ذبح فسیل‌های قلعه گنج، پای دکل‌های برق
چه کسی مسئولیت حفاظت از تاریخ طبیعی جنوب کرمان را به عهده می‌گیرد؟
لیلا مرگن: یکی از ساکنان قلعه گنج از تخریب رگه فسیلی موجود در این منطقه خبر می‌دهد. به گفته این شاهد عینی از آنجا که شکستن رگه رسوبی حاوی فسیل‌ها کار راحتی است، کارگران اداره برق کرمان برای تثبیت دکل‌های خط انتقال برق، در حال تخریب این رگه فسیلی هستند و هیچ دستگاه دولتی مسئولیت بررسی این ذخیره ارزشمند را به عهده نمی‌گیرد. اما مدیر کل دفتر موزه ملی، تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید با دریافت خبر غیررسمی کشف این رگه فسیلی، به اداره کل استان اعلام شده تا به موضوع رسیدگی کند و در صورت ارزشمند بودن فسیل‌ها، تصمیم لازم گرفته شود.
رگه‌های فسیلی به‌عنوان سایت‌های دیرینه‌شناسی از اهمیت بالایی برای شناخت گذشته سرزمین ایران برخوردار هستند. این رگه‌ها در واقع حاصل امانتداری چندین میلیون ساله زمین هستند تا اطلاعات گذشته زمین را به نسل‌های بعدی منتقل کنند. شناسایی، مطالعه، حفاظت و بهره‌برداری پایدار از ذخایر دیرینه شناختی و معرفی سایت‌های فسیلی باارزش و ثبت آنها به‌عنوان اثر طبیعی ملی چندی است در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است. متأسفانه در سال‌های اخیر به‌دلیل عدم شناخت درست دستگاه‌ها از ذخایر دیرینه‌شناسی کشور و نبود قوانین جامع و سختگیرانه در این حوزه همچنین وجود موازی کاری بین دستگاهی و مواردی از این دست، زمینه تخریب سایت‌ها و مناطق با ارزش فسیلی فراهم شده و این مسأله، مشکلاتی را برای مطالعات دیرینه‌شناسی کشور ایجاد کرده است. در چنین روندی، بدون شک حفظ ذخایر دیرینه شناسی به‌عنوان کلید شناسایی تاریخچه حیات روی کره زمین باید به‌صورت جدی پیگیری شود. به همین دلیل سازمان محیط زیست با اصلاح برخی قوانین، تلاش می‌کند که این سایت‌ها را حفظ کند.
تخریب رگه فسیلی قلعه گنج
با وجود تمام این تلاش‌ها، از جنوب کرمان خبر می‌رسد که یک رگه فسیلی در جریان اجرای پروژه خط انتقال برق قلعه گنج به سمت رودبار، توسط شرکت برق منطقه‌ای استان کرمان در حال تخریب است.
علیرضا آزادی از اهالی قلعه گنج در گفت‌وگو با «ایران» درباره این محوطه فسیلی عنوان می‌کند: محوطه در نزدیکی آبادی ما قرار دارد.
او می‌گوید که از دوران دبستان خود (یعنی ۳۰ سال قبل)، وقتی تصویر فسیل‌ها را در کتاب‌های درسی مشاهده می‌کند، نسبت به رگه فسیلی نزدیک به روستای خود حساس می‌شود و برخی فسیل‌هایی را که در جریان کوه پیمایی کشف می‌کرده به معلم خود نشان می‌دهد.
به گفته این ساکن قلعه گنج، معلمان به او توصیه می‌کنند که فسیل‌ها را تخریب نکند، به کسی هم نشان ندهد تا به بهانه تحقیق تخریب نشوند و به‌عنوان یک گنجینه برای منطقه باقی بمانند اما این روزها در جریان اجرای پروژه انتقال برق، کارگران برق منطقه‌ای کرمان، برای پای دکل‌های برق به جای آنکه سنگ‌های سخت موجود در کوه‌های منطقه را بشکنند، اقدام به شکستن سایت فسیلی موجود در نزدیکی روستا می‌کنند.
آزادی بیان می‌کند: سنگی که فسیل‌ها در آن قرار دارند، لایه لایه است و به‌راحتی می‌شکند. طول این رگه فسیلی ۲۰۰ متر و عرض آن در برخی مناطق یک متر و در برخی قسمت‌ها سه تا چهار متر است. بیشتر فسیل‌ها از جنس لابستر پهن دریایی و چند نمونه میگو و حلزون است.
او ادامه می‌دهد: خط انتقال برق باید از کنار این رگه فسیلی بگذرد که این مسأله، زمینه از بین رفتن فسیل‌ها را فراهم می‌کند.
این ساکن منطقه قلعه گنج برای آنکه جلوی تخریب فسیل‌ها را بگیرد، با منابع طبیعی جنوب کرمان تماس می‌گیرد اما آنها او را به میراث فرهنگی ارجاع می‌دهند. میراث فرهنگی خود را مسئول نگهداری از اشیاء و آثار تاریخی اعلام می‌کند و او را به محیط زیست ارجاع می‌دهند. اداره کل محیط زیست منطقه هم عنوان می‌کند که صرفاً مسئول موجودات زنده است و باید به زمین‌شناسی مراجعه شود. مراجعه به زمین شناسی هم بدون نتیجه باقی می‌ماند، زیرا این سازمان خود را متولی کانی‌های معدنی معرفی می‌کند.
این ساکن قلعه گنج باز هم به محیط زیست جنوب کرمان مراجعه می‌کند و در مراجعه بعدی به او اعلام می‌کنند که باید کارشناسان محیط زیست رأساً گزارش تهیه کنند، وگرنه نمی‌توانند جلوی عملیات عمرانی را بگیرند. تهیه گزارش را هم به هفته بعد موکول می‌کنند.
او نگران است که تا زمان تهیه گزارش توسط اداره محیط زیست منطقه، تمام فسیل‌ها تخریب شده باشند و این گنجینه ارزشمند از دست برود.
به گفته آزادی این محوطه فسیلی شبیه به یک تخته سنگ در ایتالیا است که به آن مرینیا می‌گویند. این تخته سنگ مربوط به ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون سال قبل است.
او که نتوانسته درباره تمام موجودات فسیل شده اطلاعات لازم را از طریق جست‌و‌جو در اینترنت کسب کند، خواستار آن است که این رگه فسیلی توسط مسئولان ذیربط حفظ شده و متولیان امر مانع تخریب آن شوند.
رگه فسیلی قلعه گنج در دست بررسی
محمد مدادی مدیر کل دفتر موزه ملی، تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست نیز در گفت‌وگو با «ایران» اعلام می‌کند که گزارش غیررسمی مشاهده این رگه فسیلی در قلعه گنج را دریافت کرده است.
او می‌گوید: بر اساس دستورالعمل‌ها و ضوابطی که سازمان حفاظت محیط زیست ابلاغ کرده است، اگر رگه فسیلی مربوط به مهره‌داران در حین عملیات عمرانی کشف شود، دستگاه‌ها موظفند کار را متوقف کنند و به سازمان گزارش بدهند تا این سایت‌های فسیلی تعیین تکلیف شوند.
مدادی درباره وضعیت سایت فسیلی قلعه گنج عنوان می‌کند: ما نمی‌دانیم این سایت حاوی فسیل مهره‌دار هست یا بی‌مهره، این مسأله هنوز برای ما مشخص نشده است.
او در واکنش به اظهارات یکی از اهالی قلعه گنج که سایت را حاوی فسیل بی‌مهرگان اعلام کرده، یادآور می‌شود: فسیل‌های بی‌مهره درست است که ارزش خود را دارند اما ما به اندازه فسیل‌های مهره‌دار روی آنها حساسیت نداریم زیرا پراکنش و گستردگی آنها زیاد است.
او اضافه می‌کند: با این حال از اداره کل استان خواستیم که گزارش کامل‌تری در رابطه با این سایت فسیلی ارائه دهد تا در مورد آن تصمیم‌گیری کنیم. اگر به این نقطه برسیم که فسیل‌ها به لحاظ علمی و یا اقتصادی ارزشمند هستند، پروژه را متوقف می‌کنیم و فسیل‌ها استخراج می‌شوند ولی اگر فسیل عمومی باشد که جاهای دیگر کشور نیز می‌توان پیدا کرد، تصمیم دیگری گرفته خواهد شد.
به گفته مدادی، فسیل‌ها در رگه‌ها و لایه‌های رسوبی پیدا می‌شوند. چنین رگه‌هایی را در ایران کم نداریم. چون کشور ما تنوع زمین‌شناختی خیلی خوبی دارد. به همان نسبت هم تنوع دیرینه‌شناسی خیلی خوبی در کشور وجود دارد و در گوشه گوشه ایران انواع و اقسام فسیل‌های بی‌مهره پیدا می‌شود اما این نکته دال بر این نیست که ما خیلی سهل و آسان از موضوع رگه فسیلی قلعه گنج عبور کنیم. حتماً بررسی می‌کنیم و تصمیم لازم را می‌گیریم.
به گفته مدیرکل دفتر موزه ملی، تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست، مسأله قلعه گنج از طریق اداره کل محیط زیست استان پیگیری خواهد شد و اقدام لازم انجام می‌شود.
انتهای پیام
