آیا سازه‌‌ی بی‌نظیر اشکانی قربانی یک کارخانه در اردبیل می‌شود؟
مریم اطیابی
کارخانه‌‌ی فولادی در نمین اردبیل ۱۰۰ هکتار زمین خریداری می‌کند تا سازه‌های کارخانه‌اش را برپا کند. غافل از این که چند هزار مترمربع از این املاک محوطه‌ای تاریخی – باستانی است.
و این اغاز اتفاقی عجیب است.۱۰۰۰ متر مربع سازه‌ای شگفت‌آور از دل خاک بیرون می‌آید که کارشناسان آن را یکی از کامل‌ترین و عجیب‌ترین سازه‌های باستانی می‌دانند. در کاوش‌های باستان‌شناسان گور و سفال‌هایی از دوره اشکانی هم کشف شده است.
نام این محوطه قره حسنلو است که به وسعت تقریبی دو هکتار در محدوده حریم شهرستان نمین بر سر راه ارتباطی اردبیل به شهر آبی بیگلو در فاصله یک کیلومتری از جاده، در مرکز دشت اردبیل جای گرفته است. با توجه به آغاز عملیات شرکت آهن و فولاد … و قرارگیری تپه حسنلو در محدوه فعالیت این شرکت، کاوش‌های باستان‌شناسی نجات بخشی آغاز می‌شود و برگ زرین دیگری از تاریخ ایران را نمایان کرد.
اما اکنون پس از کاوش‌ها بیم آن می‌رود استانداری و صاحبان کارخانه اقدام به تخریب این سازه عجیب و شگفت آور برای تداوم ساخت و سازها کنند.
درست است که این سازه در دل کارخانه قرار می‌گیرد اما نخست این که به هیچ وجه کارخانه نمی‌تواند چنین سازه عجیب و قدمت‌داری که برخی آن را به اندازه تپه سیلک دارای اهمیت می‌دانند تخریب کند. این تپه و محوطه متعلق به همه مردم اردبیل و مردم ایران از گذشته تا آینده است.
دوم این که استانداری حمایت کند تا کارخانه یک اقدام فرهنگی خوب انجام دهد و ضمن رونق خط تولید خود، این‌محل را به یک سایت موزه تبدیل کند و آن را در برنامه و بسته فرهنگی- حمایتی برای منطقه بگنجاند و آن را مایه فخر بداند. و البته نام این کارخانه به عنوان حامی میراث فرهنگی ثبت و تقدیر شود.
سوم این که دفتر ثبت اثار تاریخی پیگیری کند چرا و چگونه اداره کل میراث فرهنگی استان اردبیل تاکنون چنین محوطه مهمی را ثبت ملی نکرده است. علت این تعلل چیست؟ باید این‌محوطه هر چه سریع‌تر ثبت شود و مورد حمایت میراث فرهنگی قرار گیرد.
نتایج کاوش‌های صورت گرفته در این محوطه نشان می‌دهد که قره‌حسنلو در طی ادوار پیش از تاریخ و دوران تاریخی، حداقل به صورت محدود و یا موقتی مورد استقرار قرار گرفته و با توجه به سازه عظیم خشتی بیرون آمده کارکرد آیینی – مسکونی داشته است.
سفالینه‌های عصر آهن (I و II) و دوران تاریخی (اشکانی) هم در این محوطه کاملا مشهود است.
این محوطه هم سفالینه‌های ساده عصر آهن را دارا است، هم سفالینه‌هایی متعلق به دوره اشکانی شامل انواع کاسه، کوزه، دیگچه و تنگ که از نظر خمیره بیشتر در طیف رنگی قهوه‌ای، قرمز، نارنجی، نخودی و خاکستری قرار دارند.
کشف شواهدی از یک تدفین انسانی هم نشان می‌دهد این تدفین انسانی به شیوه طاق باز و گور چاله‌ای بوده و به نظر می‌رسد متعلق به دوران تاریخی و مردی در حدود سنی ۳۰ تا ۳۵ سال باشد.
در مورد سازه عظیم خشتی، این سازه هم با سه رج سنگی در زیر و هفت تا ده رج خشتی بر روی آن در بدنه بیرونی به همراه پشتبندها بنا نهاده شده و میانه و سطوح اصلی آن تا سطح خاک بکر سراسر با خشت بالا آمده است.
این سکوی خشتی را می‌توان در ادامه سنت سکوسازی عصر آهن III از جمله در سیلک کاشان، صندل شمالی جیرفت، نوشیجان ملایر، پاسارگاد و تخت جمشید، ده‌نو خوزستان، قلی‌درویش جمکران و … دانست.
انتهای پیام
