل‌ترین قیمت را پیشنهاد می‌داد و نفوذ بیشتری در اداره داشت می‌توانستند طرف پیمان قرار گیرد.
جلیلی افزود: من به‌عنوان کارمند اداره میراث فرهنگی استان اصفهان در مجموعه آموزشی ادیب کار می‌کردم و در دانشگاه نیز تدریس داشتم، ولی بعد از بازنشستگی از اداره میراث فرهنگی فقط یکی از کارگاه‌ها (کارگاه سفال خانم شیخ‌زاده) در مرکز آموزشی ادیب باقی‌مانده بود و سازمان صنایع‌دستی برای سایر رشته‌ها بودجه‌ای نگذاشت و درنتیجه کلاسی برگزار نشد؛ ازاین‌رو به دانشگاه هنر اصفهان پیشنهاد دادم که موضوع تعامل با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان درباره مجموعه آموزشی ادیب را پیگیری کنند چراکه این دانشگاه نیز درباره مکان با مشکلاتی مواجه بود.
این هنرمند اضافه می‌کند: درهرحال پیشنهاد دانشگاه هنر اصفهان درباره مرکز آموزش تخصصی هنرهای سنتی ادیب به اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مطرح شد اما آن زمان اداره کل با این مسئله مخالفت کرد، چراکه احساس کرده بودند که دانشگاه می‌خواهد تملک مجموعه ادیب را به عهده بگیرد درصورتی‌که توافقی که دانشگاه تصمیم به انجام آن داشت هم حفظ نام زنده‌یاد ادیب بود به‌عنوان فردی که آن مجموعه را راه‌اندازی کرد و هم نوعی همکاری با سازمان میراث فرهنگی استان به شمار می‌رفت، به‌این‌ترتیب که با همکاری این مرکز و دانشگاه هنر اصفهان، سازمان میراث فرهنگی می‌توانست برای هنرجویان پیشین خود نیز پایان دوره مشترک با دانشگاه برگزار کند. به‌هرحال میراث فرهنگی با این پیشنهاد موافقت نکرد و مرکز آموزشی ادیب هنوز متروکه است.
بااین وجود نورالله عبدالهی، معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان به ایسنا می‌گوید: در خصوص مرکز آموزش هنرهای سنتی ادیب، موضوع همکاری این اداره با دانشگاه هنر اصفهان در دستور کار این معاونت نیست و قرار است این اداره تا سه ماه دیگر و شایدهم زودتر از آن به‌عنوان مرکز آموزش صنایع‌دستی استفاده کند!
به گزارش ایسنا، حال باید منتظر بود و دید که آیا تا سه ماه آینده، مرکز آموزش تخصصی هنرهای سنتی ادیب مجدداً با هدف آموزش صنایع‌دستی گشوده خواهد شد؟ آنچه از وضعیت روز گذشته‌ی این بنا به نظر می رسد، چنین احتمالی دور از ذهن به نظر می‌رسد.
به هر روی ضرورت تعامل بین دانشگاه‌ها و نهادهای شهری و استانی، برای پاسخ به نیازهای جامعه و همچنین رفع چالش‌های دانشگاه‌ها امری است که درک ضرورت آن برای مسئولان باید دارای اهمیت باشد. عجیب است که در ایران ارتباط چندانی بین دانشگاه و صنعت وجود ندارد و این مسئله هم به دانشگاه‌ها و هم به صنایع آسیب زده است. درحالی‌که تجربه نشان داده که هرگاه نهادهای مختلف در تعامل با یکدیگر باشند نتایج مثبت و موثری حاصل می‌شود.
در این میان، در شهری مانند اصفهان که به‌عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی و همچنین شهر خلاق در حوزه صنایع‌دستی شناخته می‌شود موضوع لزوم تعامل و ارتباط میان دانشگاه هنر اصفهان و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری این استان آنقدر ضروری است که همکاری بین این دو نهاد در خصوص مرکز آموزش هنرهای تخصصی ادیب نباید به یک چالش تبدیل شود! قدر مسلم تعامل و هم‌افزایی و بهره‌گیری علمی و عملی بین این دو نهاد می‌تواند یک‌بار دیگر در کالبد به نفس افتاده صنایع‌دستی اصفهان بدمد و مرکز آموزش هنرهای سنتی ادیب همانی شود که روزی زنده‌یاد ادیب نقطه آغازش بود.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
انتهای پیام
