میراث بیخبری
دکتر سیامک سرلک
مسلماً مواریث فرهنگی ملک طلق هیچ فرد و گروهی نیست که به خود اجازه دهد هر نوع برخوردی با آن نماید. و باز هم تردیدی نیست که معضل اساسی و بنیادین میراث فرهنگی ” لحاظ نکردن نظر متخصصان و کارشناسان خبره، به حاشیه راندن متخصصان، عدم شایسته سالاری در واگذاری مسئولیت‌ها بویژه مدیریت بخش‌های تخصصی و در نهایت، “بیخبری” مسئولان و مدیران غیر متخصص از حوزه تحت مدیریت خود است. اکنون پس از ۱۱ سال تحمل هزینه و صرف نیرو و… به یک باره!!! مشخص می‌شود که در مرمت و کاشیکاری گنبد مسجد جامع عباسی اشتباهات فاحشی روی داده است!!!! آیا این اوج “بی خبری” مسئولین از وضعیت یکی از شاخص‌ترین بنا‌های تاریخی ایران و جهان در طول ۱۱ سال اخیر!!! نیست؟ آیا آنچه که در نتیجه این “بیخبری”، به دست فراموشی و سهل‌انگاری سپرده شده است، چیزی جز “مسئولیت و وظیفه” مسئولان نیست که میبایست در قالب نظارت دقیق و پایش مداوم و تطابق اقدامات فنی با ضوابط علمی و رعایت دقیق و کامل اصول علمی مرمتی اعمال می‌شد؟!!
نگارنده این یادداشت، بطور مکرر در نوشته‌های خود نسبت به این خطر روزافزون تاکید نموده است که مسئولین و مدیران وزارت میراث میبایست توجه نمایند که چنانچه مسئولیت و مدیریت بخش‌های تخصصی تشکیلات میراث فرهنگی از جمله پایگاه‌های ملی و جهانی، به کارشناسان خبره و آگاه که از پیشینه علمی – پژوهشی و اجرایی قوی برخوردار‌اند واگذار نشود و در فقدان نظارت علمی لازم و نبود ساز وکار‌های دقیق علمی و اجرایی، این خطر به شکل روزافزون وجود دارد که تقریبا اکثر قریب به اتفاق محوطه‌های باستانی و آثار تاریخی و مواریث فرهنگی این کشور تبدیل به ” کارگاه‌های آزمون و خطای طرح‌های مرمتی و فعالیت‌های غیر ضروری و مخرب باستان شناسی” خواهند شد. و این خطر به شکل روزافزون وجود خواهد داشت پایگاه‌ها یا دیگر حوزه‌های تخصصی تشکیلات میراث فرهنگی، به دلیل سوء مدیریت و نبود تفکر علمی – تخصصی، با به حاشیه راندن و بی‌انگیزه نمودن متخصصان و افراد شایسته و جایگزین نمودن نیروی انسانی سفارش شده و غیر متخصص، به واحد‌هایی تبدیل شوند که نه‌تنها بازده علمی ندارند و هزینه‌های بعضا هنگفتی را در قالب حقوق و دستمزد و انجام طرح‌ها و… به تشکیلات میراث فرهنگی تحمیل می‌کنند، بلکه با سپردن و انجام طرح‌های پژوهشی به افراد فاقد صلاحیت لازم علمی، صدمات جبران‌ناپذیری را به مواریث فرهنگی کشور به‌عنوان نماد‌های تاریخ و تمدن و فرهنگ این سرزمین وارد خواهند نمود.
اما فعلاً و در شرایط کنونی، و تا پیش از دست‌یابی به مدینه فاضله‌ای که در آن ارزش و جایگاه و حرمت علم و دانش و پژوهش بالا‌ترین ارزش‌ها و ” شایسته سالاری” و “تخصص گرایی”، شرط اصلی واگذاری مسئولیت‌های مدیریتی باشد، برای برون‌رفت از این مشکل و عدم تکرار آن، حداقل در حوزه پایگاه‌های ملی و جهانی، مسئولین مربوطه می‌توانند با همکاری تنگاتنگ پژوهشگاه میراث فرهنگی و با تشکیل چندین شورای عالی فنی یا شورای عالی پژوهشی، متشکل از استادان و کارشناسان خبره و شناخته شده با پیشینه قوی علمی – پژوهشی و اجرایی، در زمینه‌های حفاظت و مرمت، باستان‌شناسی، موزه داری و… و تشکیل کارگروه‌های کاملا تخصصی جهت پایش و نظارت دایم، کلیه طرح‌ها (پروژه‌های مرمتی، باستان‌شناسی، طرح‌های ایجاد سایت موزه و….) ارائه شده از سوی پایگاه‌های ملی و جهانی و اداره کل استان‌ها (پس از ارائه طرح توجیهی) و پس از تصویب آن در شورای فنی استان یا هیئت راهبردی پایگاه، مورد بررسی و کارشناسی قرار داده و پس از تصویب، و معرفی شایسته‌ترین مجری جهت انجام طرح‌های، نسبت به اجرای پروژه‌ها اقدام نماید.
مسلماً مدیر پایگاه مربوطه، عضو دایم شورای فنی یا شورای پژوهشی مربوطه خواهد بود. همچنین مسئولین می‌توانند به کلیه واحد‌های مربوطه ابلاغ نمایند که پس از تصویب اولیه طرح‌ها و پروژه‌ها توسط شورای راهبردی پایگاه‌های ملی و جهانی یا شورای فنی استان‌ها، هر یک از طرح‌ها را بنا بر ماهیت آن، به پژوهشکده‌های مربوطه در پژوهشگاه میراث فرهنگی ارجا نموده و پس از تصویب و تایید طرح توسط پژوهشکده‌های مربوطه، نسبت به معرفی مجری ذی صلاح اقدام گردد. در پایان ذکر این نکته نیز الزامی است که امکان بروز خطا همواره، در هرجایی و برای هر فردی وجود دارد. اما ما می‌توانیم با اعتماد به “علم و دانش و متخصصان شایسته” و اعمال صداقت از میزان خطا‌ها کاسته و در جهت بهبود شرایط پیش‌رویم. به امید سرافرازی و اعتلای تاریخ و فرهنگ ایران‌زمین.
انتهای پیام
