سیَلْک کاشان در چنگال زمین خواران!/ وقتی ویلاسازی نخستین تمدن شهرنشینی را تهدید می کند

اشکان نیوز-حرمت سادات متولی: سیَلْک (Sialk) قدیمی‌ترین سکونت‌گاه بشری است که ۷۵۰۰ سال پیش از میلاد حضرت مسیح در جنوب غربی کاشان امروز، پایه گذاری شد. تپه های سیلک یکی از محوطه‌های باستانی مهم فلات ایران و در اصل ویرانه کهن‌ترین زیگورات باستانی ایران است و نخستین تمدن شهرنشینی در آن شکل گرفته است.

حدود هشتاد سال پیش با جاری شدن سیل در زمین‌های کشاورزی کاشان، تمدنی بزرگ و چندهزار ساله با ابزارآلات و سفالینه‌هایی متفاوت از ابزار‌های کنونی مشاهده شد که حیرت و حس کنجکاوی همگان را برانگیخت. با انتقال این آثار باستانی به غرب، «رومن گیرشمن»، باستان‌شناس موزه «لوور» فرانسه، روانه ایران شد و در راس هیئتی در سال‌های ۱۹۳۳، ۱۹۳۴ و ۱۹۳۷ میلادی سه فصل کاوش روی هر دو تپه سیلک و دو گورستان نزدیک آن انجام داد. این پژوهش‌ها هفت دهه رها شد تا اینکه در سال ۱۳۸۰ شمسی مرحوم صادق ملک شهمیرزادی از طرف سازمان میراث فرهنگی مامور کاوش در منطقه شد.

محوطه باستانی سیلک کاشان سال ۱۳۱۰ با شماره ۳۸ در فهرست آثار ملی و سال ۱۹۹۷ میلادی در فهرست آثار موقت جهانی ثبت شد. یونسکو برای ثبت قطعی این اثر باستانی معیار‌هایی دارد که هیچ کدام از آن‌ها رعایت نشده از ساخت و ساز‌های گسترده و غیرمجاز در اطراف سیلک تا تصرف زمین‌های مجاور این اثر باستانی.

ممنوعیت فعالیت و تغییر کاربری بخشی از عرصه سیلک

سیدجواد حسین‌زاده ساداتی مدیر پایگاه میراث فرهنگی سیلک کاشان، در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، گفت: قدیمی‌ترین حریم و عرصه مصوب سیلک مربوط به سال ۶۲ و بر اساس زمین‌های تملک شده است.

او با تاکید بر اینکه مفهوم عرصه در باستان‌شناسی جایی شامل گورستان‌ها و محل زندگی مردم است که آثار در آن پیدا می‌شود گفت: این عرصه در سال ۷۸ تعریف و بازنگری شد، در سال ۹۴ با گمانه‌زنی خط عرصه و حریم پیشنهاد و در سال ۹۷ تصویب و ابلاغ شد.

این عضو هیئت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه کاشان، عرصه سیلک را حدود ۴۱ هکتار با ممنوعیت هرگونه فعالیت و تغییر کاربری دانست و گفت: حریم درجه یک سیلک ۵۷ هکتار دارد و فعالیت‌های سبک کشاورزی در آن مجاز است، حریم درجه دو ۴۰ هکتار وسعت دارد با محدودیت ۷.۵ متری ارتفاعی و حریم درجه سه ۴۰ هکتار به صورت دو قسمت از اراضی در گوشه شمال شرقی تقاطع محور امیرکبیر، بلوار الغدیر و خیابان امیرالمؤمنین است که محدودیت ۱۰.۵ متری ارتفاع دارد.

حسین‌زاده ساداتی، محوطه سیلک را محصور در باغ‌ها و مزارع دانست و تأکید کرد: همه این مزارع و باغ‌ها در عرصه و حریم درجه یک قرار دارد و ادامه کشت و زرع به شرط تغییر نیافتن کاربری و ساخت و ساز مجاز است و در صورت خرید و فروش، این اراضی فقط باید به عنوان کاربری کشاورزی معامله شود.

دست اندازی به حریم سیلک با ادعای حق ریشه

او با اشاره به اینکه سند۳۰ هکتار از ۴۱ هکتار، عرصه دولتی و ۱۰ هکتار آن زمین‌های موسوم به دیزچه است گفت: آثار باستانی در زیر ۱۰ هکتاری است که مالکان آن از قدیم سند دارند و در آن کشاورزی می‌کنند.

مدیرپایگاه میراث فرهنگی سیلک هر گونه فعالیت در محدوده عرصه را غیرقابل قبول دانست و گفت: فقط و فقط فعالیت‌های کشاورزی سبک و یک‌ساله در این محدوده مجوز دارند.

حسین‌زاده یادآور شد: البته یکسری ساخت و ساز بدون پروانه از قدیم در این حریم شده است که باید بعد از پایان عمر مفید آن به کاربری کشاورزی برگردد.

او با اشاره به ساخت و ساز‌های شبانه و در زمان نبود ماموران یگان حفاظت پایگاه و شهرداری تاکیدکرد: فعالیت عمرانی، حفر گودال به قصد کشف اثر و ساختن دیوار یا خانه در زمین‌های دولتی، ملی و شخصی سیلک جرم است، چون به محوطه آسیب می‌زند و حتی طبق قانون، فرد متخلف را می‌توان بازداشت کرد.

مدیرپایگاه میراث فرهنگی سیلک اظهار کرد: ۳۰ هکتار از اراضی دولتی و ملی سیلک از سال ۱۳۳۳ با مشخص بودن حد و حدود سند دار و با حضور نگهبان و فنس‌کشی حفاظت شده، اما متاسفانه در سال ۵۸ حدود ۳۰ نفر با وجود علم به ممنوعیت ساخت و ساز، به بهانه کشاورزی و تحت عنوان حق ریشه (زارع مستحق دریافت مزد در ازای زحمتش می‌شود)، ۲۰ هکتار از این عرصه را تصرف و بین خود تقسیم کردند، به صورت قولنامه‌ای زیر قیمت فروختند یا به ارث گذاشتند.

حسین‌زاده گفت: از سال ۹۱ تا ۹۴ و بعد از آن دلالان که حتی بعضی از آن‌ها در اطراف سیلک زندگی می‌کنند زمین‌ها را به صورت حق ریشه‌ای با یک چهارم یا یک پنجم قیمت خریداری و به پیمانکاران ناآگاه برای ساخت و ساز واگذار کردند.

او در این زمینه ادامه داد: پیمانکار نیز که از اصل موضوع باخبر نیست و بدون اعتنا به این اخطار‌ها ساخت و ساز را تمام می‌کند و با قیمت بالا به دیگری می‌فروشد و به این ترتیب زمین‌خواری اتفاق می‌افتد.

ساخت و ساز در سیلک، تهدید میراث ملی

مدیرپایگاه میراث فرهنگی سیلک اظهار کرد: بر اساس آمار رسمی بیش از ۹۰ درصد تصرفات خوش‌نشینی در قالب ساخت ویلا و خانه باغ برای تفریح و سکونت موقت است که هم سبب نارضایتی اهالی شده و تهدیدی برای میراث ملی به شمار می‌آید.

حسین‌زاده یادآور شد: زمین در منطقه سیلک چه خریداری شده و چه موروثی باشد مجوز قانونی برای ساخت و ساز ندارد و با متخلفان برخورد می‌شود، به عنوان مثال در دو سه دهه اخیر، دست کم ۱۰ مورد ساخت‌وساز غیرمجاز در حریم محوطه باستانی سیلک با رای دستگاه قضایی تخریب شده است.

او خاطرنشان کرد: توسعه زیرساخت‌های گردشگری در محوطه سیلک در قالب ایجاد مرکز فرهنگی-تاریخی متناسب با استاندارد‌های روز و تبدیل سیلک به سایت موزه منسجم از برنامه‌های مهم پنج ساله پایگاه میراث فرهنگی سیلک است.

مجتبی آراسته سرپرست اداره راه وشهرسازی کاشان درخصوص اراضی سیلک گفت: از مجموع ۳۲ هکتار حریم سیلک ۸ هکتار درحوزه راه و شهرسازی هست که طی نامه‌ای به میراث فرهنگی به آن‌ها پیشنهاد کردیم برای در اختیار گرفتن این وسعت به منظور حفاظت از آن اقدام کنند.

او، تصریح کرد: تعهد راه‌وشهرسازی برای حریم سیلک درحوزه میراث تعریف شده و برای تحویل ۸ هکتار آمادگی کامل داریم.

آزادسازی حریم سیلک در اولویت شهرداری

سعید ابریشمی‌راد شهردار کاشان با بیان اینکه حدود ۱۰۵ هکتار از محدوده عرصه و حریم درجه یک تپه‌های سیلک با مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی از محدوده شهری خارج شده گفت: با ورود جدی تمام دستگاه‌های نظارتی شهرستان در دو سال گذشته برای آزادسازی حریم درجه یک سیلک تاکنون ۳۰ حکم رفع تصرف و تخریب در محدود درجه یک صادر و تا امروز ۱۶ مورد آن اجرا شده است.

او تصریح‌کرد: مابقی ساخت و ساز‌ها که کاربری مسکونی دارد بنا بر ملاحظاتی با تشخیص دادستان و به فراخور زمان و ارائه مهلت به مالکان برای اجرای حکم تخلیه خواهد شد، اما در حریم درجه یک بعضی از متصرفان حقوقی دارند که طبق قانون باید رعایت شود.

شهردار کاشان توضیح داد: شورای عالی معماری و شهرسازی ۱۰۵ هکتار از اراضی سیلک را از محدوده شهری خارج کرده، اما به ازای آن ۱۵۰ هکتار از اراضی فتح‌المبین (شهرک فردوس) را وارد محدوده خدماتی کرده است.

ابریشمی‌راد افزود: طبق قانون ۲۰ درصد از قطعه زمین‌های این شهرک متعلق به شهرداری است که تصمیم گرفته شد ۷۰ درصد از سهم ۲۰ درصدی شهرداری که حدود ۴۰۰ قطعه زمین است به آزادسازی سیلک اختصاص یابد و این نشان می‌دهد چه منابعی عظیمی از دارایی‌های شهرداری برای آزادسازی سیلک هزینه شده‌است.

او در ادامه با تأکید بر اینکه دولت طبق قانون مکلف به تأمین منابع برای آزادسازی سیلک است عنوان کرد: شهرداری نزدیک ۵۰ میلیارد تومان از منابع خود را صرف این امر کرده اما دولت با وجود قول مساعدت هنوز هیچ رقمی پرداخت نکرده است.

اخطار آخر به زمین خواران حریم سیلک

بهمن کاظمیان مدیر اجرای احکام شهرداری کاشان، نیز اظهار کرد: نیرو‌های ستاد انضباط شهری شبانه‌روز به رصد ساخت‌وساز‌های غیرمجاز می‌پردازند و رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی هم تبعات ساخت‌وساز‌های غیرمجاز را اطلاع‌رسانی می‌کنند، اما باز هم متأسفانه برخی شهروندان قانون‌گریز و عده‌ای از سودجویان بدون توجه به تذکر‌های متعدد مقام قضایی، اداره میراث فرهنگی و شهرداری به ساخت‌وساز به خصوص در روز‌های تعطیل می‌پردازند که باید جوابگوی تخلف خود باشند.

او افزود: این افراد که تعدادشان کمتر از ۱۰۰ نفر است، با وجود اطلاع کامل از احکام قطعی تخریب ساخت‌وساز‌های غیرمجاز باز هم اصرار بر رشد قارچ‌گونه این ساخت‌وساز‌ها دارند تا از این طریق سود‌های کلانی به جیب بزنند.

مدیر اجرای احکام شهرداری کاشان گفت: چندمین‌بار به همه شهروندان توصیه می‌شود تا از هرگونه خرید و فروش، نقل و انتقال و تفکیک اراضی در حریم شهر کاشان بدون اخذ مجوز از دستگاه‌های ذیربط مثل شهرداری، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی و میراث فرهنگی به طور جدی خودداری کنند.

کاظمیان تصریح کرد: دلالان و سودجویان بدانند همسویی ایجاد شده میان دستگاه‌های اجرایی کاشان تازه در ابتدای مسیر است و این راه با جدیت ادامه پیدا می‌کند.

او فرصت‌های قانونی را یکی از علل زمان‌بر شدن اجرای احکام قطعی تخریب ساخت‌وساز‌های غیرمجاز برشمرد و گفت: اجرای احکام تخریب منوط به هماهنگی بین سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی شهر است.

انتهای پیام