وضعیت آرامگاه شهدای مشروطه در زمان حاضر: مقبره شهدای مشروطه به چاه ویل سازمان زیباسازی راه دارد؟ 

به گزارش اشکان نیوز ، عکس‌های و خبرهایی که طی چند روز گذشته درباره وضعیت ناخوشایند مقبره دو تن از شهدای مشروطه (میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل و میرزا نصرالله ملک‌المتکلمین) منتشر شد، بازتاب وسیعی در رسانه‌های داخل و خارج کشور پیدا کرد و بلافاصله با واکنش بخش‌های مختلف شهرداری تهران مواجه شد. اگرچه تمرکز واکنش‌ها بر این مسأله بود که مقبره شهدای مشروطه تخریب نمی‌شود و در دست مرمت است، اما این پرسش همچنان باقی است که مگر مرمت مقبره‌ای که مساحتی اندک و ساختمانی بسیار ساده دارد، چقدر کار می‌بَرد که نهاد متولی پس از گذشت ماه‌ها هنوز مرمت آن را به پایان نبرده و بنابر عکس‌های موجود، وضعیت کارگاه مرمت تا بدین حد آشفته است؟!

پی‌گیری پاسخ، ناظران را به سازمان زیباسازی شهرداری تهران رهنمون می‌شود: نهادی که در سال‌های اخیر عهده‌دار خرید و مرمت بسیاری از بناهای تاریخی تهران بوده است؛ زیرا بودجه هنگفتی در اختیار دارد؛ دستِ بازی در صرف بودجه دارد؛ عجله‌ای برای انجام پروژه‌ها ندارد؛ و مهم‌تر از همه، این توانمندی را دارد که از درز خبرهای سازمان به بیرون جلوگیری کند.  

برای اثبات این مدعا کافی است از میان پروژه‌های متعدد این سازمان در حوزه تملک و مرمت بناهای تاریخی، نگاهی داشته باشیم به پروژه خانه اتحادیه (لوکیشن سریال دایی‌جان ناپلئون). پس از نزدیک به یک دهه کوشش روزنامه‌نگاران و کنشگران میراث فرهنگی برای حفظ این خانه، شورای شهر تهران سازمان زیباسازی را مکلف کرد که نسبت به خرید، مرمت و تعریف کاربری مناسب برای خانه اتحادیه اقدام کند. بنابراین، در سال ۱۳۹۴ خانه-باغ ۹ هزار متری اتحادیه به قیمت نجومی ۲۸ میلیارد تومان (با در نظر گرفتن قیمت ملک غیرتجاری در آن سال) توسط سازمان زیباسازی خریداری شد. 

نخستین اقدام پس از خرید خانه، بستن درهای آن به روی اهالی رسانه، کنشگران مدنی و کارشناسان مستقل بود؛ به گونه‌ای که با گذشت پنج سال نه فقط درهای خانه اتحادیه به روی مردم باز نشده است، بلکه روشن نیست که: 

۱- طرح سازمان زیباسازی برای مرمت و تعریف کاربری خانه اتحادیه چه بوده است؟
2- مشاوران و پیمانکاران این طرح دقیقا چه اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند و در چه فرایندی انتخاب شده‌اند؟
3- بودجه پیش‌بینی شده و بودجه صرف شده برای بهره‌برداری کامل از خانه اتحادیه چقدر است؟

پنهان‌کاری در مرمت خانه اتحادیه تا بدان‌جا پیش رفت که در جریان مرمت، بدون کسب مجوز سازمان میراث فرهنگی و شهرداری منطقه ۱۲ تهران (به ادعای مسؤولان این نهادها)، گودبرداری عمیق و بتن‌ریزی عظیمی در بخش غربی خانه صورت گرفت که پر کردن آن سال‌ها وقت و دهها میلیارد تومان هزینه لازم دارد. نام مبتکر این گودبرداری و پیدا کردن حامیان او درون و بیرون شهرداری، خود سرنخ مهمی برای سررسیدن به حقیقت ماجراست و قصه‌هایی شبیه داستان حفر قنات توسط حاج میرزا آغاسی را در ذهن تداعی می‌کند! 

البته در سال ۱۳۹۶، محمدباقر قالیباف، شهردار اسبق تهران در واپسین روزهای حضور در شهرداری، خانه اتحادیه را تحت عنوان «موزه مشاهیر» افتتاح کرد اما سازمان زیباسازی این موزه را حتی به مدت یک ساعت نیز به روی عموم نگشود. چندان‌که پس از تبدیل خانه اتحادیه به «خانه تهران» که در روزهای اخیر صورت گرفته، باز هم از منظر استفاده عمومی هیچ اتفاقی نیفتاده است. 

بقیه ماجرا را می‌توان از خلال گزارش خبرگزاری ایسنا در مردادماه سال ۱۳۹۸ دنبال کرد. در این گزارش آمده است: «از هر طرف که به خانه اتحادیه نگاه کنید، داستان جدیدی برای آن می‌توان ساخت؛ داستانی که پایان‌اش تا امروز تنهایی بوده و ساختمان‌هایی که محکوم شده‌اند به بی‌توجهی… در حالی که قول‌های زیادی داده شده بود که خانه موزه نخست تا پایان شهریور و بعد ازآن تا پایان سال ۱۳۹۶ به عنوان موزه مشاهیر به روی مردم باز می‌شود، اما حالا دو سال گذشته و نه تنها این اتفاق نیفتاده و درهای آن بسته است، بلکه حرف و حدث‌های جدیدتری برای سرنوشت این خانه به گوش می‌رسد.» 

در ادامه گزارش به ابراز ناخرسندی احمد مسجد جامعی، عضو شورای شهر در صحن علنی شورا اشاره شده که گفته است: «لاله زار که موضوع جدید و نویی نیست و همین طور خانه اتحادیه که مدت‌ها پیش خریدیم و نمی‌دانیم چرا عملیات آن متوقف شد؟ تئاتر نصر هم در چنین وضعی است.» تئاتر نصر، یکی دیگر از پروژه‌های سازمان زیباسازی است که گویا هزینه‌ای هنگفت، برنامه‌ای نامشخص (یا حداقل اعلام نشده) و زمانی بی‌انتها برای اجرا دارد.

صحبت درباره سایر پروژه‌های سازمان زیباسازی اگرچه حاوی نکات جالبی است، اما از حوصله این گفتار خارج است. در ماجرای مقبره شهدای مشروطه، بداقبالی سازمان این‌ بود که چون مقبره در محدوده بیمارستان لقمان قرار گرفته است، نمی‌توانستند مثل خانه اتحادیه و تئاتر نصر درهایش را سه قفله کنند. در نتیجه، خبرنگار پژوهشگری پرده را بالا زد و گوشه‌ای از اسرار سازمان از پرده بیرون افتاد تا شاید از زیر مقابر مشروطه‌خواهان، بتوان راهی به سوی چاه ویل پروژه‌ها و بودجه‌های سازمان زیباسازی گشود.

از آن‌جا که رییس کنونی سازمان مورد حمایت شدید چند نفری از اعضای شورای شهر تهران است، امید نمی‌رود که عملکرد سازمان مزبور در شعاع نظارت این شورا قرار گیرد یا به سرانجام مطلوب برسد، اما شاید بتوانیم امیدوار باشیم که نهادهای نظارتی و قوه محترم قضائیه پرونده‌های گذشته و حال این سازمان را مورد بررسی قرار دهند.

انتهای پیام/*