در چند روز اخیر در تب سوزناک و دردآور حادثۀ متروپل آبادن اغلب خبرها در مورد ابعاد فاجعه و عملیات نجات و امداد بوده است. در این میان اما پرسش‌های متعددی وجود دارند که پاسخ آنها در چارچوب روزنامه نگاری حقیقت‌یاب می تواند راهی به جانب کشف ریشه‌هایی باز کند که ثمر تلخی جز فساد و فاجعه و تباهی ندارند.
مسئولیت اصلی تحقیق و بررسی و نهایتاً قضاوت با نهادهای نظارتی و خصوصاً دستگاه قضایی است. آنها کار خود را انجام می دهند اما رسانه ها و روزنامه نگاران نیز وظایف حرفه ای خود را باید به انجام رسانند.
بروز احساسات در برابر فاجعه امری طبیعی است اما یافتن رگ و ریشه های فاجعه و علل و عوامل آن ، بویژه وقتی احتمال فساد سیستماتیک نیز باشد، امری دیگر است که روزنامه نگاران نیز به آن توجه دارند. پرسش ها بسیارند. فقط به بعضی از آنها در این یادداشت کوتاه اشاره می شود:
۱-پروانۀ ساخت پروژۀ متروپل در چه تاریخی صادر شده است؟
۲-پروانۀ ساخت شامل چند متر بنا در چند طبقه بوده است؟
۳-سازه در عمل چند طبقه ساخته شده است؟
۴-آیا متروپل مطابق با پروانۀ ساخت و نقشه های مصوب ساخته شده و یا از آن تخلف کرده‌است؟
۵-در بلند مرتبه سازی رعایت معیارهای مهمی از مکانیک خاک گرفته تا انواع اصول ایمنی در سازه ضروری است. آیا در ساخت متروپل این معیارها رعایت شده بودند؟
۶-در ساخت و سازها، سازندگان می بایست انواع پوشش‌های بیمه ای را برای طول دورۀ ساخت خریداری کنند. از جملۀ بیمۀ مسئولیت مدنی، بیمۀ حوادت، بیمۀ عوامل کارگاه و …. آیا متروپل تحت پوشش بیمه‌ای بوده است؟ بیمه گر چه شرکتی بوده است؟ شرکتهای بیمه برای مراقبت از سرمایۀ خود در پروژه های ساخت و ساز معمولاً نظارتهایی انجام می دهند.این نظارتها چگونه انجام شده‌اند؟
۷-مشاور و پیمانکار این پروژه چه اشخاصی بودند؟ آیا آنها صلاحیت حرفه‌ای لازم برای احداث پروژه‌ای با این ابعاد را داشتند یا نه؟ معمولاً در چنین پروژه‌هایی غیر از پیمانکار اصلی پیمانکاران متعددی برای بخش‌های مختلف تأسیسات، برق ، سفت‌کاری، سیویل، و خیلی بخش‌های دیگر مداخله دارند. این پیمانکاران و کارکنان چه کرده‌اند و چه می گویند؟
۸-شهرداری و دستگاه نظارت می بایست در مراحل مختلف ساخت انواع نظارتها را روی ساختمان انجام می دادند. نظارت بر مطابقت ساخت با نقشۀ مصوب، نظارت بر ایمنی کارگاه، نظارت بر کیفیت ساخت، نظارت بر رعایت ایمنی بنا، و…. . آیا این نظارتها انجام شده بودند؟ آیا همۀ کارها مطابق با ضوابط و مقررات بوده اند؟ اگر نبوده آیا اشکالات به سازنده اخطار شده بود؟ آیا سازنده به اخطارها عمل نکرده است؟
۹-اگر سازنده به اخطارها عمل نکرده، که اخبار موجود حاکی از همین است، چرا شهرداری مانع از ادامۀ عملیات نشده است؟ و پس از اتمام کار چرا مانع از بهره برداری نشده است؟
۱۰-آیا شورای شهر آبادان در ماجرای ساخت و ساز متروپل بر عملکرد شهرداری نظارت و مراقبتهای لازم از حیث درستی عملکرد شهرداری داشته است؟
۱۱-پروژه‌ای مثل متروپل در شهری مثل آبادان علاوه بر شهرداری با نهادهای متعدد شهری و استانی متعددی سر و کار دارد. از شورای تأمین و فرمانداری و شورای شهرگرفته تا استانداری و غیره. این نهادها و سازمانها چه نقشی در این پروژه داشته‌اند؟ و در مقام انجام وظایف نظارتی چه کرده اند؟
۱۲-بنا به اخبار، سازمان نظام مهندسی بارها ایرادات این سازه را به شهرداری محل اعلام کرده بود. چرا شهرداری اقدامی در جهت عمل به گزارش‌های این سازمان نکرده بود؟
۱۳-مالک واقعی هولدینگ عبدالباقی شخص حسین عبدالباقی بوده‌است، اما از نظر حقوقی پروژۀ متروپل متعلق به حسین عبدالباقی، به عنوان شخص حقیقی بوده‌است یا شرکت او؟ هیأت مدیره و کارکنان شرکت که به اندازۀ خود در امور مختلف مداخله و از خیلی از آنها آگاهی داشته اند که‌اند و چه می‌گویند.
۱۴- در طول چندسال اجرای پروژۀ متروپل تا بهره‌برداری و نهایتاً ریزش سازه، مسئولان شهری و استانی تغییر کرده‌اند، اگر تقصیر یا تخلف یا بزهی رخ داده باشد هرکدام از آنها مسئولیت دورۀ تصدی خود را دارند، فهرست تغییر این مقامات چیست؟
در هرحال انتظار این است که سازمانهای رسمی، بویژه دادگستری محل، کار و وظیفۀ خود را انجام دهند و امیدواریم که اطلاعات و اخبار رسیدگی‌ها را نیز منتشر کنند. در این میان روزنامه‌نگاران و رسانه‌های سراسری و محلی نیز نقش خود را دارند در کشف حقیقت و روشن کردن افکار عمومی در فاجعه‌ای دارند که به هرحال جنبهء ملی دارد.
پاسخ این سؤالها و سؤالهای مشابه معلوم خواهد کرد مالک پروژه و برخی مقامهای محلی مرتکب تقصیر یا تخلف یا جرم یا فساد شده‌اند یا نه و چنین فسادی چه ساز و کاری داشته و عوامل مؤثر بر آن چه بوده اند.
انتهای پیام
