سراب بی‌پایان بافت‌های تاریخی
نفس ۲۰۰خانه در بافت تاریخی شیراز به شمارش افتاد
یکی از مصوبات سفر هیئت دولت و رئیس‌جمهوری به استان فارس درباره طرح توسعه ۵۷ هکتاری حرم مطهر بود که بر مبنای آن باید کارگروهی مرکب از نماینده وزارت میراث فرهنگی، نماینده شهرداری شیراز و نماینده استاندار فارس تشکیل شود و میراثی بودن ۲۰۰خانه اطراف حرم شاهچراغ(ع) بازنگری شود که در نهایت رای این هیئت ۳نفره لازم‌الاجرا باشد.
بحث سر این موضوع است که استانداری و شهرداری معتقدند آنچه میراث فرهنگی از آن به عنوان بافت ارزشمند یاد می‌کند بافت فرسوده است.
از این رو مصوبه جدید با واکنش‌های زیادی روبه‌رو بود اما محمدهادی ایمانیه استاندار فارس ۲۵مهر ۱۴۰۰ با اعلام این که آیت‌الله رئیسی معتقد است که این بناها یادگار توانمندی و هنر تاریخ و تمدن این کشور است و به شدت باید مواظبت بشود که لطمه نخورد، افزود: در این سفر اعتباری برای مرمت این بناهای تاریخی در نظر گرفته شد، به هیچ وجه بنا نداریم لودر پای یک بنای تاریخی بگذاریم و منزلی را خراب کنیم.
طرح «حرم تا حرم» طرحی است که سالهاست آستان به دنبال اجرای آن است تا فاصله بین شاهچراغ(ع) تا آستان سید علاالدین حسین(ع) اتصالی به صورت میدانگاه بوجود آورد.میدانگاهی که بنا بر نظرات کارشناسی بیش از شش برابر یک زمین فوتبال مساحت دارد.
از سویی سالهاست که شورای عالی معماری و شهرسازی و میراث فرهنگی تلاش می‌کنند تا بافت تاریخی شیراز و بافت اطراف این حرم‌ها را حفظ کنند. در این راستا سال گذشته چندین اثر در بافت تاریخی ثبت ملی شد.
اتصال مستقیم دو حرم هیچ سابقه تاریخی ندارد و سبب تخریب بخش عمده‌ای از بافت تاریخی و راندن ساکنان آن می‌شود. بر اساس طرح مورد نظر آستان بنا بر نظر کارشناسی ۳۳۹ بنا باید تخریب شود که معادل ۴۷۵۰۰ متر مربع از بافت تاریخی شیراز است.
این در حالی است که در سال ۱۳۷۴ تخریبی به وسعت ۸ هکتاری در اطراف این حرم‌ها صورت گرفته و نکته قابل تامل آن که در محل تخریب‌ها، مجتمع‌های اداری و تجاری احداث شده و انسجام بافت اجتماعی و کالبدی مرکز شیراز از بین رفته است.
در حال حاضر یک مسیر آراسته در شمال آستان سید علاالدین(ع) و شاهچراغ(ع) وجود دارد که عرض آن در برخی جاها به ۲۰ تا ۴۰ متر می‌رسد. این بخش فقط نیاز به بازطراحی و ساماندهی فضای سبز دارد و دسته‌جات عزاداری به راحتی در آن رفت و آمد می‌کنند. به عبارتی بدون هیچ تخریب جدیدی امکان اتصال وجود دارد.
همچنین می‌توان از فضاهای موجود حاصل از تخریب‌های صورت گرفته در سالیان گذشته برای طرح‌های توسعه‌ای آستان بهره برد. وسعت این فضاها در برخی موارد به اندازه حیاط مسجد- مدرسه خان و حیاط مسجد عتیق و بسیار وسیع است.
از سویی در مسیری که پیشنهاد تخریب هست چندین امامزاده وجود دارد که در بافت تاریخی با اقبال مردم مواجه بودند. از این رو اگر فضاهای زیارتی بیشتری نیاز هست از طریق همین امامزاده‌ها و ارتباط آنها با خانههای اطراف می‌توان بهره برد و آن را مرمت و احیا کرد.
به عبارتی راه‌های جایگزین دیگری وجود دارد که هویت مذهبی بافت که در شان حرم هست را بدون هیچ گونه تخریبی تامین می‌کند.
یادآوری این نکته ضروری است اجرای میدانگاه هزینه زیادی دارد و باید تعدادی خانه تملک شود. در نهایت بر حسب تجربیات مشابه در بافت‌هایی همچون اطراف حرم امام رضا(ع) این احتمال وجود دارد که تعدادی از این زمین‌ها برای ساخت مال و برج و هتل پیش‌فروش شود تا از پول آنها هزینه تخریب و تملک بدست بیاید.
پیش‌تر مشاور جدید وزارت مسکن و شهرسازی ایده احیا مسیر امامزاده‌ها، طراحی مسیر شمال بین‌الحرمین و مرمت و احیا خانههای تاریخی و ارزشمند و تبدیل آنها به زائرسرا یا خدمات و پشتیبان سکونت و زیارت را پیشنهاد داده بود و نظر مثبت حجت‌الاسلام دژکام تولیت وقت آستان احمد بن‌موسی(ع) شاهچراغ کسب شده بود.
اما به ناگاه در مهرماه صحبت از مصوبه بازنگری میراثی بودن۲۰۰ خانه به میان آمد که تنها یک دوباره‌کاری است چرا که میراث فرهنگی پیش‌تر بناهای واجد ارزش و ثبتی را مشخص کرده است.
از سویی تنها مرجع تشخیص میراثی بودن بناها، وزارتخانه میراث فرهنگی است و درنهایت هم هر طرحی ارائه شود طبق قانون باید در شورای عالی معماری و شهرسازی به تصویب برسد.
انتهای پیام
