تماس با شماره‌ای ناشناس و احضار افراد به برخی نهادهای امنیتی، یکی از مسائل قابل بررسی از نظر حقوقی است. بسیاری از شهروندان به غلط تصور می‌کنند که هر شماره ناشناسی که تماس گرفت و احضار کرد، باید سراسیمه بگویند چشم و بی‌چون و چرا حضار شوند.
اما واقعیت چیز دیگری است و تصور فوق ناشی از ناآگاهی شهروندان به حقوق خویش است.
عملاً ما با دو نوع احضار مواجه هستیم؛
اول. احضار بعد از تشکیل پرونده نزد مقام قضایی
دوم. احضار از سوی نهادهای امنیتی برای پرونده‌سازی!
شهروندان باید بدانند که تنها مقام قضایی حق احضار ایشان را دارد؛ اگر بازپرس یا دادیار دلایل جرم را کافی بداند شخص را به عنوان متهم احضار می‌کند در غیر این صورت ممکن است در مراحل اولیه به عنوان مطلع احضار نماید. این احضار معمولاً توسط سیستم ثنا و یا در برخی موارد از طریق روش ابلاغ برگ احضار است (احضار از طریق تماس تلفنی هنوز مجوز قانونی ندارد). بدون وجود پرونده در نزد مقام قضایی، ایشان هیچ شخصی را احضار نمی‌کنند.
اما احضار ابتدایی از سوی پلیس و نهادهای امنیتی و بدون ارجاع از طرف مقام قضایی، جایگاه قانونی ندارد؛ یعنی شخص را بخواهند که بیاید و در مورد رفتار و اعمالش توضیح دهد! شهروندان هیچ الزامی به اجابت این درخواست ندارند و اساساً رفتن و اجابت این درخواست نوعی گل‌به‌خودی محسوب می‌شود و با دست خود پیاز داغ پرونده خود را بیشتر می‌نمایند!!
این نهادها تنها در یک صورت حق احضار دارند؛ اگر پرونده ابتدا در دادسرا یا دادگاه تشکیل شود و سپس مقام قضایی جهت تکمیل تحقیقات، پرونده را به فلان نهاد یا ضابط ارجاع نماید. در این صورت، قانوناً باز احضاریه باید به امضای مقام قضایی برسد. اگر شخص ثنا داشته باشد -که بسیار ضروری است و حتما باید داشته باشد- ابتدا به دادسرا احضار می‌شود و احضار ابتدایی نزد ضابط بی‌معناست و نباید به احضار او توجهی نمود مگر اینکه مشخص شود احضار بنا بر خواست مقام قضایی و تشکیل پرونده نزد ایشان بوده است.
لازم است شهروندان با حقوق خود آشنا شوند و با هر تماسی و تهدیدی و صدای کلفتی، در هرجایی حاضر نشوند و بدانند تنها افراد خاص با مجوز قانونی، حق احضار ایشان را دارند. آرامش شهروندان نباید ملعبه دست صاحبان تلفن‌های ناشناس قرار بگیرد.
محسن برهانی
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران
انتهای پیام
