توسعه بنادر؛ وعده‌های تکراری یا گامی واقعی برای اقتصاد دریاپایه؟
اقتصاد دریاپایه به‌عنوان یکی از محورهای کلیدی توسعه اقتصادی کشور، سال‌هاست که در سیاست‌های کلان مورد تأکید قرار گرفته است. مدیر بنادر و دریانوردی در کنفرانس بین‌المللی اقتصاد دریاپایه از برنامه‌های توسعه‌ای متعدد در بنادر منطقه خبر داده و بر اهمیت این زیرساخت‌ها در رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال تأکید کرده است.
اما چرا با وجود این برنامه‌ها، همچنان بسیاری از پروژه‌های بندری در مراحل ابتدایی باقی مانده و بخش حمل‌ونقل دریایی و گردشگری دریایی آنطور که باید توسعه نیافته است؟ آیا این پروژه‌ها در مسیر تحقق قرار دارند، یا همچنان در مرحله وعده‌های بلندپروازانه باقی خواهند ماند؟
اقتصاد دریاپایه؛ ظرفیت‌های بالقوه‌ای که همچنان مغفول مانده‌اند
اقتصاد دریاپایه، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حوزه‌های رشد اقتصادی در کشور، شامل بخش‌هایی مانند حمل‌ونقل دریایی، شیلات، گردشگری دریایی و صنایع وابسته به بنادر است.
کشورهایی که به آب‌های آزاد دسترسی دارند، معمولاً از ظرفیت‌های دریایی خود برای توسعه تجارت و صنعت استفاده می‌کنند. اما در ایران، با وجود داشتن طولانی‌ترین مرز آبی در جنوب، همچنان چالش‌های اساسی در این حوزه دیده می‌شود.
مدیر بنادر و دریانوردی، در این کنفرانس از توسعه بنادر و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های دریایی خبر داده است. اما آیا این پروژه‌ها با سرعت و کیفیت مطلوب در حال اجرا هستند؟ یا همچنان درگیر مشکلات تأمین اعتبار، پیچیدگی‌های اداری و عدم هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی هستند؟
سؤال اینجاست که آیا این برنامه‌های توسعه‌ای، به نتیجه خواهد رسید یا همچنان در مسیر بروکراسی و کندی اجرایی باقی خواهد ماند؟
پروژه‌های بندری؛ بین واقعیت و وعده‌های بلندپروازانه
مدیر بنادر و دریانوردی از چندین پروژه مهم در حال اجرا خبر داده است:
* ایجاد بندر جدید لنگه برای پهلوگیری کشتی‌های پنجاه‌هزار تنی
* توسعه بندر مکران در منطقه کوه مبارک
* پروژه‌های گردشگری دریایی در لارک و هرمز
* توسعه بنادر لارک، حقانی و ناخدا برای حمل‌ونقل مسافری
* پیشرفت برنامه‌های بندرهای سیریک، ابوموسی و خمیر
این پروژه‌ها، در صورت اجرا، می‌توانند زیرساخت‌های حیاتی حمل‌ونقل دریایی و گردشگری دریایی را متحول کنند. اما تجربه نشان داده که بسیاری از این پروژه‌ها، سال‌ها در مرحله کلنگ‌زنی باقی مانده و به بهره‌برداری نرسیده‌اند.
برای مثال، توسعه بندر مکران بارها مطرح شده اما هنوز پیشرفت محسوسی نداشته است. بندر خمیر و سایر بنادر کوچک نیز سال‌هاست که منتظر اقدامات اجرایی جدی هستند.
گردشگری دریایی؛ فرصت بزرگ، اما با زیرساخت‌های ضعیف
یکی از بخش‌هایی که می‌تواند نقش کلیدی در توسعه اقتصاد دریاپایه ایفا کند، گردشگری دریایی است. جزایری مانند قشم، هرمز و کیش، می‌توانند با توسعه حمل‌ونقل دریایی، اسکله‌های تفریحی و امکانات گردشگری، به قطب‌های بین‌المللی تبدیل شوند.
با این حال، ضعف در زیرساخت‌های حمل‌ونقل دریایی، نبود کشتی‌های مدرن برای جابه‌جایی مسافران، و فقدان اسکله‌های استاندارد، باعث شده است که این ظرفیت عظیم همچنان بلااستفاده باقی بماند.
بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی، به‌دلیل نبود امکانات مناسب، از سفرهای دریایی منصرف می‌شوند. کشتی‌های مسافربری کهنه، کمبود امکانات تفریحی و ضعف در بازاریابی بین‌المللی، از دیگر مشکلات این حوزه هستند.
توسعه بنادر بدون توسعه همزمان بخش گردشگری دریایی، نمی‌تواند تحول واقعی در اقتصاد منطقه ایجاد کند. آیا برنامه‌ای برای این بخش در نظر گرفته شده است؟
چالش‌های توسعه بنادر؛ از کمبود بودجه تا مشکلات مدیریتی
اگرچه مدیر بنادر و دریانوردی از پروژه‌های توسعه‌ای متعددی سخن گفته، اما همچنان چالش‌های متعددی بر سر راه این برنامه‌ها وجود دارد:
۱. مشکل تأمین بودجه و سرمایه‌گذاری خارجی
• بسیاری از پروژه‌های بندری، به دلیل مشکلات مالی، به کندی پیش می‌روند. تأمین منابع مالی داخلی کافی نیست و جذب سرمایه‌گذار خارجی نیز با موانع متعددی مواجه است.
۲. ضعف در هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی
• در توسعه بنادر، همکاری نهادهایی مانند سازمان بنادر، گمرک، وزارت اقتصاد و محیط زیست ضروری است. اما عدم هماهنگی میان این دستگاه‌ها، باعث کندی پروژه‌ها شده است.
۳. مشکلات زیست‌محیطی و پایداری توسعه
• برخی از پروژه‌های توسعه بنادر، بدون مطالعات دقیق زیست‌محیطی انجام شده که این موضوع می‌تواند در آینده مشکلات جدی ایجاد کند.
۴. ضعف در آموزش نیروی انسانی متخصص
• برای توسعه بنادر، نیاز به نیروی انسانی متخصص در حوزه‌های مهندسی دریایی، لجستیک، مدیریت بندری و گردشگری دریایی وجود دارد. اما آموزش این نیروها، همچنان با چالش‌های جدی روبه‌رو است.
چه باید کرد؟ راهکارهایی برای توسعه پایدار اقتصاد دریاپایه
برای اینکه توسعه بنادر به نتیجه مطلوب برسد، اقدامات زیر ضروری است:
۱. شفاف‌سازی برنامه‌های اجرایی و ارائه جدول زمانی دقیق
• پروژه‌های بندری باید با زمان‌بندی مشخص و نظارت دقیق اجرا شوند تا از تأخیرهای طولانی‌مدت جلوگیری شود.
۲. جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی
• بدون تأمین منابع مالی پایدار، توسعه بنادر امکان‌پذیر نخواهد بود. دولت باید سیاست‌های تشویقی برای جذب سرمایه‌گذاران ارائه دهد.
۳. بهبود زیرساخت‌های گردشگری دریایی
• ایجاد کشتی‌های مدرن، ساخت اسکله‌های گردشگری و توسعه حمل‌ونقل دریایی مسافری، از الزامات توسعه این بخش است.
۴. تقویت آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص
• ایجاد دوره‌های تخصصی در دانشگاه‌ها و مؤسسات فنی، برای پرورش نیروی کار ماهر در حوزه دریایی ضروری است.
۵. افزایش هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی
• رفع تعارض‌های بین نهادهای دولتی، می‌تواند سرعت اجرای پروژه‌های بندری را افزایش دهد.
آیا توسعه بنادر به اقتصاد دریاپایه شتاب خواهد داد؟
توسعه بنادر و زیرساخت‌های دریایی، اگر به‌درستی اجرا شود، می‌تواند یکی از عوامل کلیدی رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی باشد. اما در حال حاضر، چالش‌های متعددی از جمله تأمین مالی، ضعف هماهنگی اجرایی و مشکلات زیست‌محیطی، روند اجرای این پروژه‌ها را کند کرده است.
اقتصاد دریاپایه، نیازمند اقدامات عملی و نه صرفاً وعده‌های توسعه‌ای است. بدون برنامه‌ریزی دقیق، شفافیت در اجرای پروژه‌ها و جذب سرمایه‌گذار، این پروژه‌ها همچنان در مرحله شعار باقی خواهند ماند.
آیا مسئولان، این بار برای تحقق واقعی توسعه بنادر گام برخواهند داشت؟ یا این پروژه‌ها نیز به سرنوشت بسیاری از طرح‌های ناتمام دچار خواهند شد؟
انتهای پیام
