وضعیت نواحی ساحلی هرمزگان در دوران زندیه

در دور ه کریم خـان زند ، بندر لنگـه طبـق 
توافق با طایفه قواسم بـه نیابـت از حکومـت مرکـزی بـه آنـان اعطا ءگردیـد، امـا شـرایط 
بندرعباس پس از مرگ نادر با توجه به رقابت حکام محلـی دگرگـون شـد و حکّـام 
محلی لار، بستک، رأس الخیمه ، مسقط و قشم باتوجه به مداخلات کمپانیهای تجاری 
انگلستان، فرانسه و هلند دست به تحرکاتی زدند. در نتیجه تا آغاز سال ۱۱۷۵قمری در 
تجارت بندرعباس رکود کامل حاکم بـود
بنـا بـر گـزارش 
الکساندر دوگلاس، رئیس دفتر نمایندگی کمپانی هند شرقی انگلیس در بندرعباس ،
فوریه۱۷۶۱میلادی  حکام محلـی تـوجهی بـه اوضـاع تجـارت  ندارند و تنها به فکر حفظ منافع خود هستند «: نتیجه چنین اوضاعی ویرانـی تجـارت  بندرعباس است» و «دیگر هیچ کشتی به بندرعباس نمی آید  بیشتر امـور تجـاری از  طریق میناب… انجام میشود. کالاهای مختلف از آنجا به کرمان و داخل ایران ارسال می شود

به گزارش دوگلاس در نامه ای دیگر، بندرعباس نسبت بـه سـه سـال گذشته  بسـیار  تغییر کرده ،شمار ساکنان شهر سخت کاهش یافته و بسیاری از تاجران باقی مانـده  نیز از آن گریخته اند.او نامه های  دیگر پس از بررسیهای طـولانی ، بوشـهر را تنهـا  محل مناسب برای استقرار دفتر نمایندگی در میانه بندرعباس و بصره دانسته اسـت  
در این دوره بندرعباس در ظاهر در اختیار خوانین بستک بود و کـریم خـان 
نیز در باره فرمان حکومت بندرعباس و جزایر تابعه را به خوانین بستک واگذار کـرد 
خاندان جهانگیریه
بستک تا  پایان دور ه زندیه، «حاکم بندرعباس  باقی ماندند و از حامیان لشکریان زند در منطقه بودنـد 
اما تداوم منازعات در بندرعباس و چندین دور حمله به این بندر، همزمـان بـا 
تقویت تجاری مسقط ، زمینه را برای توجه بیشتر مسقط به نزدیکی به تنگـه هرمـز 
فراهم آورد. در سال ۱۷۸۹میلادی حاکم احمد بن سعید دوم، مرکز حکومت را از رستاق  به مسقط منتقل کرد و به تقویت ناوگان تجاری عمان پرداخت و بندر مسقط را بـه  روی بازرگانان هنـد و فرانسـه و انگلـیس گشـود او گسـتر ه فعالیـت ناوگـان دریـایی  مسقط را تا شرق آفریقا کشاند . 

هادی خـان بسـتکی ، فرزنـد و جانشـین محمـد خـان بسـتکی تـا سال 
1791میلادی توانست امور تجاری بنـدرعباس را نیـک مـدیریت کنـد . او بارهـا در برابـر  یورشهای سید سلطان و قواسم رأس الخیمه ایستاد. حکمرانان مسقط برای توسـعه تجارت مسقط ، که بر بنادر ساحلی ایران تکیه داشت،میباید اختیار بنـدرعباس را در   دست داشتند. بنابراین، سلطان بن احمد کوشید روابط دوستانهای با بسـتک برقـرار  کند.
بستک و مسقط با همکاری نزدیک میتوانستند بخشی مهم از تجارت منطقـه 
را از طریق بندرعباس در اختیار گیرند.
سیدسلطان نماینـده ای 
نزد هادی خان بستکی فرستاد و تقاضا کرد گمرکـات عباسـی و جزایـر تابعـه را بـا 
پرداخت سالانه ۷هزارتومان اجاره کند
با رضایت هادی خان قرارداد اجاره بندرعباس به مسقط با وساطت و گواهی شیوخ محلّی بسـته شـد .
در واقع، مسقط به سبب تابعیت از ایران ایـن قـرارداد را بـه  دست آورد ؛ موضوعی که در قراردادهای رسمی بعدی نیز دیده شد. 

انتهای پیام