بازگشت به عصر اس‌ام‌اس

عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی: تجدیدنظر در برخی قوانین و روش‌های ناکارآمد اجتماعی، به سقوط دومینو وار نظام منجر نمی‌شود

به عصر اس‌ام‌اس بازگشته‌ایم. کمی پیش از آن‌که مسیج‌هایی را که با موبایل‌های نه‌چندان هوشمند برای هم می‌فرستادیم، به فارسی برگردانیم و آن‌ها را «پیامک» و خود موبایل‌ها را «تلفن همراه» بخوانیم. در پی مرگ مهسا (ژینا) امینی تجمعات اعتراضی در برخی شهرهای کشور شکل گرفت. هر چند اکثر این تجمعات در ابتدا مسالمت‌آمیز بود اما به مرور حوادث ناگواری هم رخ داد. در پی این اتفاقات دولت اعلام کرد که دسترسی به اینترنت را موقتا محدود کرده. اقدامی که بسیاری از مردم را به دردسر انداخته است.

بخشی از اعتراض‌های جامعه و مطالبه‌گری شهروندان در روزهای اخیر در شبکه‌های اجتماعی منعکس شده بود. بروز برخی حوادث تلخ موجب شد تا دولت در پیامی رسمی محدودیت موقت را اجرایی کند. محدودیتی که بخشی با فیلترینگ بعضی از همان شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های اینترنتی اعمال شد و بخشی با قطع کامل اینترنت جهانی برای ساعاتی در هر شبانه‌روز، به‌نحوی که امکان استفاده از فیلترشکن‌ها را هم از کاربران سلب می‌کرد. کاربرانی که در اصل همان شهروندانی بودند که محدودیت در فضای حقیقی، آنان را بیش از پیش به‌سوی شبکه‌های اجتماعی سوق داده بود.

رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات با تایید ضمنی محدودیت در استفاده از نام «مهسا امینی» در پیامک‌های کاربران همراه اول، صرفاً تاکید کرد که اعمال این محدودیت ناشی از ابلاغ و دستور وزارت ارتباطات نیست.

شهروندان با محدودیتی که حالا دسترسی کاربران ایرانی را به اینترنت جهانی مختل کرده، غریبه نیستند. آبان‌ماه ۹۸ که شرایط از بسیاری جهات شبیه به امروز بود و نارضایتی عمومی، صحبت از «حق اعتراض» و مطالبه‌گری شهروندان را به تیتر نخست و محور اصلی گزارش‌های طیفی از روزنامه‌ها و مطبوعات کشور تبدیل کرد. آن‌چه در خصوص این آشنایی و آگاهی جامعه به اوضاعی که این روزها بار دیگر به آن گرفتارند، می‌گوییم به‌خصوص ناظر است بر آن سلسله رویدادها و سیری که این رویدادها از نقطه آغاز تا مرحله کنونی یعنی مرحله قطع اینترنت و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی طی کرده است. روندی که در هفته پایانی آبان‌ماه و هفته نخست آذرماه ۹۸ نیز تقریباً به همین ترتیب طی شد. تفاوت ظاهراً تنها در همان حلقه نخست این رویدادهایی است که سال ۹۸ تصمیمی بود که شورای‌عالی اقتصادی سران سه قوه در خصوص نرخ حامل‌های انرژی گرفت و قیمت بنزین را ۳ برابر کرد و حالا در شهریور و مهرماه ۱۴۰۱، مرگ مهسا (ژینا) امینی است که در بازداشتگاه پلیس امنیت اخلاقی یا همان «گشت ارشاد» ناجا رقم خورد. دسترسی کاربران به اینترنت جهانی تقریباً در سراسر کشور، مختل شده و در چند روز گذشته، قطع دسترسی کاربران، محدود به ساعاتی از شبانه‌روز بوده است. از آن سو اما شدت فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی و اپلیکشن‌های تلفن همراه که از واتس‌اپ و اینستاگرام تا گوگل‌پلی و اپ‌استور، همه را از دسترس کاربران ایرانی خارج کرده، نشان از تشدید محدودیت‌ها است. نت بلاکس (مرجع جهانی رصد اینترنت) در گزارشی، اعلام کرده این محدودیت از سال ۲۰۱۹ تاکنون بی‌سابقه بوده است. همزمان دو خبرگزاری فارس و تسنیم در گزارش‌هایی محدودیت‌ها را «مقطعی» و ناشی از «شرایط خاص امنیتی» کشور عنوان کرده‌اند. شرایطی که پیش از نیمروز چهارشنبه گذشته، وزیر ارتباطات نیز آن را تایید کرده و گفته به همین دلایل امنیتی است و این دو خبرگزاری نزدیک به دولت نیز تاکید دارند آن‌چه بر سر دسترسی کاربران ایرانی به پهنای باند بین‌الملل و همین‌طور چند شبکه‌های اجتماعی آمده، به‌زودی همچون گذشته از سر گرفته خواهد شد.
پیش از این برخی منابع خبری مدعی ایجاد محدودیت برای پیامک‌های حاوی نام «مهسا امینی» شده بودند اما مدیر روابط عمومی این وزارتخانه در دولت سیزدهم بخشی از آن را رد کرده و به شبکه شرق گفته که سانسور نام مهسا امینی در اپراتور همراه اول به دستور این نهاد صورت نگرفته است. اظهارنظری که طبیعتاً به‌معنای رد اصل موضوع در خصوص محدودیت در استفاده از نام «مهسا امینی» در پیامک‌های کاربران همراه اول نیست و صرفاً بر این تاکید دارد که اعمال این محدودیت ناشی از ابلاغ و دستور وزارت ارتباطات نیست. چنان‌که ایسنا به نقل از شبکه شرق نوشته «اپراتور همراه اول در اقدامی نام مهسا امینی را فیلتر کرد» و ادامه داد: «کاربران این اپراتور نمی‌توانند پیامکی را که در آن نام مهسا امینی باشد، برای یکدیگر ارسال کنند.» حال آن‌که محمد احسان خرامید، مشاور وزیر و رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات پس از ابزار بی‌اطلاعی در این رابطه در گفت‌وگوی نخست

خود، در مصاحبه‌ای که البته به‌فاصله کوتاه انجام شده، گفته است: «وزارت ارتباطات دستوری در این زمینه نداده است.» این مقام مسئول در وزارت ارتباطات همچنین تاکید کرده این وزارتخانه نه دستوری برای فیلتر پیامک‌هایی که در آن نام مهسا امینی وجود دارد، صادر و نه چنین دستوری را از مراجع امنیتی دریافت کرده است.

نت بلاکس محدودیت کاربران ایرانی در دسترسی به اینترنت جهانی را از سال ۲۰۱۹ تاکنون بی‌سابقه توصیف کرد و دو خبرگزاری فارس و تسنیم با «مقطعی» خواندن این محدودیت‌ها، آن را ناشی از «شرایط خاص امنیتی» کشور عنوان کرده و از رفع آن در آینده نزدیک خبر دادند.

همزمان اما در حالی که دیجیاتو از فیلترینگ «اپ‌استور» و «گوگل‌پلی» خبر داده و نوشته که «امکان دانلود برنامه از آن‌ها وجود ندارد»، گمانه‌زنی‌هایی در خصوص همکاری این پلتفرم خارجی و به‌خصوص برخی شبکه‌های اجتماعی فیلترشده همچون واتس‌اپ در اعمال سیاست فیلترینگ مطرح شد، حساب کاربری واتس‌اپ در توییتر به پرسش یکی از کاربران در این رابطه پاسخ داد و نوشت: «ما عامدانه دسترسی به پلتفرم خود را مختل یا شماره‌های ایرانی را مسدود نمی‌کنیم. ما تمام توان فنی خود را برای حفظ خدمات و امکان استفاده همه کاربران در جهان انجام می‌دهیم.»
رفتار دولت در مواجهه با نارضایتی عمومی، صرف‌نظر از علت این نارضایتی، مشابه است. با این همه آیا همین که باز شاهد تکرار این شکل از ابراز نارضایتی عمومی هستیم، نشان از این نیست که این رفتار و سیاست چندان موفق نبوده و نیازمند تجدیدنظر است؟ پرسشی که سال‌هاست کنشگران سیاسی و مدنی مشغول یافتن پاسخ و پاسخگویی به آن است و از قضا پاسخ بسیاری از این کنشگران سیاسی و مدنی نیز مثبت است. حالا اما علاوه‌بر آنانی که سال‌هاست از لزوم این تجدید رویه می‌گویند، یک عضو کابینه دولت سیزدهم نیز به این باور رسیده است. وزیری که در توییتی «بزرگترین منکر» را «بدبین کردن مردم نسبت به اساس دین» می‌داند و از آن‌جا که معتقد است «نظام جمهوری اسلامی بن‌بست ندارد»، از لزوم تجدیدنظر گفته است. عزت‌الله ضرغامی نوشته است: «برخلاف تصور برخی دوستان و دشمنان، تجدیدنظر در برخی قوانین و روش‌های ناکارآمد اجتماعی، به سقوط دومینووار نظام منجر نمی‌شود. تحولات اجتماعی را درک کنیم و برای آن برنامه داشته باشیم.»

منبع پیام ما
انتهای پیام