غارت تاریخ «جیزد» رشتخوار؛ غارتی شبیه جیرفت
مریم اطیابی- همه چیز از یک عکس شروع می‌شود. عکسی که به مناسب برگزاری مراسمی در رشتخوار منطقه‌ای بین تربت جام و خواف منتشر می‌شود و قلعه‌ای که جلوی آن بی‌امان حفاری شده است.
حال دکتر مصطفی ده پهلوان باستان‌شناس عکس‌های هوایی آن را منتشر کرده است و عمق فاجعه را به تصویر کشیده است. شهری تاریخی حدود ۳۵ هکتار که بی‌امان حفاری شده و در تصاویر هوایی رسما جای خالی نیست.
این تصاویر میراث‌دوستان را به یاد جیرفت و غارت اثار تاریخی‌اش می‌اندازد؟!
چطور چنین شهر مهم تاریخی آماج چنین حفاری‌های بی‌وقفه‌ای قرار گرفته و هیچ کس از آن در سطح کشور مطلع نشده است؟!! حتی باستان‌شناسان واکنشی نسبت به آن نداشتند و احتمالا گروه‌های تخصصی و کارشناسان خارج از استان اصلا از وجود چنین محوطه‌ای بی‌اطلاعند!
تحقیقات در اخبار و جستجوی نام جیزد نشان می دهد که به گفته مسئولان بخش اعظم حفاری‌ها متعلق به دوران پیش از انقلاب و اوایل انقلاب است اما تعقیب بیشتر اخبار نشان می‌دهد حفاری‌ها هرگز متوقف نشده و تا کنون ادامه داشته است.
بر اساس گزارش منتشر شده در چهل ماه نیوز که محمد قاسم‌پور رییس آموزش و پرورش رشتخوار توضیح داده شهر تاریخی جیزد در فاصله ی یک و نیم کیلومتری جاده ی خواف به رشتخوار و ۱۲ کیلومتری شرق مرکز شهرستان رشتخوار قرار دارد، این شهر بزرگ تاریخی در کنار روستای اکبر آباد فعلی قرار دارد، مساحت فعلی آن که به صورت تپه‌هایی پست و بلند موجود است، حدود ۲۵ هکتار است که با تپه‌های کوچک و بزرگ اطراف که بعضا به زیر کشت دیم رفته‌اند بالای ۳۵ هکتار است و می‌توان آن را جزء بزرگترین تپه‌های تاریخی خراسان رضوی دانست.
این شهر حلقه ارتباطی ولایات غربی و شمالی ایران به خصوص زاوه، توس، نیشابور، ترشیز و به شرق کشور افغانستان، سیستان و قهستان و زوزن بوده است، در بیشتر کتب تاریخی جیزد را جزئی از ولایت زوزن و خواف دانسته‌اند.
سقف خانه‌های خشتی آن گنبدی بوده و داخل خانه‌ها گچ کاری است. تقریبا در مرکز شهر دژ و قلعه‌ی حاکم مشخص است که از بقیه‌ی نقاط بلندتر است و دارای دیوارهای بلند و برج و بارو بوده که تا حدودی این برج و باروها مشخص است، در قسمت جنوبی این ارگ سالنی بلند و پیچ در پیچ و دارای چند خانه و دهلیز است، که این سالن راه ورود به ارگ بوده است و گویا مهمترین راه و دروازه بوده است.
از روی آنچه که فعلا از شهر باقی مانده است می‌توان گفت شهر بصورت دایره بوده است. با ورود به خرابه‌های جیزد به مقدار زیادی سفال با لعابهای رنگی گوناگون بر خورد می‌کنیم، که این سفالها با نقشهای زیبایی تزئین شده‌اند و بیشتر شامل کاسه، کوزه، فنجان، خم، پارچ و ظروف دیگر است.
از دیگر اشیاء پیدا شده در این شهر می‌توان به مجسمه‌های طلایی، پیه سوز ، شمعدانی‌های زیبا و سکه‌هایی که بر روی آنها نوشته‌هایی حک شده اشاره کرد. در اطراف جیزد بقایای زیاد کوره‌های سفال قابل مشاهده است، اکثر منابع تاریخی از جیزد اندک یادی کرده‌اند.
این شهر بزرگ همزمان با حمله مغول به ایران بنا به دلایلی که پنهان مانده، به کلی ویران شده است. هم اکنون ارگ و مرکز شهر به دلیل وجود برج و باروهای بلند و محکم نمایان است.
انتهای پیام
