واگذاری فله ای اتاق های اَرگ کریم خانی برای استفادۀ عکاسی!

به گزارش اشکان نیوز، چند سالی است که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بخش ها یا اتاق هایی از بناهای تاریخی کشور را به بخش خصوصی واگذار کرده و اجاره می دهد که برخی از بهره برداران از بناها استفادۀ ناهمخوان کرده و کاربری غیرمرتبط و غیرفرهنگی به آن می دهند. هرچند که، در قراردادهایی که با وزارت میراث فرهنگی بسته می شود از همان آغاز کاربری اتاق ها یا بخش هایی از بناها روشن است. با این همه، وزارت میراث فرهنگی که خود باید نگاهبان و پاسدار یادمان های تاریخی و فرهنگی کشور باشد با واگذاری فله ای بخشی از بناهای تاریخی و فرهنگی که بیشتر آن ها از آثار نفیس و بی همتای کشور و استان ها هستند، به نوعی اقدام به خودزنی می کند. گاهی برخی از این واگذاری ها چنان ناهمخوان و غیرمرتبط است که صدای اعتراض کارشناسان و کُنشگران میراث فرهنگی را بلند می کند. یکی از این واگذاری ها که مایۀ شگفتی است و پرسش های فراوانی را در میان کارشناسان و کُنشگران میراث فرهنگی و دلسوزان تاریخ و فرهنگ ایرانی پدید آورده است، اجارۀ سه اتاق مهم از اَرگ کریم خانی شیراز در گوشۀ جنوب باختری (غربی) بنا است که به آتلیه عکاسی تبدیل شده است! باید دانست که فلاش دوربین عکاسی برای برخی از بناها زیان آور است. اما دانسته نیست که چگونه اتاق یا تالاری که دارای مِهرازی (معماری) ویژه با نقش های زیبای هندسی و گل رُز در تاقچه ها و به گونۀ رنگی و مربوط به دورۀ زندیه است و تا کنون دست نخورده و سالم برجای مانده، واگذار شده است. همچنین چه ضمانتی وجود دارد که از سوی کارمندان عکاسخانه یا مشتریان به گونۀ ناخواسته به نقش ها و مِهرازی بی همتا و یگانۀ اتاق ها آسیب نرسانند؟ و اگر خدای ناخواسته آسیبی به اتاق ها برسد، آیا کسی از آن آگاهی می یابد. از این دست پرسش ها و حساسیت ها فراوان است. از سویی، آتلیۀ عکاسی نیاز به تجهیزات دارد که همگی اَنگیزۀ دخل و تصرف در بنا را رقم می زند. همانند وسیلۀ گرمایشی و سرمایشی در تابستان و زمستان که هم اینک نیز، کولرگازی (اِسپیلت) در اتاق اصلی آتلیه نصب شده است. همچنین سه اتاق و راهرو تو در تو و پشت سرهم به بهره بردار اجاره داده شده که از ورود گردشگران و بازدیدکنندگان در اتاق اصلی که دارای نقش و نگاره ها و رنگ آمیزی زیبایی است، پیشگیری به عمل می آید.

نیاز به یادآوری است که اتاق های گوشۀ شمالی و جنوبی همگی برای بازدید گردشگران و مسافران بسته است و تنها همین سه اتاق گوشۀ جنوب باختری و شاه نشین و یک اتاق دیگر که تندیس هایی از مجلسی از دورۀ زندیه ساخته و به نمایش گذاشته شده، مورد بازدید گردشگران و مسافران است که آن ها را هم میراث فرهنگی واگذار و به عکاسخانه تبدیل شده است! همچنین گردشگری که بلیت ورودی را می گیرد، حق دارد از همۀ بخش های ممکن بازدید کند تا به ارزش بنا پِی برده و با مِهرازی و هنر دورۀ زندیه آشنا شود، ولی با واگذاری یکی از نفیس ترین اتاق های اَرگ کریم خانی که از آن با نام شاهکار هنری اتاق ها یا تالارهای اَرگ زندیه یاد می شود، راه را برای بازدید گردشگران بسته ایم و آن ها را از حق طبیعی و لذت دیدن زیبایی ها و شاهکار هنری اَرگ کریم خانی محروم کرده ایم.

تناقض در رفتار میراث فرهنگی در برخورد با یادگارهای تاریخی

چند سالی است که نهادها و سازمان های فرهنگی و به ویژه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که سرپرستی آثار تاریخی و فرهنگی را بر دوش دارد، شعار توسعۀ گردشگری سر می دهند و از سوی دیگر و در عمل با بها دادن به بهره برداران در بناهای تاریخی و اِشغال آن ها، سبب محدودیت برای گردشگران و مسافران در راستای بازدید از بناهای تاریخی و فرهنگی می شوند. این گونه رفتارها آن هم از سوی متولی حفاظت از آثار و بناهای تاریخی، چیزی جز تناقض در رفتار نیست. همچنین باید دانست که میراث فرهنگی با واگذاری بناهای تاریخی با کاربری های غیرفرهنگی همانند فروش آش و بستنی و حلوا و شیرینی و دیگر خوراکی ها، شان و منزلت و جایگاه بناهای تاریخی و فرهنگی را پایین آورده و خَدشه دار می کند. از همین روی، کارشناسان و کُنشگران میراث فرهنگی این گونه کارها را برخورد دوگانه و تناقض در رفتار میراث فرهنگی نسبت به یادگارهای تاریخی به شمار آورده و همواره به این رَویه اعتراض داشته و دارند.

یک کارشناس میراث فرهنگی : تبدیل اتاق های اَرگ کریم خانی به عکاسخانه، تخلف است

سیامک بصیری، کارشناس میراث فرهنگی با انتقاد شدید از واگذاری بناهای تاریخی به بخش خصوصی و تبدیل آن ها به فروشگاه های مواد خوراکی همانند بستنی، مسقطی لاری و شیرینی و رستوران و غیره، این رَوند را نادرست دانسته و به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « واگذاری بخش هایی از بناها و آثار تاریخی و فرهنگی به سرمایه گذاران بخش خصوصی که تنها در اَندیشۀ سود شخصی و منافع اقتصادی خود هستند، به گونۀ کامل نادرست است. همچنین دادن کاربری های غیرمرتبط و غیرفرهنگی به بناهای تاریخی، سبب خَدشه دار شدن شان و منزلت آن ها خواهد شد و هویت بناها را زیر پرسش می برد. باید دانست هرگونه کاربری ناهمگون در بناهای تاریخی ممنوع است و حتا تخلف به شمار می آید. از سویی، وزارت میراث فرهنگی با هزینه کَرد فراوان می کوشد تا از بناها و آثار تاریخی حفاظت و پاسداری کند و از سوی دیگر با واگذاری های ناهمخوان و غیرمرتبط بناها و آثار تاریخی و اجارۀ آن ها به بخش خصوصی که هیچ دل نگرانی (دغدغه) برای حفاظت بناها و آثار ندارد و تنها در اَندیشه و سودای سود اقتصادی خود است، سبب آسیب رسانی به آن ها می شود. باید دانست که ساختار وزارت میراث فرهنگی نادرست (غلط) است و در یکی دو دهۀ گذشته رفتار دوگانه ای با بناها و آثار تاریخی داشته است و بیشتر یادگارهای تاریخی و فرهنگی به حال خود رها شده و در حال نابودی و از میان رفتن است».

این کارشناس پیشکسوت میراث فرهنگی که به تازگی از ادارۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مرکز استان بازنشسته شده است دربارۀ واگذاری اتاق های اَرگ کریم خانی و تبدیل آن ها به عکاسخانه به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « بر پایۀ قانون های میراث فرهنگی که روشن و آشکار است هرگونه کاربری ناهمگون در بناهای تاریخی ممنوع بوده و تخلف به شمار می آید. همچنین اتاقی که در گوشۀ جنوب باختری اَرگ جای دارد و تبدیل به آتلیه عکاسی شده است، یکی از شاهکارهای هنری و مِهرازی دورۀ زندیه با نقش و نگاره های ویژه است که از آن با نام موزه و نگین اَنگشتری یادگار زندیه یاد می شود. پس دستورکار و شیوه نامه های موزه ای باید در اینجا اجرا شود و رفتار ما با این بخش یا اتاق باید برخورد با یک موزه باشد که در آن فلاش دوربین عکاسی برای نقش و نگارها و رنگ ها زیان بار بوده و ممنوع است و دانسته نیست که چگونه متولی حفاظت از بناها و آثار تاریخی خود دست به چُنین کاری زده و آن را به یک عکاس واگذار کرده است که جای شگفتی و اَفسوس و دریغ دارد. از سویی، بناها و آثار تاریخی به اَنگیزۀ دیرینگی دارای تاب و تحمل ویژه ای بوده و استانداردهایی برای آن ها وجود دارد. رفت و آمد بیش از حد مشتریان برای گرفتن عکس یادگاری در این اتاق ها از تاب و توان آن خارج است و این کار ممنوع است.

نیاز به یادآوری است که ما نباید خشنود باشیم که برای نمونه در یک روز چندین هزار تَن به محوطۀ جهانی پارسه (تخت جمشید) می روند و با دادن اَرقام و آمار به این موضوع ببالیم. بلکه باید از ورود بیش از اَندازۀ گردشگران و مسافران پیشگیری کرده و بلیت فروشی را محدود کرد. همین نمونه هم برای اَرگ کریم خانی در شیراز باید روا داشت و در نظر گرفت».

بصیری در دنبالۀ سخنانش اَفزود : « باید دانست که، کاربری هایی که به بناهای تاریخی داده می شود و سبب حضور افراد بیش از اَندازۀ استانداردهای میراث فرهنگی شود، ممنوع است. پس باز برمی گردیم به همان سخنان نخست که ساختار میراث فرهنگی از پایه نادرست است. همچنین حفاظت فیزیکی از این اتاق و یا تالار ارزشمند نخواهد شد. از سویی، اگر فردی ناخواسته خَدشه یا زخمی بر روی دیوار و یا تاقچه ها که دارای نقش و نگار و رنگ آمیزی دورۀ زندیه هستند، پدید آورد کسی نمی فهمد یا اگر هم مسولان متوجه شوند چه کاری می توانند انجام دهند؟ به هر روی، کاربری ناهمگون و غیرفرهنگی در بناها و آثار تاریخی شهرستان شیراز بیداد می کند و از سویی، ممنوع است و تخلف به شمار می آید».

باید دانست که پیش از این، غرفۀ عکاسی در بخش شاه نشین اَرگ کریم خانی برپا بوده و بهره بردار تنها همین یک بخش را اِشغال کرده بود. هرچند که، از دید کارشناسان میراث فرهنگی همان کار هم نادرست بوده و خلاف ضوابط و قانون های میراث فرهنگی به شمار می آمده است. اما دادن امتیازهای تازه در اَرگ کریم خانی به بهره بردار بسیار تامل براَنگیز بوده و جای پرسش های فراوان دارد. همچنین بناها و آثار تاریخی نفیس که به ثبت ملی نیز رسیده است دارای چارچوب و ضوابط ویژه ای است و نمی توان فله ای برای آن ها تصمیم گرفت و واگذار کرد. از سویی، این پرسش به وجود می آید که ارزش بهره برداران غرفه عکاسی در آثار تاریخی اَرگ کریم خان زند شیراز، بیشتر از ارزش خود بنا و گردشگران و بازدیدکنندگان از آن بنا است.

در هنگام آماده سازی این گزارش خبر رسید که اَرگ کریم خانی شیراز به روی گردشگران تا سه روز بسته شده است و در اختیار عوامل فیلم «سووشون» قرار گرفته است که جای بسی اَفسوس و دریغ است و تخلفی دیگر به شمار می آید.

اَرگ کریم خان زند در مرکز شهرستان شیراز جای دارد و در تاریخ ۱۴ خوردادماه ۱۳۵۱ خورشیدی با شمارۀ ۹۱۸ به ثبت ملی رسیده است.

انتهای پیام