دکتر نگهبان مخالف برگزاری جشن های ۲۵۰۰ ساله بود/ دادستانی مرودشت باید وارد عمل شود!

کمتر از ۱۲ ساعت دیگر قرار است کنسرت علیرضا قربانی با همراهی گروهی بزرگ از نوازندگان نخستین کنسرت رسمی موسیقی ایران، پس از گذشت یک سال از درخواست مجوز در عرصه تخت‌جمشید برگزار شود، کنسرتی که هرچند به واسطه اجرای سنتی‌اش آرام‌تر از موسیقی پاپ است، اما آن‌چه در بلیت‌های فروخته شده ثبت شده به عنوان مکان اجرا یعنی دروازه ملل نگرانی‌ها را بیش از پیش کرده، هر چند نگاه‌ها نسبت به سال‌های قبل که کنسرت‌هایی در نیاوران، سعدآباد و کاخ گلستان برگزار می‌شد تغییر کرده و در صورت اجرای پروتکل‌های خاص حتی فعالان میراثی هم قطعا با برگزاری چنین اتفاقات فرهنگی موافق خواهند بود، اما تجربیات تلخ سال‌های گذشته در همان مکان‌ها که منجر به ترک خوردن دیواره کاخ ملت بعد از اجرای سال‌ها موسیقی بود هنوز به نگرانی‌ها دامن می‌زند. آن هم وقتی قرار است سه شب عرصه مجموعه جهانی تخت‌جمشید میزبان گروه کنسرت بلندگوها، گروه بزرگ ارکستر و از همه مهمتر مهمانانی باشد که قرار است ساعت‌ها لذت موسیقی را در این محوطه تاریخی نوش جان کنند.

از سوی دیگر مدیر پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد این قول را داده که اگر متوجه شود در زمان برگزاری کنسرت آسیبی به این مجموعه جهانی وارد می‌شود در لحظه اجرا را متوقف می‌کند؛ شاید این جملات در لحظه نخست خیال افراد را از نظر توجه به مجموعه راحت کند، اما مگر آسیب‌ها در همان لحظه مشخص می‌شود که مدیر پایگاه با این قول می‌خواهد جنجال‌ها را ساکت کند! مگر این که زلزله‌ای رخ دهد یا افرادی در لحظه به سمت مجموعه و مصالح آن حمله کنند!!  

هر چند تیم برگزاری کنسرت هم بیکار نماندند و بعد از دیدن جنجال‌ها سراغ کارشناسان میراثی رفتند تا با اظهارنظرهای کارشناسانه کار خود را تایید کنند، اما هنوز برخی پیشکسوتان میراث‌فرهنگی و باستان‌شناسان نگران آسیب‌هایی هستند که در زمان برگزار این کنسرت می‌تواند به تخت‌جمشید وارد شود و بعدها خود را نشان دهد.

یکی از شاگردانش که امروز به یکی از پیشکسوتان باستان‌شناسی کشور تبدیل شده و تجربه‌های زیادی را از هم قدمی با پدر باستان‌شناسی ایران به دست آورده، نگران برگزاری کنسرت در تخت‌جمشید است و می‌گوید: «به شدت نگران آسیب به بنای تخت جمشید هستم»

دکتر حسن کریمیان، استاد تمام باستان‌شناسی دانشگاه تهران در متنی که در اختیار میراث خبر رار داده، نخست به جمله‌ای از فردوسی اشاره کرده «زباران و از تابش آفتاب ، بناهای آباد گردد خراب. با گذشت بالغ بر دو هزار و پانصد سال از عمر این کاخ بزرگ، سنگ‌های آن دیگر جانی ندارند که بتوانند تردد حجم انبوهی از مردم را تحمل کنند. نباید یک اثر ثبت جهانی شده و میراث بشری را قربانی برنامه‌های هیجانی کرد.»

این استاد دروس حفاظت آثار باستانی در گروه باستان شناسی دانشگاه تهران در ادامه متن خود نوشته «اخبار متناقض است. عده‌ای می‌گویند صندلی‌ها را داخل تالارهای تخت‌جمشید می‌چینند. این اقدام تعرض آشکار به میراث بشری و در واقع اقدامی مجرمانه است که باید دادستان محترم مرودشت وارد شده و جلوی این عمل مجرمانه را بگیرد. 
حتی اگر صندلی ها در پایین محوطه تخت‌جمشید چیده شوند و دستگاه‌های پخش صدا (باندها) رو به تخت‌جمشید نباشند، نیز لطماتی به تخت جمشید وارد خواهد شد. 

ملاحظه شده که عده‌ای برای توجیه صدور مجوز این کنسرت، برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ ساله را مستمسک کرده‌اند؛ حال این‌که این دو، از بعد مقیاس و برنامه‌ریزی به هیچ‌وجه با هم قابل مقایسه نیستند.

برای جشن‌های ۲۵۰۰ ساله سازمانی به نام «شورای مرکزی جشن‌های شاهنشاهی» تأسیس شد. وزیر دربار وقت هم به عنوان رئیس شورای مرکزی جشن‌ها تعیین شده بود. مستندات موید آن است که تدابیر بسیار شدیدی برای پیشگیری از آسیب به تخت‌جمشید اندیشیده شده بود. حتی از شرکت‌های معتبر خارجی در خصوص موضوع دعوت شده بود، اما با این همه، همان زمان هم استاد فقید باستان‌شناسی، مرحوم دکتر نگهبان با اجرای جشن‌ها به دلیل آسیب‌هایی که به تخت‌جمشید وارد می‌شد، مخالفت می‌کرد.

در برخی اظهارنظرها به برگزاری کنسرت در آکروپولیس یونان اشاره شده که به نظر من این هم یک مقایسه بلاوجه است. اولا آکروپولیس به میزان تخت‌جمشید آسیب ندیده، از سوی دیگر اقدامات حفاظتی مستمر و سالانه در آن مجموعه بسیار بالاست و ده‌ها سال است که صدها مرمت‌گر در آنجا مشغول فعالیت هستند.
معابر با روکش و حفاظ پوشیده شده‌اند.

به هر روی، چنانچه مقرر باشد اینگونه برنامه‌ها با برنامه قبلی در مجاورت تخت‌جمشید یا پاسارگاد برگزار شود، باید نخست تشکیلاتی برای تصمیم‌گیری، نظارت و اجرا در معاونت حفظ و احیاء وزارت میراث ایجاد شود، سپس محوطه‌ای جداگانه و فضایی مخصوص در حریم درجه دوی کاخ طراحی، تجهیز و به اجرای این‌گونه برنامه‌ها اختصاص یابد، در این صورت زمینه اجرای برنامه‌های متنوع در معرفی فرهنگ و تمدن ایران فراهم و حتی از هنرمندان بزرگ جهان و بویژه هنرمندان کشورهای حوزه تمدن بزرگ ایرانی نیز دعوت کرد.

بدیهی است در این صورت می‌توان بیشترین بهره را برد و آسیب‌ها را به حداقل رساند و با اِعمال نظارت‌ها و کنترل‌های شدید، آسیب‌ها به کمترین حد ممکن کاهش پیدا کند.»

حالا یکی از سوالات برخی فعالان میراثی این ست که اگر اجرا در تخت‌جمشید آزاد است چرا زمانی‌که «یانی، نوازنده و آهنگساز مطرح یونانی» درخواست اولین اجرای خود را در ایران در تخت‌جمشید برگزار کند، اجازه این کار به او داده نشد؛ اما حالا علیرضا قربانی به دنبال برگزاری تور یک ساله‌اش به تخت‌جمشید هم می‌رود! که شنیده‌ها می‌گویند این اقدام به دنبال رایزنی‌های یکی از متولیان معاونت گردشگری نهایی شده است.

اما مگر قطعاتی که قربانی قرار است در این محوطه جهانی اجرا کند چه قدر با موضوع تاریخ و فرهنگ کشور همخوانی دارد که این همه اصرار برای انجام آن  وجود دارد و در نهایت تا کنون رسیده به شب اجرا مگر نه این‌که همه قطعات عاشقانه و تاریخی است! 

این چند روز مهمترین نکته‌ای که بسیاری از افراد برای مبرا کردن اقدام در حال انجام در تخت‌جمشید به آن بسنده می‌کنند و نگاه مخالفان را نوعی متعصب بودن می‌خوانند آن است که سالانه در کشورهای دیگر کنسرت‌هایی در محوطه‌های باستانی مانند ایتالیا و یونان برگزار می‌شود؛ که از یک سو این مقایسه‌ها در حالی انجام می‌شود که وضعیت محوطه‌های باستانی در ایران و نگاه متولیان آن اصلا قابل مقایسه با کشورهای دیگر نیس و از سوی دیگر همین موافقان یا نمی‌دانند یا در هر صورت اصلا به این موضوع اشاره نمی‌کنند که پس از برگزاری کنسرت یانی در سال ۱۹۹۴ یا کنسرت‌های بعدی در آکروپلیس بسیاری به آن نقد کردند و گفتند که این بنای تاریخی ممکن است تحت تأثیر ارتعاشات قرار گیرد.

در هر صورت اگر جایی مانند تخت‌جمشید ۲۵۰۰ ساله و سنگ‌هایی که سال‌هاست در دل زمین‌های سرسخت مرودشت جاخوش کرده‌اند و اصلا به همین دلیل ساخته شده‌اند تا محلی برای برگزاری جشن‌های هخامنشی‌ها باشند، اما بررسی‌هایی از سوی کارشناسان بین‌المللی موزه‌ای هم حرف دیگری می‌زنند.

سال ۲۰۰۸ کارشناسان موزه هرمیتاژ روسیه به مدت سه سال این موضوع را مورد بررسی قرار دادند که «بررسی شدت تخریب ارتعاشات نت‌های باس روی بنای همپتون کورت لندن» و نتیجه آن شد که نگاهی متفاوتی برای متولیان بناهای تاریخی در آن سوی مرزها ایجاد کرد: «برگزاری هر ۱۰ کنسرت با شدت صدای بالای ۸۲ دسی‌بل، یک سال از عمر هر بنا یا اثر تاریخی کم می‌کند» حتی مدیر موزه هرمیتاژ گفته «به نظر می‌آید، کتاب‌ها، بناها و مجسمه‌های این موزه تحت تاثیر کنسرت‌های موسیقی قرار گرفته و دچار آسیب می‌شوند» 

و البته که در حال حاضر هیچ پروتکل یا قانونی دست‌کم برای چنین برنامه‌هایی در محوطه‌های تاریخی جهانی و نه حتی ملی در سایت یونسکو وجود ندارد تا هر کشور یا متولی سایتی تاریخی در زمان مورد نیاز و استفاده از قوانین خاص و جهانی به آن رجوع کند، همان‌طور که سال‌هاست به گفته متولیان سابق میراثی ایران ایکوم جهانی در این زمینه سکوت کرده است.

انتهای پیام