برخورد تاریخیِ مزدا با مسجد!

دلارا خدایی، یکی از فروشندگان صنایع‌دستی در میدان نقش‌جهان، ماجرای صبح ۱۵ دی‌ماه را برای ایسنا این‌گونه تعریف کرد: صبح، ساعت حدود ۹ و ۴۰ دقیقه بود که همراه با همسرم وارد پارکینگ پشت مطبخ شدیم. پارکبان به ما گفت ماشینتان را کج پارک کنید. پرسیدیم چرا؟ جواب داد چون یک مزدا وانت به دیوار پشت مسجد جامع عباسی برخورد کرده و کمی از آجرها ریخته. این مسئله برای من بسیار عجیب بود. جلو رفتم و از صحنۀ برخورد ماشین با دیوار چند عکس گرفتم و در فضای مجازی منتشر کردم. کمی بعد هادی اللهیاری، مدیر گروه امانی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان به بنده پیام داد که ما در محل حادثه هستیم و از صاحب خودرو هم شکایت کردیم.

او ادامه داد: وقتی برای برداشتن ماشینم از پارکینگ به آن محل مراجعه کردم، پارکبان گفت چه دردسری بود برای ما درست کردی، می‌خواهند شکایت کنند. گفتم این مسئله برای شما مشکلی ایجاد نمی‌کند و شما را نباید بازخواست کنند اما مثل اینکه به او گفته بودند شما باید دنبال ماشین‌ها بروی و آن‌ها را درست هدایت کنی که به دیوار مسجد نخورند. من برای پارکبان توضیح دادم که اصلاً در نزدیکی یک بنای تاریخی چند صدساله نباید پارکینگ وجود داشته باشد و اگر هم اصراری هست، لااقل باید حفاظی برای آن در نظر بگیرند که به دیوار برخورد نکند و این ارتباطی با شخص شما ندارد.

خدایی که دانش‌آموختۀ رشتۀ ایران باستان است، تصریح کرد: چندین سال است که این محل به پارکینگ ماشین‌ها تبدیل‌شده؛ مدت کوتاهی آن را بستند و دسترسی کوچه پشت مطبخ را به آن قطع کردند و زمانی فقط برای عید نوروز به‌عنوان پارکینگ ماشین استفاده می‌شد اما تقریباً دو یا سه سال است که به‌صورت دائم و رسماً در قالب پارکینگ عمومی فعالیت می‌کند.

این شهروند یادآور شد که تنها نیت او از نشر عکس‌های برخورد مزدا با مسجد، تلاش برای حفظ میراث فرهنگی بوده و از شهرداری و میراث فرهنگی درخواست کرد که برای این پارکینگ فکری اساسی کنند.

عبدالرضا عرب بافرانی، فرماندۀ یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان نیز دراین‌باره به ایسنا گفت: ما صبح ۱۵ دی‌ماه با همراهی نیروهای کلانتری ۱۱ در محل تصادف حاضر شدیم و با پیگیری‌ها، خودروی مزدا توقیف و پرونده‌ای برای آن تشکیل شد که به‌موجب این پرونده، راننده باید جبران خسارت کند.

او ادامه داد: از شهرداری اصفهان هم به این خاطر که بدون استعلام از میراث فرهنگی این قسمت از حریم میدان نقش‌جهان را به پارکینگ تبدیل کرده، شاکی هستیم و مکاتبه انجام دادیم تا این موضوع هم تعیین تکلیف شود.

ایسنا از شهردار منطقه سه اصفهان خواست توضیح بدهد که آیا بدون مجوز میراث فرهنگی محدودۀ پشت مسجد جامع عباسی را به پارکینگ تبدیل کرده است؟ و حسین کارگر چنین پاسخ داد: زمان‌های قبل، شهرداری از این محل به‌عنوان پارکینگ استفاده می‌کرد و اتفاقاً به خاطر بحث حریم مسجد، محوطه‌سازی این محدوده را هم انجام داده بود اما اکنون مردم خودشان از این محل به‌عنوان پارکینگ استفاده می‌کنند.

او خاطرنشان کرد: میراث فرهنگی باید هزینه کرده و حریم مسجد را مشخص کند تا نیروی انتظامی هم از ورود ماشین‌ها به این بخش جلوگیری کند.

ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان نیز با تائید این امر که پارکینگ پشت مطبخ یک پارکینگ موقت است، به ایسنا گفت: ما چندین بار در رابطه با این پارکینگ با شهرداری مکاتبه کرده‌ایم. قبلاً اینجا به‌عنوان پارکینگ ویژه خودروی افرادی که به نماز جمعه می‌آمدند استفاده می‌شد اما با انتقال محل برگزاری نماز جمعه از مسجد جامع عباسی به مصلی، دیگر این محدوده طرح پارکینگ را ندارد.

او تصریح کرد: طبق مکاتبات و هماهنگی‌هایی که با شهرداری اصفهان انجام داده‌ایم این پارکینگ حتماً به محل دیگری منتقل خواهد شد اما در شرایط فعلی به‌صورت اضطراری موانعی را با حریم امن پیش‌بینی می‌کنیم تا خودروها به دیوار مسجد نزدیک نشوند.

در عکس‌های منتشرشده از صحنۀ تصادف، رطوبت دیوارۀ بیرونی مسجد جامع عباسی نیز به‌وضوح مشخص و نگران‌کننده است. معاون میراث فرهنگی استان اصفهان دربارۀ این رطوبت به ایسنا گفت: قبلاً کف این محدوده یک متر بالاتر بود و ما به خاطر همین رطوبت، به‌منظور ایجاد راه تنفس برای بنا، با همکاری شهرداری اصفهان کف را پایین آوردیم. درست این بود که بیشتر از یک متر پایین برویم و به همان ارتفاعی که ورودی مسجد جامع عباسی است برسیم اما در این صورت دسترسی مردم به خانه‌هایشان قطع می‌شد.

او با اشاره به اینکه نیاز است با همکاری سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان طرحی برای کاهش ارتفاع کف کوچه بدون قطع شدن دسترسی مردم در این محدوده پیاده شود، ادامه داد: البته مقداری از رطوبتی که اکنون در این قسمت دیده می‌شود نیز فصلی است؛ درواقع بارندگی باعث بالا آمدن آب‌های زیرزمینی می‌شود و به همین خاطر دیوار رطوبت می‌گیرد.

نزدیک یک سال است که تلاش‌های خبرنگار ایسنا برای برقراری ارتباط با فریبا خطابخش، مدیر پایگاه میراث جهانی نقش‌جهان به‌منظور پیگیری مسائل مربوط به این میدان بی‌نتیجه مانده! خطابخش، شب گذشته برای یکی از صفحات اینستاگرامی توضیح کوتاهی را در رابطه با حادثۀ برخورد مزدا با دیوار مسجد جامع عباسی نوشته و به کسانی که بابت ریختن بخشی از آجرهای مسجد صفوی جامع عباسی نگران بودند نیز یادآور شده که آجرهای ریخته شده، فقط دو سال قدمت دارد. مدیر پایگاه میراث جهانی نقش‌جهان، البته به سؤال دوم مدیر این صفحۀ اینستاگرامی دربارۀ علت رطوبت دیوار مسجد جامع عباسی پاسخی نداده است.

فریماه هوشیار، کارشناس ارشد مرمت ابنیۀ تاریخی دربارۀ مشکل رطوبت میدان نقش‌جهان به ایسنا می‌گوید: با جستجویی در اینترنت به انبوهی از خبرها دربارۀ رطوبت میدان نقش‌جهان از زبان مدیران و متولیان می‌رسید؛ یک‌بار گفته‌اند مشکل فاضلاب است، بار دیگر گفته‌اند مشکلی نیست، یک روز اعلام کرده‌اند کف کوچه را به دلیل این مشکل پایین آورده‌ایم، گاهی گفته‌اند فصلی است و یک روز دیگر هم با خوشحالی اعلام کرده‌اند که مشکل رطوبت حل شد.

او ادامه می‌دهد: این اظهارنظرهای متفاوت و گاه متناقض نشان می‌دهد که هیچ مطالعات دقیقی دربارۀ مشکل رطوبت در میدان نقش‌جهان انجام‌نشده است و وقتی ما نتوانیم منبع اصلی رطوبت را پیدا و کور کنیم، هر اقدام دیگری برای رفع مشکل انجام بدهیم بی‌فایده است.

هوشیار خاطرنشان می کند: رطوبتی که توسط بارندگی ایجاد می‌شود نزولی است اما رطوبتی که در دیوار پشت مسجد جامع عباسی دیده می‌شود از پایۀ بنا به بالا آمده و به این نوع رطوبت، رطوبت صعودی می‌گویند.

او می‌افزاید: نه‌تنها در این بخش، بلکه در راسته‌های بازار بزرگ اصفهان هم رطوبت به‌وضوح دیده می‌شود و حجم این نم آن‌قدر بالاست که اندود را پودر کرده و هنگامی که به آن دست می‌زنیم پایین می‌ریزد.

هوشیار با اشاره به اینکه تر و خشک شدن‌های متوالی باعث ضعف ملات می‌شود، تصریح می‌کند: ملاتی که ضعیف باشد قدرت چسبندگی خود را از دست می‌دهد و به‌مرور، آجرِ جداشده از بند هم به خاطر رطوبت خورده می‌شود و پایین می‌ریزد.

این دانش‌آموختۀ مرمت می‌گوید: بارها تذکر داده‌شده که بنای تاریخی نباید نیازی به مرمت اضطراری پیدا کند؛ درواقع اگر این بناها به‌صورت مداوم پایش شوند اصلاً نیازی به مرمت اضطراری پیدا نمی‌کنند اما متأسفانه این پایش به‌درستی انجام نمی‌شود.

او یادآور می‌شود: رطوبت؛ آسیب‌های جبران‌ناپذیری به بنای تاریخی وارد می‌کند و اگر این مشکل هر چه سریع‌تر به شکل اصولی و مبتنی بر گمانه‌زنی و مطالعات دقیق گروهی از متخصصان حل نشود، به‌زودی شاهد نشست و ترک خوردن دیوار بخش‌های مختلف میدان ثبت جهانی شدۀ نقش‌جهان خواهیم بود.

هوشیار با انتقاد از تبدیل بخشی از حریم درجه‌یک میدان نقش‌جهان به پارکینگ توضیح می‌دهد: اگر حریم میدان نقش‌جهان به‌صورت شفاف اعلام می‌شد شهرداری هرگز به خود اجازه نمی‌داد در این محدوده پارکینگ ایجاد کند. وقتی هم پارکینگ شد، معلوم است که ماشین‌ها به در و دیوار آن می‌خورند و بنای تاریخی آسیب می‌بیند. حالا ممکن است مسئولی بگوید آجری که بر اثر برخورد مزدا شکسته و افتاده را دو سال پیش مرمت کرده‌ایم و صفوی نیست اما آیا برای همین مرمت از بیت‌المال هزینه نشده است؟ اگر این مرمت به منظور حل مشکل رطوبت انجام شده، وضعیت امروزی بنا نشان می‌دهد که سودی نداشته است. مسئول پایگاه نقش جهان باید مستندات این مرمت را ارائه کند تا هم قدمت آجرهای آسیب دیده مشخص شود و هم منبع رطوبت بار دیگر مورد بررسی قرار بگیرد.

انتهای پیام