مــهدی زنگنه: انصافأ این بخش از جغرافیای میهن عزیزمان جایگاهی مهم و گران‌بها در پژوهش‌ها و بررسی‌های باستان‌شناسی دارد، یافته‌های تاریخی بسیار دیرینه‌ای که از آنجا به‌دست آمده است، گویای دیرینه‌ترین استقرارهای انسانی در فلات ایران است!
این موضوع از آن جهت دارای اهمیت است که رود خروشان سیمره، از سرشاخه‌های رود کرخه، برپایی جوامع کهن انسانی را در هزاره‌های دور شدنی می‌ساخته است!
و اینک آنچه که بسی دردناک است حال و روز آتشکده قدیمی «چهارتاقی سرخ‌آباد» یکی از آثار تاریخی چندین و چند سده‌ای شهرستان دره‌شهر در جنوب استان ایلام است که باوجود اینکه یادگاری از شُکوه دیرینه‌ی میباشد و در فهرست آثار تاریخی ایران زمین هم ثبت ملی شده است، اما دربند نادیده انگاشتن‌های مقامات استانی در سازمان میراث فرهنگی ایلام و بی توجهی مردم محلی قرار گرفته است!
آری…. چهارتاقی (آتشکده) سرخ‌آباد، ۸۰۰ متر دورتر از دره‌شهر است، در خاور آن شهر و در کنار رودخانه‌ی سراب، بر روی تپه‌ای بلند؛ تپه‌ای که به آن تنوره‌سرخ گچی می‌گویند، بدان سبب که رنگ تپه به سرخی می‌زند، هموطنان دره‌شهری‌ها ما از همین‌رو چهارتاقی گستره‌ی خود را در گویش عامیانه گاهی سرخ‌آباد، گاهی چهار دَر سرخ‌آباد و گاهی تنوره‌سرخ نام می‌دهند، و به این نام‌ها می‌شناسند، البته از بلندای تپه و در کنار چهارتاقی می‌توان جاده‌ای را دید که از دره‌شهر به سوی شهرستان آبدانان کشیده شده است!
سازه‌ی سرخ‌آباد را چهارتاقی‌ای بازمانده از نخستین سده‌های پس از باستان ایران دانسته‌اند و می‌گویند که در آن دوره بود که به شیوه‌ی چهارتاقی‌های ساسانی ساخته شد!
اما در کاوش‌های باستان‌شناسی سفال‌هایی از دوره‌ی ساسانی، با نقش‌های بر روی سفال‌ها، به‌دست آمده است و چه‌بسا این گمان را به ذهن بیاورد که سرخ‌آباد چهارتاقی‌ای دوره ساسانی است و هرچند در آنجا سفال‌های سده‌های نخست اسلامی تاریخ ایران هم کشف شده است!
اظهر من الشمس است، یک از ویژگیهای مهم این سازه در باختر مملکت عزیزمان، که برای بررسی‌کنندگانش درخور توجه بسیار بوده، سه‌کنج‌هایی در درون چهارتاقی است و نیز تاقچه‌ای کوچک در بخش باختری سازه و درگاه ورودی آن!
افسوس که ثبت ملی‌شدن چهارتاقی باارزش (سرخ‌آباد دره‌شهر) مانع نشده تا این سازه‌ی تاریخی کهن از دستبُردها در امان بماند و از همه بدتر آنکه به حال خود رها شود و شوربختانه بنا به مشاهدات میدانی عده ای از مردم آن منطقه و بومی‌های آن نقطه هم از این محل تاریخی همچون انباری برای نگهداشتن علوفه استفاده می نمایند!
البته این نوشتارها ادعای پوچ نیست چرا که خبرگزاری مهر هم در گزارش دوم دی‌ماه ۱۳۹۰ ، با عنوان «آتشکده چهارتاقی دره‌شهر، نیایش‌گاه دیروز و انبار علوفه‌ی امروز»، خبر از آن می‌دهد که دام‌ها در گِرداگرد سازه جولان می‌دهند و گاوها و احشام سرگرم چِرا هستند! و به گزارش خبرنگار این رسانه: «حکایت غریبی است که نشان می‌دهد این اثر تاریخی هیچ جایگاه و ارزشی نزد متولیان ندارد و با کنایه ای تلخ از انباری‌شدن چهارتاقی برای علوفه و کاربرد تازه‌ای که برای دامداران یافته است، یاد می‌کند و به صورت طنزآمیز می‌نویسد: «این اثر با بی‌توجهی مسوولان، امروز کاربردهای خود را عوض کرده است و به نظر می‌رسد برای دامداری از نظر مقامات مربوطه مناسب تر است»!
ولیکن به‌راستی که رها کردن سازه‌ای بدان ارزش و اهمیت و انبار علوفه ساختن از آن، هم بسی دردناک و هم شگفت‌آور است و نشان می‌دهد که ما (هم مردم و هم مقامات مربوطه) تا چه اندازه بی‌توجه به میراث تاریخی گذشته‌ی خود هستیم!
و صدالبته همین بی‌مهری‌هاست که سبب شده دیوارهای این ، چهارتاقی سرخ‌آباد، فرو بریزد و ویران شود، یادگاری‌نوشتن‌ها هم بماند که بر روی بازمانده‌ی دیوارهای سازه خودنمایی (یا بهتر است بگوییم: زشت‌نمایی) می‌کند!
افسوس بیشتر، که نه تنها دره شهر (ماداکتو) بلکه جای جای استان تاریخی ایلام، سرزمین چهارفصلِ (آلامتو) هم در میان فرهنگ دوستان ایرانی، به پایتخت فرهنگ و تمدن ایران شُهره است!
انتهای پیام
-
-
-
-
