مهر ۱۴۰۱ رییس پژوهشکده باستان‌شناسی خواهان ثبت اضطراری این غارها در تفرش شده است.همچنین کارشناسان پژوهشکده اردیبهشت ۱۴۰۲ با حضور در منطقه بر کاربری آیین مهر این دوغار (قدمت و اهمیت آنها) صحه گذاشتند.
« غارعلی خورنده» و «گاوخور» در فاصله سه کیلومتری جنوب غربی تفرش و در نزدیکی روستای کوهین در ارتفاعات کوه نقرکمر معروف به خشه واقع شده است.
تالار اصلی غار با ابعادی بزرگ ارتفاعی معادل ده متر دارد و درآن حوضچه‌هایی دیده می‌شود. یک چاه عمیق با عمق پنج متر به نام حمامک و حفره‌ای دیگر به نام مسجدک دراین غار جای گرفته‌اند که این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که این غارها در میان جاذبه‌های گردشگری‌تفرش قرار بگیرد.
اما با توجه به فعالیت معدن نقره کمر در محدوه این غار و پیشروی این معدن تا ده متری غار امکان آسیبی جبران ناپذیر به این اثر تاریخی و ارزشمند وجود دارد.
علاوه بر این طبق گفته‌های اهالی روستای کوهین فعالیت این معدن به چشمه‌های آب این منطقه آسیب رسانده است.
براساس اعلام میراث فرهنگی محل فعلی مشخص شده برای اجرای عملیات معدن‌کاری در حریم غار «گاو خور» و «علی خورنده» است و به استناد پروانه بهربرداری به شماره ۴۹۳۶۴ مورخ ۱۲ دی ماه ۱۴۰۰ بهره‌بردار در صورت برخورد با آثار باستانی ملزم به توقف عملیات و ارائه گزارش و رعایت ضوابط میراث فرهنگی است.
با وجود این دو غار ،بهره‌بردار موظف به رعایت حریم اعلام شده از طرف میراث است.با توجه به اینکه از سال ۸۵ استعلام صمت توسط محیط زیست پاسخ داده شده و قبل از صدور پروانه بهربرداری معدن طی نامه اداره محیط زیست به صمت وجود غارها و حریم آنها اعلام شده و معدن دار به صورت محضری تعهد رعایت حرائم قانونی را ارائه کرده و با توجه به این که سینه کار محل اجرای معدن در حریم اعلامی قرار گرفته، از نظر محیط زیست فعالیت در معدن تا مطالعه نهایی و تهیه نقشه ادامه کار غیر قانونی است.
همچنین با توجه به نامه شماره ۳۱/۱۴۰۱/۵۸۹ مورخ ۱۱ آبان ۱۴۰۱ شرکت سهامی آب منطقه‌ای، هرگونه عملیات معدن کاری در محدوده بالا دستِ قنات موجب تاثیر نامطلوب بر آبدهی قنات خواهد شد.
همچنین مطابق نامه شماره ۷۲۵۰-۱۴۰۱/۱۰۲ اداره کل محیط زیست استان مرکزی ادامه فعالیت این معدن مضر است. رئیس حوزه قضایی شهرستان تفرش هم طی نامه شماره ۹۰۱۲/۱۷۳/۲۶۵۶۰ مورخ ۱۹ آبان ۱۴۰۱ به استناد به نامه‌های شرکت آب منطقه‌ای و مدیر کل محیط زیست و تعهد محضری مضر بودن عملیات معدن کاری را تایید کرده و خواهان توقف عملیات پانزده روزه عملیات استخراج معدن شده است .
اما آنچه که بسیار حائز اهمیت است با توجه به اهمیت این دو غار در مطالعات باستان شناسی و شواهد برجای تاریخی آن، دکتر کوروش روستایی سرپرست پژوهشکده باستان شناسی طی نامه‌ای در مورخ ۲۴ مهر ۱۴۰۱ به دکتر مصطفی پور علی مدیر کل دفتر ثبت آثار، خواستار ثبت اضطراری این غارها با توجه به تهدیدات معدن شد.
با توجه به تمامی این نکات معدن به فعالیت خود ادامه می‌دهد و تا نزدیکی این غار پیشروی کرده است.
با پیگیریهای اینجانب با پژوهشکده باستان شناسی به سرپرستی دکتر خسروی و طی تماس‌های مکرر با دکتر مرتضایی عضو هیات علمی پژوهشکده در تاریخ ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ کارشناسان پژوهشکده دکتر مرتضایی و دکتر نعمتی جهت بررسی مجدد این غارها به شهرستان تفرش آمدند.
طبق بازید میدانی از این دو غار با توجه به شواهد برجا مانده مادی نظر کارشناسان محترم پژوهشکده ،این غار بعنوان معبد جهت انجام مراسم آیین مهر مورد استفاده قرار می‌گرفته.
با توجه به نوع کاربری این غار و ارزشمند بودن آن می‌توان با مساعدت مسئولین شهرستان تفرش جهت بررسی‌های بیشتر و ساماندهی آن نسبت به بازگشایی و جذب گردشگران اقدام کرد.
بنابراین با توجه به اهمیت بسیار بالای این غارها و فعالیت معدن در نزدیکی این غارها که هر لحظه می‌تواند این دو اثر تاریخی را منهدم کند خواهشمندم نسبت به ثبت اضطراری این غارها هرچه سریعتر اقدام کنند.
در پایان از تمام عزیزانی که همکاری کردند از جمله آقایان حبیبی، اسحاقی، منافی و تیم کوهنوردان و پرسنل هلال احمر و برخی از اهالی روستای کوهین و نماینده میراث فرهنگی استان مرکزی تشکر می‌کنم.
انتهای پیام