نامه انجمن به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با موضوع چالش‌ها و مطالبات در حوزه میراث فرهنگی و باستان‌شناسی کشور
مطالبات جامعه علمی و تخصصیِ باستان‌شناسی ایران در نامه رسمی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران به وزیر منتخب میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی جناب آقای دکتر صالحی امیری ارسال شد. به گزارش روابط عمومی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، چالش‌ها، مطالبات و پیشنهادات این انجمن در حوزه باستان‌شناسی در نامه‌ای خطاب به دکتر صالحی امیری تشریح شد. انجمن در این نامه، ضمن عرض تبریک و شادباش انتصاب دکتر صالحی امیری به عنوان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، بر اهمیت حوزه میراث فرهنگی و حفظ و پاسداشت فرهنگ ایرانی ـ اسلامی تأکید نموده و جایگاه «باستان‌شناسی» را در ساختار اداری و تشکیلاتی وزارت میراث فرهنگی تبیین نموده است.
بر این اساس، انجمن با بیان اینکه حوزه باستان‌شناسی به عنوان پایه و اساس میراث فرهنگی، می‌تواند در سطح یکی از معاونت‌های وزارتخانه ایفای نقش نماید، خواستار بازیابی جایگاه تحلیل‌رفته باستان‌شناسی در تشکیلات وزارت میراث فرهنگی شده است. در ادامه این نامه، چالش‌ها، مطالبات و پیشنهادات انجمن برای برنامه‌ریزی‌های آینده وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از جمله «ارتقاء تشکیلات باستان‌شناسی کشور به یکی از معاونت‌های وزارتخانه»، «بازنگری قوانین مقابله با حفاری‌های غیرمجاز و قاچاق اموال تاریخی»، «تعیین عرصه و حریم محوطه‌های باستانی بر پایه نگاه کارشناسی»، «تلاش برای راه‌اندازی، بازگشایی و تقویت مراکز ایران‌شناسی در کشورهای دیگر به منظور معرفی دستاوردهای فرهنگی و تمدّنی ایران و مقابله با رویکرد ایران‌هراسی»، «استفاده از توان علمی دانشگاه‌های کشور در حوزه‌های میراث فرهنگی» و «توجه به پتانسیل نسل جوان دانشجویی در مطالعات باستان‌شناسی کشور» مطرح شده است.
متن نامه انجمن به شرح زیر است:
جناب آقای دکتر صالحی امیری
وزیرمحترم میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور
با سلام و دعای خیر
انجمن علمی باستان‌شناسی ایران به عنوان یگانه نهاد علمی رسمی باستان‌شناسی کشور وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در این آغازین روزهای انتخاب حضرتعالی از سوی رئیس محترم جمهور جناب آقای دکتر پزشکیان در مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و کسب رأی اعتماد از مجلس شورای جمهوری اسلامی ایران، انتصاب شما را تبریک و شادباش عرض مینماید.
ما باور داریم تکیه بر جایگاه خطیر مدیریت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور، مسئولیتی سترگ و اهمیت آن از دو منظر سیاسی و فرهنگی، بسیار متفاوت و مسئولیت آن در معرفی، حفظ و پاسداشت فرهنگ ایرانی ـ اسلامی دشوار است؛ شما به عنوان وزیر در جایگاهی قرار دارید که حفاظت، نگهداری و معرفی میراث ایرانی ـ اسلامی اصلی‌ترین اولویت آن است؛ میراثی که نویافته‌های جدید باستان‌شناسی، پگاه قطعی آغازین حضور فرهنگی انسان در آن را بیش از نیم میلیون سال قطعی کرده است. پس این جایگاه عرصه آزمون و خطا نیست!
ایستادن بر قلّه باشکوه فرهنگ و تمدّن ایرانی که جهان غربی و اسلامی معترف به شکوه تمدّن‌های درخشان و خدمات شایسته آن به جامعه بشری بوده و هستند و نیز قبول مسئولیت در این وزارتخانه که پیشینه اجرایی آن به عنوان اداره عتیقات یا باستان‌شناسی به بیش از یک قرن می‌رسد و پیشینه علمی باستان‌شناسیِ آن، به عنوان نهادی دانشگاهی، به حدود نود سال، نیازمند استفاده از تجارب نخبگانی است که در دو بدنه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و جامعه نخبگان دانشگاهی حضور دارند، امری که در گذشته یا مغفول مانده یا کمتر بدان توجه شده است! و همان‌گونه که پیش از انتخاب حضرتعالی طی نامه مکتوب با شما از این اهمیت سخن گفتیم، اکنون بار دیگر میثاقمان با شما را تکرار نموده و برآن تأکید می‌کنیم.
انجمن علمی باستان‌شناسی ایران به عنوان نماینده جامعه علمی باستان‌شناسی ایران انتظار دارد تا در انتخاب مدیران راهبردی ستاد و صف از کارشناسان برجسته میراثی و دانشگاهی بهره گرفته شود و زمینه بازگشت دلسوزان این حوزه فراهم گردد. این نهاد علمی توقع دارد باستان‌شناسی به عنوان اصلی‌ترین بازوی اجرایی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور جایگاه تحلیل رفته سالیان گذشته خود را بازیابد و ساختار اداری و تشکیلات باستان‌شناسی به عنوان بنیادی‌ترین بخش در حوزه میراث فرهنگی به یکی از معاونت‌های وزارتخانه ارتقاء یابد؛ همان‌گونه که پایه و اساس وزارت میراث فرهنگی در دهه‌های گذشته «مرکز باستان‌شناسی ایران» بوده است. انجمن علمی باستان‌شناسی ایران انتظار دارد ضمن توجه به رشته باستان‌شناسی در نظام اداری آن وزارتخانه، زمینه استفاده از توان متخصصان و کارشناسان باستان‌شناسی در معاونت‌های مرتبط فراهم شود تا به سرعت در حل معضلات و مشکلات مهم میراثی کشور قدم برداشته شود و این خواسته مقام معظم رهبری که فرمودند؛ «…این امانت خدا و مردم را قدرشناسی کنید و بدانید فرصت ۴ سال خدمت به سرعت برق و باد می‌گذرد؛ البته در همین مدت هم می‌توان کارهای بزرگی کرد. همچنان‌که امیرکبیر در مدت ۳ سال کارهای بزرگی انجام داد…» محقق گردد.
خاطر نشان میگردد استفاده از توان باستان‌شناسی و جامعه میراثی کشور در بدنه وزارتخانه و دانشگاه‌ها و پژوهشگران مستقل این رشته بسیار مهم و در رفع مشکلاتی که در ادامه گفته خواهد آمد، راهگشاست. این انجمن موضوعات میراثی قابل توجه آن وزارتخانه را به شرح زیر اعلام می‌دارد؛
ارتقاء تشکیلات باستان‌شناسی کشور به حوزه معاونت آن وزارتخانه و ارتقاء جایگاه آن در نظام اداری آن.
ساماندهی پژوهش‌های بنیادی باستان‌شناسی کشور به عنوان اساس و بنیان هویت فرهنگی کشور، دیپلماسی فرهنگی داخلی و بین‌المللی، گردشگری فرهنگی، موزه‌داری و امور مرتبط با آن.
توجه به هوش مصنوعی در حفاظت، معرفی و ساماندهی میراث فرهنگی کشور.
تقویت و تغییر ساختار اداری و تخصصیِ حفاظت اشیاء و اموال تاریخی ـ فرهنگی و اصلاح حکمرانی فضای مجازی از طریق تغییر در قوانین و مقابله با سوداگران فرهنگی، فرهنگ سازی در مقابله با حفاری‌های لجام گسیخته در محوطه‌های تاریخی کشور و جلوگیری از قاچاق اموال تاریخی به کشورهای جهان به ویژه همسایگان ایران.
عدم برخورد احساسی و غیرکارشناسی در موضوع حرائم میراث فرهنگی در بافت‌های تاریخی و نیز تعیین عرصه و حریم محوطه‌های باستانی کشور با نگاه کارشناسی و ساماندهی و برنامه‌ریزی امور مربوط به پایگاه‌های میراث فرهنگی کشور.
توجه به مطالعات فرهنگی در سرزمین‌های همجوار به ویژه کشورهای حوزه فرهنگی جهانِ ایرانی و مطالعات ایرانشهری.
تلاش برای راه‌اندازی، بازگشایی و تقویت مراکز ایران‌شناسی در کشورهای دیگر به منظور معرفی دستاوردها و داشته‌های فرهنگی و تمدّنی ایران و مقابله با رویکرد ایران‌هراسی در میان دولت‌ها و جوامع دیگر جهان.
آمایش سرزمینی از منظر آثار فرهنگی و تاریخی و تکمیل نقشه باستان‌شناسی کشور.
استفاده از توان علمی دانشگاه‌های کشور و استادان پیشکسوت و اعزام نخبگان دانشگاهی و میراثی کشور به مناطق مختلف برای آموزش و رشد سواد میراثی و فرهنگ‌سازی برای مدیران دستگاه‌های اجرایی، کارشناسان و به ویژه عموم مردم از طریق همکاری مشترک با نهادهای آموزشی، دانشگاهی و فرهنگی کشور نظیر آموزش و پرورش، صداوسیما، نهادهای قضایی، انتظامی و نظامی.
بازنگری در شیوه‌های حفظ، نگهداری، مرمت و بهره‌برداری از آثار تاریخی کشور.
رفع مشکل پروژه‌های باستان‌شناسی بین‌المللی کشور و تولید محتوا از طریق مشارکت بین‌المللی در مقابله با هویت‌سازی جعلی دولت‌ها و حکومت‌های دیگر به ویژه در حوزه خلیج فارس.
برنامه‌ریزی و بازنگری در شیوه‌های مربوط به ثبت ملّی و جهانی آثار ملموس و غیرملموس.
توجه به پتانسیل نسل جوان دانشجویی باستان‌شناسی در مطالعات باستان‌شناسی کشور و حمایت از آنان به عنوان میراث‌بانان آینده کشور.
انجمن علمی باستان‌شناسی ایران چون قبل آمادگی دارد با آن وزارتخانه در راستای شعار دولت چهاردهم، به شکل تخصصی و کارشناسی همکاری نموده تا راهکارهای برون‌رفت از معضلات میراثی کشور را از طریق نخبگان دانشگاهی و میراثی کشور حاصل گردد تا با همدلی و همفکری و به دور از گرایش‌های سیاسی، این میراث گران‌سنگ را به دور از چشم نامحرمان به جایگاه واقعی‌اش بازگرداند.
در پایان ضمن دعای خیر برای جنابعالی به عنوان شخصیتی فرهنگ‌پژوه و همکارانتان، امید داریم با تغییرات اساسی و دقت کارشناسی آن وزارتخانه در تحقق برنامه هفتم توسعه سربلند بیرون آید.
با آرزوی توفیق الهی
دکتر محمداسماعیل اسمعیلی جلودار
رییس هیأت مدیره انجمن علمی باستان‌شناسی ایران
