پشت به سیتی‌سنتر کرمان، رو به گنجعلی‌خان
در حالی ارزیابان یونسکو شهر به شهر کاروانسراهای معرفی‌شده در پرونده «کاروانسراهای ایران» را به عنوان کاندیدای جدید ایران برای ارائه در اجلاسِ جهانی سال آینده بررسی می‌کنند که فعالان میراث فرهنگی برخی از استان‌ها نسبت به ساخت‌وسازهای اطرافِ این کاروانسراها هشدار می‌دهند.
دو روز گذشته ارزیابان یونسکو همراه با محمدحسن طالبیان که تا پیش از شروع کار دولت جدید بیش از پنج سال معاون میراث فرهنگیِ سازمان و وزارتخانه میراث فرهنگی بود، از دو کاروانسرای تاریخی «چاه کوران» راور و «گنجعلی‌خان» کرمان دیدن کردند. این بازدید بین فعالان میراثی کرمان با این ضرب‌المثل همراه شد؛ ارزیاب یونسکو «پشت به سیتی سنتر، رو به گنجعلی‌خان» ایستاد، تا بافت تاریخی و تخریب‌ها را نبیند و برای ثبت جهانی کاروانسرای قرارگرفته در حریمش یعنی مجموعه گنجعلی‌خان رای بدهد.
حضور مهدی حُسام همراه با طالبیان در کرمان و در مجموعه گنجعلی‌خان، علاوه بر یادآوری اعتراضات فعالانِ میراثی این استان در زمان آغاز به کارِ ساختِ سیتی‌سنتر در وسط بافت تاریخی کرمان که طالبیان در زمانِ حضورش در سمت معاونتِ این وزارتخانه، بارها گوشِ شنوایِ این هشدارها بود، حالا ارزیاب یونسکو را تا بیخِ گوشِ همان ساخت‌وسازها در بافتِ تاریخی کرمان برد، اما پشت به تخریب‌های رخ‌داده در بافتِ تاریخی خشت‌مال‌ها و سیتی سنتری که آرزوهای یک بافت تاریخی را چال کرده است.
امید ابراهیمی – فعال میراث فرهنگی کرمان – در گفت‌وگو با ایسنا به بازدیدهای انجام‌شده توسط نماینده یونسکو و تیم میراث فرهنگی در کرمان اشاره می‌کند و می‌گوید: در مجموعه گنجعلی‌خان حمام، موزه سکه و ضرابخانه و مسجد را بازدید کردند اما سراغی از مجموعه‌های کاروانسرای وکیل و حاج آقاعلی و ابراهیم‌خان که در هر کدام به صورت جداگانه مدرسه، کاروانسرا، حمام و مسجد قرار دارد، نگرفتند؛ مجموعه بناهایی که هر کدام شاخصه‌های خاص خود را دارند و در کنار یکدگیر شگفتی‌آفرین‌اند.
او با تاکید بر قرارگیری این مجموعه در کنار بافت تاریخی کرمان که از زمانِ ساختِ سیتی‌سنتر تحت‌الشعاعِ آن قرار گرفته است، اظهار می‌کند: با توجه به فاصلۀ ۳۰۰ متری این کاروانسرا و بافتِ تاریخی و سیتی‌سنتر در حال ساخت، احتمالِ وجود مواردِ ایهام یا مطرح شدن ایراداتی در زمان بررسی پرونده در یونسکو وجود دارد، چون این ساخت و ساز در حریمِ منظریِ کاروانسرا قرار دارد.
این کارشناسِ مرمت بناهای تاریخی با اشاره به ارزشمند بودنِ این مجموعه در کنار یکدیگر و ثبت جهانیِ آن‌ها، ادامه می‌دهد: در شرایطِ کنونی امکانِ مخالفت با قرارگیری کاروانسرای گنجعلی‌خان در پروندۀ زنجیره‌ای کاروانسراهای ایران وجود دارد.
وی به وجود حدود هفت اثرِ ثبت جهانی‌شده در استان کرمان اشاره می‌کند و می‌گوید: در صورتی‌که کاروانسرای گنجعلی‌خان شانسِ ثبتِ جهانی را داشته باشد، آن قطعا نخستین اثر جهانی داخلِ شهر کرمان خواهد بود.
او معتقد است: بناهایی که در حال حاضر در بافت تاریخی کرمان در حال از دست رفتن هستند، ارزش‌های واقعی این شهر هستند اما از دید متولیان شهری پنهان مانده و در حال حاضر سرمایه‌گذاری‌های بی‌هدف که هویت و تاریخِ این منطقه را نابود می‌کنند و چند ده شغل مرتبط با میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی را از بین می‌برند، در اولویت هستند.
ابراهیمی وضعیت امروز این کاروانسرا را بر اساس ضوابط موجود یک معضل بزرگ می‌داند و ادامه می‌دهد: وضعیتِ کنونی بافت تاریخی کرمان و ساخت‌وسازهای در حال انجام در داخلِ آن بر اساس قانون حمایت از مرمت و بناهای تاریخی در سال ۹۸، خلاف قوانین موجود کشور است، اما به نظر می‌رسد هیچ کس به آن توجهی ندارد.
مجموعه گنجعلی خان در کنار بازار بزرگ کرمان به دستور حاکمان مشهور زمان شاه عباس ساخته شد. این مجموعه در داخل شهر کرمان و در راه یزد – کرمان ساخته شده است که سهمی از درآمد مجموعه و قنات‌ها به آستان قدس رضوی داده می‌شود. این بناها که سبک معماری آن‌ها به شیوه اصفهانی است، در لشکرکشی‌های آغا محمدخان آسیب‌های زیادی دید.
کاروانسرای چاه کوران نیز متعلق به اواخر قاجار است و در شهرستان راور و در مسیر جاده خراسان قرار گرفته است.
انتهای پیام
