حریم پل‌های تاریخی اصفهان؛ خط قرمز هویت فرهنگی که نباید کمرنگ شود
حریم و منظر آثار تاریخی اصفهان، از پل‌های تاریخی گرفته تا میدان نقش‌جهان، شناسنامه و هویت این شهر تاریخی است. اما اکنون با مطرح شدن بازنگری و کوچک‌سازی این حرایم، کارشناسان میراث فرهنگی نسبت به خطراتی که این تغییرات برای هویت فرهنگی و ظرفیت‌های گردشگری اصفهان به همراه دارد، هشدار می‌دهند.
حریم تاریخی؛ سپر حفاظتی هویت اصفهان است به‌ویژه پل‌های مشهور آن، به‌عنوان اولین سپر حفاظتی در برابر آسیب‌های شهری و ساخت‌وسازهای نامتناسب عمل می‌کند. از پل مارنان تا پل شهرستان، این حرایم نه‌تنها برای حفاظت از بناها بلکه برای حفظ منظری که این آثار را به بخشی از هویت بصری اصفهان تبدیل کرده، تعریف شده‌اند. اما اکنون زمزمه‌هایی از بازنگری در این حرایم شنیده می‌شود که نگرانی‌های جدی در بین کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی ایجاد کرده است.
منظر پل‌های تاریخی در خطر است؟
پل‌های تاریخی اصفهان مانند سی‌وسه‌پل و پل خواجو، علاوه بر ارزش معماری، بخشی از منظر فرهنگی و طبیعی شهر به‌شمار می‌روند. طبق مصوبات سال ۱۳۷۶، ارتفاع ساخت‌وسازها در حریم این پل‌ها نباید از ۹ متر تجاوز کند. با این حال، طی سال‌های اخیر، بارها تخلفاتی در این زمینه صورت گرفته که به منظر این آثار آسیب وارد کرده است. حال اگر قرار باشد این حرایم بازنگری و کوچک‌سازی شوند، ساخت‌وسازهای بلندمرتبه در پس‌زمینه این آثار، منظری مخدوش و غیرقابل بازگشت ایجاد خواهند کرد.
اصفهان و ضرورت توسعه پایدار گردشگری
اصفهان، شهری که با بحران‌هایی مانند کم‌آبی، آلودگی هوا و فرونشست زمین دست‌وپنجه نرم می‌کند، به ناچار باید مسیر خود را به سمت توسعه پایدار گردشگری تغییر دهد. این تغییر مسیر اما بدون حفاظت از سرمایه‌های تاریخی و فرهنگی ممکن نخواهد بود. آثار تاریخی مانند پل‌ها، میدان نقش‌جهان و بافت‌های تاریخی پراکنده در شهر، نه‌تنها مقصد گردشگران داخلی و خارجی هستند، بلکه بخشی از هویت ملی ایران به‌شمار می‌روند. کوچک‌سازی حرایم این آثار، به معنای تضعیف این ظرفیت گردشگری و فرهنگی است.
حریم آثار تاریخی؛ موضوعی حساس اما مورد اختلاف
بحث بازنگری حرایم آثار تاریخی، از جمله در دفاعیه وزیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برای کسب رأی اعتماد مجلس، به موضوعی جنجالی تبدیل شد. وزیر در این دفاعیه اعلام کرد که «بسیاری از نمایندگان مجلس از حریم آثار تاریخی ناراضی هستند و باید این حریم‌ها مورد بازنگری قرار گیرد.» این اظهارنظر با استقبال برخی نمایندگان مجلس و در مقابل، اعتراض گسترده کارشناسان میراث فرهنگی روبه‌رو شد. کارشناسان هشدار داده‌اند که کوچک‌سازی حریم آثار تاریخی، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به هویت و منظر این آثار وارد کند.
تناقض در نگاه به حریم؛ میراث فرهنگی در کجای ماجراست؟
یکی از نکات تأمل‌برانگیز در این ماجرا، اظهارات مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان است. وی در نشست خبری اخیر، حریم پل‌های تاریخی را «بی‌معنا» دانست و گفت که این حریم‌ها تا پنج خیابان آن‌طرف‌تر پل‌ها تعریف شده‌اند و مردم را گرفتار کرده‌اند. این سخنان، زنگ خطری جدی برای آینده این پل‌های تاریخی و سایر آثار شاخص اصفهان است، چرا که این دیدگاه ممکن است راه را برای بازنگری و کوچک‌سازی غیرکارشناسی حرایم هموار کند.
اهمیت حفاظت از حریم‌ها در راستای گردشگری پایدار
بازنگری و کوچک‌سازی حرایم آثار تاریخی، هرچند ممکن است به‌عنوان راه‌حلی برای رفع برخی مشکلات مطرح شود، اما در عمل می‌تواند تأثیری معکوس بر جای بگذارد. چنین اقداماتی نه‌تنها منظر آثار تاریخی را مخدوش می‌کند، بلکه ظرفیت گردشگری پایدار شهر را نیز کاهش می‌دهد. گردشگرانی که از سراسر دنیا به اصفهان می‌آیند، برای تجربه فضایی اصیل و تاریخی است که با چنین اقداماتی در معرض نابودی قرار خواهد گرفت.
حریم آثار تاریخی اصفهان، خط قرمزی است که نباید کمرنگ شود. حفاظت از این حرایم به‌معنای حفاظت از هویت و تاریخ این شهر است و هرگونه بازنگری و کوچک‌سازی غیرکارشناسی می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. اکنون وظیفه مسئولان میراث فرهنگی و مدیران شهری است که با دقت و حساسیت، از این میراث ارزشمند محافظت کرده و مانع از دست رفتن هویت تاریخی اصفهان شوند.
انتهای پیام
