حفاران میراث فرهنگی کرمانشاه را شخم می‌زنند؛ از قبرستان‌های تاریخی قیسوند و چهر و سرماج تا اسحقوند و تخت شیرین
گزارش میدانی: سعید فتوحی
برای حفاران غیر مجاز مهم نیست کجا باشد، تپه تاریخی، یا محوطه باستانی، قبرستان یا یک بنای تاریخی.
در سفری که به تازگی به استان کرمانشاه داشتم با چندین نمونه از این حفاری‌ها مواجه شدم.
۱. تخت شیرین/بیستون:
محوطه‌ی تاریخی تخت شیرین در ۶ کیلومتری جنوب شرقی بیستون و ۵ کیلومتری سه راهی سرماج به پل شاهی در شهرستان هرسین اثری ثبت ملی به تاریخ ۱۳۱۱ است.
تخت شیرین نامش را از تخت سنگ بزرگی وام‌گرفته که اهالی روستا معتقدند فرهاد به سبب عشق شیرین از بیستون کنده تا برایش تختگاه درست کند.
این محوطه از چندین تپه بزرگ و کوچک تشکیل شده و بقایای معماری دوره‌ی ساسانی و سده‌های نخستین اسلامی را دارد.
ظاهرا کاوش‌های باستان‌شناسی خاصی اینجا انجام نشده اما حفاران غیر مجاز چند قدم جلوتر بودند و چندین حفاری انجام داده‌اند.درست به فاصله یک متری چاهی به عمق ۷-۸ متر حفاری کرده و از دل آن هم به صورت افقی نقب زده‌اند.
این طرف جاده هم گورستان تاریخی است که سنگ قبرهای آن هم در امان نمانده و مورد دستبردهای چندین باره قرار گرفته بود و تپه‌های کوچکی از خاک در اطراف تلنبار بود.
۲. قبرستان یک و دو چِهر / هرسین:
گورستان شماره یک روستامتعلق به دوره اشکانی- ساسانی و گورستان شماره دو مربوط به دوره قاجار هر دو در روستای چهر از توابع شهرستان هرسین قرار دارد.
این قبرستان در ۱۵ کیلومتری جنوب بیستون با قطعات سنگی و سفال و سنگ تراشیده در اطراف توجه را به خود جلب می‌کند. شمال و غرب روستا ساختمان‌های مسکونی هست و ۲۰۰ متری جنوب شرقی آن سرابی به همین نام.
کاملا مشخص است که چقدر این گورستان دارای اهمیت هست.اما این گورستان هم از حفاری جان سالم به در نبرده تا آنجا که وقتی مشغول عکاسی بودیم یکی از اهالی با شک و تردید گمان میبرد ما قصد بردن سنگ‌ها را داریم وقتی اعتماد کرد گفت: اینجا سنگ قبرهایی با خط میخی وجود داشت که خط‌هایش مثل خطهای الان یا قرآنی نبود، نمی‌دانم چقدر ولی خیلی قدمت داشتند. ۷-۸ ماه پیش آن چند سنگ قدیمی عجیب را بردند. چند شب پیش هم تنها سنگ قبر باقی مانده آن شکلی را بردند.
دیگر سنگ قبری با مشخصاتی که می‌گفت در آن محدوده نبود اما همچنان سنگ قبرهای قدیمی بودند و عجیب‌تر این که مردم در انتهای همین گورستان تاریخی ثبت ملی شروع به دفن مردگانشان می‌کردند و هیچ کس به آنها نگفته بود دست‌کم مردگان خود را با توجه به وسعت منطقه جای دیگری دفن کنند تا آسیبی به گورستان تاریخی نرسد!
۳. قبرستان قیسوند/هرسین
این گورستان مربوط به دوره قاجار در جنوب شرقی روستای قیسوند شهرستان هرسین است. فرق این گورستان با گورستان چهر در قرار گرفتن عمودی سنگ قبرهاست. اینجا سنگ قبرهای خاص‌تری هست و البته دستبردهای بیشتر.
اگر تخت شیرین و گورستان چهر یک تابلو معرفی دارد، گورستان قیسوند حتی این تابلو را هم ندارد و سنگ قبرهایی که به وضوح غیب شده‌اند!
۴. سنگ قبرهای روستای سرماج/ هرسین
این وضع در روستای سرماج که قلعه‌ای بسیار جالب دارد اینقدر عادی است که شما در برخی خانه‌ها به راحتی بقایای سنگ‌های تراشیده تاریخی را می‌بینید که در کنار حیاط‌ها بر رویشان گلدان و… قرار دارد یا به عنوان پله استفاده شده است.
۵.گور دخمه‌های اسحقوند/هرسین
گوردخمه‌های اسحاق‌وند یا گوردخمه‌های سکاوند، در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی هرسین، سه گوردخمه تراشیده شده دوره مادها و به نقلی هخامنشیان هستند که در دل کوه قرار دارند.
برای رسیدن به چنین آثار گرانبهایی باید یک جاده خاکی بدون کوچکترین تابلو معرفی را طی کنید و حیرت زده شوید که اینجا هم ردپای حفاران غیر مجاز به‌چشم می‌خورد. کمی پایین‌تر از گور دخمه‌ها حفاری‌هایی به عمق ۵-۶ متر انجام شده ! احتمالا کاملا سر حوصله، چون بعید به نظر می‌رسد حتی یگان حفاظت به آن سر زده باشد!
این گوردخمه‌ها جزو قدیمی‌ترین مقابر صخره‌ای ایران هستند. حتی هرتسفلد معتقد است بردیای دروغین اینجا دفن شده اما عملا هیچ حفاظتی از آنها نمی‌شود و حفاران چه روز چه شب براحتی می‌توانند هر جایی را که خواستند در طول مسیر حفاری کنند.
واقعا چرا مسئولان یک فکر اساسی برای این مساله نمی‌کنند. اگر لازم است برای یگان حفاظت و حراست درخواست نیرو یا امکانات بکنند. دست‌کم دوربین‌هایی را در جایی دور از چشم تعبیه کنند که به دفتر یگان متصل باشد و از تخریب‌ها و دستبردها مطلع شوند.
وزارتخانه باید فکری به حال این مساله بکند. با نیروهای نظامی و انتظامی تفاهم‌نامه امضا کند تا آنها هم به کمک بیایند. وگرنه جایی در محوطه‌ها و بناها و بافت‌های تاریخی باقی نمی‌ماند که حفاران غیر مجاز آنها را شخم نزده باشند!!!
انتهای پیام
