فعالان گردشگری در بازدید از کتیبه قاجاری وانا تاکید می‌کنند که کتیبه شکل شاه در وضعیت مناسبی نیست و شمایل در اثر بی‌توجهی در حال از بین رفتن و خوردگی و محوشدن هستند.
شکل شاه اثری تاریخی در منطقه لاریجان شهرستان آمل است که به دستور ناصرالدین شاه از شمایل او و تنی چند از ملازمانش بر دل صخره‌ای بر سر راه جاده تاریخی هراز (تنگه بند بریده) و در نزدیکی چشمه آب معدنی استراباکو، در تاریخ ۱۲۹۵ ه.ق حجاری شده‌است.
از جاده فعلی هراز، نسبت به این اثر تاریخی دیدی وجود ندارد چرا که پشت تونل وانا (تونل طویلی بعد از روستای بایجان و قبل از منطقه امیری در مسیر آمل به تهران) قرار دارد. امروزه ساده‌ترین راه دسترسی به آن حرکت پیاده از جبهه جنوبی تونل وانا به سمت شمال پس از گذر از رودخانه و با حدود ۱۰ دقیقه پیاده‌روی است.
تنگه بند بریده بخشی از راه باستانی هراز در حوالی روستای وانا است که آثار باستانی مربوط به راه قدیم ری به آمل در آن مشهود است. مهم‌ترین این آثار شامل دو دیواره مرتفع بصورت دو نیم ستون سنگ چین است که در ارتفاع زیاد نسبت به بستر رودخانه هراز ساخته شده اند.
در زمان ناصرالدین شاه قاجار و به دستور او مسیرهای قدیمی و مالروی دره‌های هراز و چالوس مرمت، عریض و به راه ارابه رو تبدیل شدند، هم‌چنین در سال ۱۲۹۰ ناصرالدین شاه مجددا دستور به بهسازی مسیر لاریجان(هراز) داده و حسین علیخان وزیر را به سرپرستی این کار منصوب کرد. او نیز با همکاری “گاستیگر” مهندس اطریشی که در خدمت دولت ایران بود جاده را به اندازه ای پهن کرد که دو ارابه در مسیر مقابل بتوانند بدون برخورد و خطر از آن عبور کنند.
با توجه به اینکه پیکرتراشی از دیرباز در ایران رواج داشته و شاهان و فرمانروایان نیز از آن بی‌نصیب نبوده‌اند، این نقش برجسته که در محل به شکل شاه معروف است جدیدترین و آخرین نقش برجسته تاریخی ایران در بین ۱۰۵ نقش برجسته کشف شده به شمار می‌آید.
در خلال جنگ جهانی دوم توسط سربازان شوروی سابق بخشی از این اثر تاریخی به جهت تیراندازی این سربازان به آن از بین رفته‌است.
این اثر کتیبه و شکل کنده کاری شده در دل کوه است و اثر مشابهش در تنگه واشی که تصویر فتحعلی شاه قاجار را نمایش داده‌است. رکن الاسفار، از معاصران ناصرالدین شاه که هردو اثر و هر دو پادشاه را دیده‌است نیز نظر مشابهی دارد.
انتهای پیام
