سیاست فرهنگی ایران در پرونده‌ی نوروز، از حقیقت تا فضای مجازی!
به‌راستی که باورناپذیر است! ایران که از اصلی‌ترین دارندگان پرونده‌ی نوروز در کنار یازده کشور دیگر عراق، افغانستان، هند، قزاقستان، پاكستان، تاجیكستان، قرقیزستان، تركمنستان، ازبكستان، آذربایجان و تركیه به شمار می‌رود، در فضای مجازی خود حتا یک تارنمای رسمی نوروز و یا پایگاه مجازی مشخص و مطالعاتی این حوزه را در اختیار ندارد!
فرشید ابراهیمی: این در حالی است که به سبب برجسته‌بودن نوروز به‌عنوان آیین دیرینه‌ی سنتی ایرانی، همه‌ی کشورهای هموند این حوزه‌ی فرهنگی، ایران را به‌عنوان کشور هماهنگ‌کننده‌ی پرونده‌ی نوروز در یونسکو برگزیده‌اند، البته منصفانه می‌توان گفت ایران در پای‌گیری مبحث نوروز در سازمان ملل و آغاز نظریه‌ی «کشورهای حوزه‌ی نوروز» و «نوروز به مانند جشنی جهانی»، بهره‌ای بسزا داشت.
هنگامی که نخستین بار این جشن با همکاری سه کشور فارسی‌زبان ایران، افغانستان و تاجیکستان در نوروز ۱۳۸۷ در شهر دوشنبه و نوروز ۱۳۸۸ در مزارشریف برگزار شد، یادآور هم‌بستگی ویژه‌ای در خاورمیانه به شمار می‌رفت.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز در پایان و پس از پیچ‌وخم‌های ویژه‌ی خود، در تاریخ سه‌شنبه ۴ اسفند ۱۳۸۸ (۲۳ فوریه ۲۰۱۰) با تصویب قطعنامه‌ای روز ۲۱ مارس برابر با یکم فروردین را در چارچوب ماده‌ی ۴۹ و با نام «فرهنگ صلح» به‌عنوان روز جهانی نوروز به تصویب رسانده و در گاه‌شمار خود جای داده است. این کار که برای نخستین‌بار در تاریخ این سازمان انجام شد، نوروز ایرانی را به‌عنوان یک مناسبت فراملی به رسمیت شناخت.
در همین روند، در ۷ فروردین ۱۳۸۹ نخستین دوره‌ی جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به‌عنوان «دبیرخانه‌ی نوروز» شناخته شد. باشندگان این جشن، رییس‌جمهورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان و عراق؛ وزیر امور‌خارجه‌ی جمهوری آذربایجان و معاون نخست‌وزیر ترکیه بودند. افزون بر این، سفیران کشورهای دارنده‌ی نوروز نیز در این همایش شرکت کردند. هر‌ساله یکی از این کشورها، میزبان جشن جهانی نوروز است.
بی‌گمان همه‌ی این کوشش‌ها انگیزه‌ی برگزاری نوروز ۱۳۹۱ در صحن عمومی سازمان ملل و یونسکو به میزبانی ایران شد. بان‌کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل در آن زمان، بدین مناسبت پیامی منتشر کرد.
هم‌زمان به پیشنهاد امامعلی رحمان، رییس‌جمهور تاجیکستان، سومین جشن جهانی نوروز (فروردین ۱۳۹۱) در این کشور برگزار شد و در سال ۹۲، با اینکه ترکمنستان پس از آن از پیوستن به این پرونده کناره‌گیری کرد، میزبان جشن جهانی نوروز بود. میزبان جشن نوروز در سال ۱۳۹۳ هم کابل، پایتخت افغانستان بود که با باشندگی سران کشورهای همسایه برگزار شد.
دولت افغانستان بدین مناسبت پروژه‌ای را برای بازسازی بخشی از منطقه‌ی تفریحی پغمان در باختر کابل در دستور کار قرارداد.
امروز جای افسوس دارد که جز یکی دو تارنمای تحلیلی-سیاسی و بی‌پیوند به موضوع نوروز و پرونده‌ی آن، که تنها از روی اتفاق یا دل‌بستگی به این واژه، نام دامنه‌ی آن برگزیده شده، هیچ پایگاه دیگری به زبان فارسی که نشانی رسمی و مستقیم از این دغدغه‌ی معنوی در ایران و جهان داشته باشد، دیده نمی‌شود!
شاید این کمبود نه چندان کوچک چهره‌ی خود را هنگامی بیشتر نشان داد که برگزاری نشست بررسی و جشن پیوستن سه هموند تازه (افغانستان، تاجیکستان و قزاقستان) به این قافله‌ی جهانی پس از سه روز بحث و بررسی (بهمن ماه ۹۲ -هتل لاله‌ی تهران)، بار دیگر به یاد همگان آورد که در میان این سه تازه‌وارد، پیوستن دو کشور پارسی‌زبان سبب شده است که شمار کاربران این جستار و جست‌وجوگران این پرونده به زبان پارسی در فضای مجازی دو چندان شود.
با این همه دریغ از یک پایگاه علمی و مرجع تا بتواند در فضای مجازی، شایستگی ایران و خبررسانی روزآمد پرونده‌ی این کشور را به جهان تحقیق و پژوهش، پاسخ‌گو باشد!
در سال‌های گذشته و همگام با ثبت جهانی نوروز تنها دو یا سه تارنمای رسمی پیرامون نوروز در ایران نمایش داده شد که امروز نامی از هیچ‌کدام نیست!
نباید فراموش کرد که کشورهای ترکمنستان، چین و مغولستان مستندات پرونده‌ی نوروز کشورشان را به ایران فرستادند و پس از بررسی برای ثبت جهانی به یونسکو فرستاده شد.
یونسکو پس از ۱۸ ماه بررسی، در اجلاس دهم آذرماه ۹۵، نوروز را با هموندی ۱۲ کشور در فهرست میراث ناملموس جهانی به ثبت رساند و تاکنون ایران به همراه ۱۱ کشور عراق، افغانستان، هند، قزاقستان، پاکستان، تاجیکستان، قرقیزستان، ازبکستان، آذربایجان، ترکمنستان و ترکیه، نوروز را در پرونده‌ی مشترکی در یونسکو به ثبت جهانی رسانده‌ا‌ند.
پس از این کام‌یابی‌ها، بی‌گمان هماوردان و یا هموندان ایران در این بستر فرهنگی، در فضای مجازی بیکار نخواهند نشست و در این میان، جای دریغ و درد دارد اگر که مادر فرهنگی نوروز و خاستگاه آیینی و تاریخی آن، در میان هیاهو و بانگ و فریادهای رسانه‌ای، به سکوت بنشیند!
اوج این سکوت هنگامی نمایانگر میشود که دو دبیرخانه‌ای که در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ با عنوان‌های «نوروز» و «آیین‌های ملی» در اداره‌ی کل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، به صورت تخصصی فعالیت داشتند، فعالیتشان از سال ۱۳۹۷ به دلایلی نامعلوم متوقف شده است که در واکنش به آن، تنها چند تشکل و انجمن مردم‌نهاد از وزارت میراث فرهنگی برای فعال‌سازی دوباره‌ی آنها در سال ۱۴۰۰ درخواست نمودند…
انتهای پیام
