تخریب ورودی شهر زیرزمینی نوش‌آباد برای ساخت آمفی‌تئاتر؛ اعتراض فعالان میراث فرهنگی به اقدام شهرداری
دی‌ماه 1402، زمانی که بارش‌های زمستانی آغاز شد، اقدام شهرداری نوش‌آباد در تخریب بخشی از ورودی مجموعه باستانی شهر زیرزمینی نوش‌آباد به منظور ساخت آمفی‌تئاتر، موجی از اعتراضات را از سوی فعالان میراث فرهنگی و کارشناسان به همراه داشت.
این اقدام بدون کسب مجوزهای قانونی و بدون مشاوره با کارشناسان میراث فرهنگی صورت گرفت و باعث تخریب بخشی از سقف راه‌پله‌های آب‌انبار مرکزی شهر شد، بنایی که متعلق به دوران صفویه است و در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
اقدام جنجالی شهرداری؛ ادعای مقاوم‌سازی و تناقض در عمل
شهرداری نوش‌آباد در برابر اعتراضات فعالان میراث فرهنگی، مدعی شد که هدف از این اقدام، “مقاوم‌سازی سقف پوششی دوم راه‌پله‌ها و رطوبت‌زدایی از آن” بوده است. اما آنچه تناقض در این ادعا را برجسته می‌کند، قصد واقعی شهرداری برای ساخت یک سالن آمفی‌تئاتر روباز پلکانی بر روی سقف آب‌انبار است، که همین امر نگرانی‌ها درباره آسیب به بنای تاریخی و بی‌توجهی به اصول مرمت و حفاظت را دوچندان کرده است.
بر اساس شواهد و گزارشات، بخشی از گنبد مخزن آب‌انبار به عمق حدود ۳ متر تخریب و گودبرداری شده است، که این اقدام برخلاف اصول مقاوم‌سازی و حفاظت از بناهای تاریخی به شمار می‌رود. متخصصان و مرمت‌کاران معتقدند که تخریب و گودبرداری بخش‌هایی از سقف گنبدی شکل، نه تنها به مقاوم‌سازی منجر نمی‌شود، بلکه می‌تواند ساختار این بنای تاریخی را با آسیب‌های جبران‌ناپذیر روبه‌رو کند.
تهدید جدی برای میراث تاریخی شهر نوش‌آباد
نوش‌آباد، یکی از مهم‌ترین شهرهای تاریخی استان اصفهان، به خاطر وجود شهر زیرزمینی با قدمتی که به دوران باستان بازمی‌گردد، همواره مورد توجه باستان‌شناسان و گردشگران بوده است. این شهر زیرزمینی، که به عنوان یکی از دستاوردهای معماری کهن ایرانی شناخته می‌شود، اکنون در معرض تهدید جدی قرار گرفته است. گودبرداری سقف پله‌های آب‌انبار و تخریب بخش‌هایی از ورودی مجموعه باستانی شهر زیرزمینی، نگرانی‌هایی درباره از دست رفتن بخشی از هویت تاریخی این منطقه ایجاد کرده است.
نامه فعالان میراث فرهنگی به وزیر میراث‌فرهنگی
در واکنش به این اقدامات، گروهی از فعالان میراث فرهنگی نامهای خطاب به وزیر میراث‌فرهنگی ارسال کردند و نسبت به تخریب ورودی شهر زیرزمینی نوش‌آباد اعتراض کردند. در این نامه، از وزیر خواسته شده است که به سرعت مداخله کرده و جلوی این تخریب‌ها را بگیرد. به گفته این فعالان، ساخت آمفی‌تئاتر بر روی سقف آب‌انبار صفوی، تهدیدی جدی برای این بنای تاریخی و همچنین مجموعه باستانی شهر زیرزمینی به شمار می‌رود. آن‌ها تأکید کرده‌اند که هرگونه اقدام مرمتی و ساخت‌وساز باید بر اساس قوانین و ضوابط میراث فرهنگی و با نظارت دقیق کارشناسان مربوطه انجام شود.
نگرانی‌ها درباره نبود نظارت کافی بر حفاظت از آثار تاریخی
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در این میان برجسته شده، نبود نظارت کافی بر حفاظت از آثار تاریخی و فرهنگی کشور است. ساخت و سازهای بی‌رویه و بدون مجوزهای لازم، به ویژه در مناطقی که دارای آثار ثبت‌شده ملی هستند، نشان‌دهنده عدم تعهد برخی مدیران محلی به حفظ این گنجینه‌های تاریخی است. تخریب ورودی شهر زیرزمینی نوش‌آباد و ساخت آمفی‌تئاتر بر روی آب‌انبار صفوی نمونه‌ای از این بی‌توجهی‌ها است.
پیامدهای فرهنگی و گردشگری تخریب آثار تاریخی
تخریب و آسیب به آثار تاریخی نه تنها پیامدهای فرهنگی و تاریخی دارد، بلکه بر گردشگری منطقه نیز تأثیر منفی می‌گذارد. شهر نوش‌آباد به خاطر آثار باستانی خود از جمله شهر زیرزمینی، هر ساله پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است. تخریب این آثار می‌تواند جایگاه این منطقه را به عنوان یک مقصد گردشگری مهم تضعیف کند و اقتصاد محلی که به میزان زیادی به گردشگری وابسته است، را با چالش‌های جدی مواجه سازد.
لزوم تدوین سیاست‌های حفاظت از آثار تاریخی
با توجه به اینکه نوش‌آباد یکی از نمونه‌های ارزشمند میراث‌فرهنگی ایران به شمار می‌رود، ضروری است که سیاست‌های دقیق و مشخصی برای حفاظت از این آثار تدوین شود. اجرای برنامه‌های مرمتی باید با مشورت کارشناسان و متخصصان میراث‌فرهنگی و بر اساس اصول علمی صورت گیرد. هرگونه ساخت و ساز و توسعه نیز باید با در نظر گرفتن شرایط ویژه این آثار و با رعایت قوانین میراث فرهنگی انجام شود تا از بروز چنین تخریب‌هایی در آینده جلوگیری شود.
اقدام شهرداری نوش‌آباد در تخریب بخشی از ورودی شهر زیرزمینی برای ساخت آمفی‌تئاتر، بار دیگر اهمیت توجه به میراث فرهنگی و نقش نظارت دقیق در حفاظت از آثار باستانی را برجسته کرده است. این مسئله نشان می‌دهد که حفظ و نگهداری آثار تاریخی نه تنها نیازمند اراده و تعهد مدیران محلی است، بلکه باید با همکاری و مشارکت کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی انجام شود. مسئولان باید به سرعت نسبت به توقف این اقدامات و اجرای برنامه‌های مرمتی مطابق با استانداردهای جهانی اقدام کنند تا این گنجینه‌های تاریخی برای نسل‌های آینده حفظ شوند.
انتهای پیام
