سایه سنگین ارتفاع‌های غیرمجاز بر سر میراث فرهنگی اصفهان
مهرناز شهباز
مخدوش شدن منظر آثار تاریخی اصفهان در حالی یکی از دغدغه‌های کوشندگان میراث فرهنگی در سه سال اخیر بوده است که با وجود پیگیری‌های حقوقی، بناهایی که منظر میدان‌نقش جهان، پل خواجو و چهارباغ عباسی را مخدوش کرده‌اند، هنوز تعدیل نشده‌اند.
ارتفاع گرفتن یک باب هتل در حریم چهارباغ، ساخت مجتمع تجاری در حریم میدان نقش جهان، در کنار بالا رفتن اسکلت یک مجتمع مسکونی در کریدور دید پل خواجو، از جمله مهمترین اتفاقاتی است که موجب شده است منظر آثار تاریخی شاخصی چون گنبد مسجد جامع عباسی، میدان نقش جهان، چهارباغ و پل خواجو نشانه گرفته شود.
پیشتر یک باب هتل با ارتفاع ۲۲ متر در حریم چهارباغ ساخته شد و منظر دیداری این خیابان تاریخی را مخدوش کرد که با اعتراض کارشناسان و کوشندگان میراث فرهنگی و البته معماران مواجه شد. پروانه این هتل بدون ابلاغ مصوبه کمیسیون ماده ۵ صادر شده و علاوه بر این از ارتفاع هشت متری حریم محور تاریخی فرهنگی اصفهان عدول کرده است.
مورد دیگر، ساخت یک مجتمع تجاری که با حکم دیوان عدالت ادارای از ارتفاع حریم میدان نقش جهان و حریم درجه یک محور تاریخی فرهنگی اصفهان عدول کرد اما با پیگیری کوشندگان میراث فرهنگی و چندین بار دستور توقف ساخت و ساز، فروردین امسال، دیوان عدالت اداری رای به تعدیل آن صادر کرد اما آن طور که کوشندگان میراث فرهنگی به ایرنا گفته‌اند، تاکنون شهرداری به عنوان مجری، اقدامی در این خصوص انجام نداده است.
علاوه بر این، در گذر سعدی یکی از گذرهای مهم و ورودی میدان نقش جهان، نقض ارتفاع پنج متر حریم میدان نقش جهان، حریم دولتخانه صفوی و حریم محور تاریخی فرهنگی اصفهان، ساخت و سازهایی با نام بازسازی، اما در عمل با نوسازی و تجاوز از ارتفاع پیشین، هشدار کارشناسان نسبت به از بین رفتن سیما و منظر عناصر میدان نقش جهان را در پی داشت؛ آنها معتقد بودند که این ساخت‌سازها به همراه ارتفاع مجتمع تجاری یاد شده در حریم بلافصل میدان نقش جهان و محور تاریخی فرهنگی اصفهان می‌تواند بدعت ناگواری برای منظر این میراث ارزشمند اصفهان باشد.
و اما آخرین مورد، بالا آمدن اسکلت یک ساختمانی مسکونی، درست در کریدور دید پل خواجو بود که ارتفاع ۱۲ متری در حریم منظری پل‌های تاریخی اصفهان را نقض کرد. طبقه چهارم این ساختمان یک طبقه مازاد بر ضوابط طرح تفصیلی است و شکایت اداره کل میراث فرهنگی به این منجر شد که این ساختمان ۲ بار دستور توقف بگیرد اما همچنان این بنا در مقابل پل خواجو تعدیل نشده است.
کارشناسان معماری نادیده گرفتن ارتفاع مصوبِ طرح تفصیلی در بافت تاریخی و همچنین خلاء قوانین و ضوابط طراحی منظر و نبود اسناد لازم الاجرای منظر را از دلایل مخدوش شدن منظر این آثار تاریخی می‌دانند.
از نگاه برخی کارشناسان راهکار اصلی، رعایت مصوبات طرح تفصیلی است و باید مسوولان نسبت به اهمیت حفظ هویت معماری و میراث فرهنگی اصفهان توجه کنند چرا که نادیده‌گرفتن قوانین و ضوابط بالادستی و ارتفاع مجاز در حریم آثار تاریخی می‌تواند بدعت ناگواری باشد که منظر و هویت معماری و میراث فرهنگی اصفهان را از بین ببرد.
گنبدهای فیروزه‌ای، پل‌های تاریخی و کرانه‌های زاینده‌رود، چهارباغ و عناصر معماری میدان نقش جهان، از مهمترین جلوه‌های معماری اصفهان بوده که از دیرباز این خطه تاریخی با آنها شناخته شده، توصیف یا به تصویر کشیده شده است اما حالا کارشناسان مطرح معماری و میراث فرهنگی اصفهان، نسبت به کم‌رنگ شدن یا به تعبیر آنها گم شدن این عناصر یگانه معماری اصفهان در پشت بناهایی که از قوانین عدول کرده‌اند هشدار می‌دهند و می‌خواهند که مسوولان شهری و نهادهای متولی صیانت از منظر و حریم آثار تاریخی و معماری این شهر را جدی‌تر بگیرند.
پیشتر درسلسله گزارش‌هایی موارد نقض ارتفاع در حریم آثار تاریخی یاد شده را در گفت‌وگو با کارشناسان و مسوولان و نهادهای مرتبط بررسی و پیگیری کرده‌ایم؛ اما آن طور که کارشناسان و کوشندگان میراث فرهنگی و معماری گفته‌اند با وجود اعتراض و پیگیری‌های حقوقی و البته در برخی موارد، گرفتن حکم تعدیل ارتفاع بناهایی که ناقض قوانین طرح تفصیلی و حرائم آثار تاریخی بوده‌اند، این احکام اجرا نشده‌اند یا در گیرو دار اعتراض مالکان و امور قضایی هنوز بلاتکلیف مانده‌اند.
انتهای پیام
