حمام تاریخی میرزا یوسف بابل در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۷۸ با شماره ۲۴۷۵ در فهرست آثار ملی ثبت شد و علی رغم ثبت این اثر تاریخی وقفی، این روزها بابلی‌ها شاهد فروپاشی کامل یکی از خاطره انگیزترین آثار تاریخی شهر خود می باشند.
پنج دانگ از حمام تاریخی میرزا یوسف بابل وقفی و در تملک اداره اوقاف و امور خیریه بابل و یک دانگ آن ملکی است که نزدیک به یکصد سال در اجاره و تملک محمد حسن ولی پور و اجداد آن می باشد. حال این بنای تاریخی که در عصر فتحعلی شاه قاجار در سال ۱۲۱۶ قمری احداث شد، بعد از سالها خاطره انگیزی برای بابلی ها به روزهای آخر عمر خود نزدیک شده است.
به دنبال بارش های شدید باران در ۲ هفته گذشته آب باران برای اولین بار از داخل گنبد حمام تاریخی میرزا یوسف بابل عبور کرده و با ایجاد شکاف های متعدد و تخریب بخشی از آن، این گنبد تاریخی در آستانه فروپاشی کامل قرار گرفت که علاوه بر نابودی یک اثر تاریخی خطر جانی هم ایجاد کرده است .
فریادهای ۱۰ ساله که به جایی نمی‌رسد
محمد حسن ولی‌پور که ۶۰ سال و اجدادش نزدیک به یکصد سال مالکیت و متولی‌گری این حمام تاریخی را به عهده دارند در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: ۱۰ سال است که برای بازسازی و نجات گنبد حمام میرزا یوسف فریاد می زنم اما فریادها به جایی نمی‌رسد.
وی افزود: ۶۰ سال تمام شغل و زندگی من حفظ و خدمت گذاری به این بنای تاریخی است و بسیار برای من سخت است که این روزها شاهد فرو ریختن گنبد این حمام هستم.
ولی پور در ادامه گفت که بعد از بارش های شدید ۲ هفته گذشته گنبد نیمه جان حمام میرزا یوسف بابل شکاف برداشته و جریان آب از آن عبور می کند که این اتفاق تا کنون بی سابقه بوده است . ریزش این گنبد نه تنها پایان تلخی برای بابلی ها و این آثار تاریخی است بلکه خطر جانی هم به همراه دارد .
وی اظهار داشت: تقاضای ما از اداره میراث فرهنگی و اوقاف بابل این است که اجازه ندهند این اثر تاریخی به طور کامل تخریب شود و تا قبل از فروپاشی این بنا راه نجات بخشی پیدا کنند.
ولی پور پیش از این هم در چند مرحله با انتشار فایل های صوتی و تصویری مختلف از بزرگان شهر برای نجات این اثر تاریخی کمک خواسته بود.
اوقاف از هزینه مرمت بر نمی‌آید
رییس اداره اوقاف و امور خیریه بابل به خبرنگار ایرنا گفت: میراث فرهنگی برای مرمت آثار تاریخی ثبت شده تاکید دارد که به طور حتم از پیمانکارهای خودشان استفاده کنند. البته استفاده از پیمانکاران میراث فرهنگی هزینه مرمت بنا را چند برابر می کند که پرداخت این مبلغ سنگین برای اداره اوقاف امکان پذیر نیست .
حسن برزگر بیان کرد : اگر میراث فرهنگی اجازه دهد که اوقاف برای مرمت آثار تاریخی وقفی خودش پیمانکار انتخاب کند به مراتب هزینه ها کاهش می یابد و طرح مرمت در زمان کوتاه تری به پایان خواهد رسید. حال میراث فرهنگی نه خودش مرمت آثار تاریخی را انجام و نه اجازه می‌دهد که اوقاف از ظرفیت داخلی برای نجات آثار تاریخی وقفی استفاده کند.
وی ادامه داد: حتی اوقاف بابل برای حمام تاریخی میرزا یوسف یک سرمایه‌گذار معرفی کرد اما از سوی میراث فرهنگی هنوز هیچ جوابی به ما داده نشده است. این را هم باید در نظر داشته باشیم که هر بنای تاریخی که ثبت ملی باشد اوقاف فقط مالک آن بوده و نمی‌تواند بدون اجازه میراث فرهنگی اقدامی برای مرمت و بازسازی و یا تغییر آن انجام دهد.
توپ مرمت حمام در زمین اوقاف
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان مازندران نیز گفت : با توجه به این که پنج دانگ از حمام تاریخی میرزا یوسف بابل وقف می باشد و یک دانگ آن مالک خصوصی دارد اوقاف مالک این بنای تاریخی است و برای بازسازی و مرمت باید اقدام کند.
مهدی ایزدی بیان کرد: طرح مرمت و بازسازی حمام میرزا یوسف بابل در میراث فرهنگی تصویب شد اما اوقاف برای آغاز آن اقدامی نکرد. سرمایه گذار بخش خصوصی هم در این بخش اعلام امادگی کرده است که علاقمند به سرمایه گذاری در این اثر تاریخی می‌باشد اما اوقاف باید در این بخش علاقمندی و رغبت از خود نشان دهد.
وی در ادامه اظهار داشت: با کمال میل پذیرا هستیم که پیمانکار را اداره اوقاف انتخاب کند و میراث فقط در طرح نظارت داشته باشد و میراث فرهنگی به هیچ عنوان اصراری ندارد که پیمانکار معرفی کند بلکه چون اوقاف مالک اثر است این وظیفه به عهده این اداره می باشد.
معاون میراث فرهنگی مازندران تاکید کرد: اما انتخاب پیمانکار و همچنین هزینه اوقاف در این مجموعه نباید اینگونه تصور شود که می توان خارج از ضوابط ثبتی و همچنین نظر کارشناسی متخصصان میراث اقدام به مرمت کرد زیرا کوچک ترین اشتباهی در فرآیند مرمت می تواند این اثر را از ثبت خارج کند.
استفاده از ظرفیت خیرین گره‌گشا است
نویسنده و پژوهشگر آثار تاریخی بابل به خبرنگار ایرنا گفت : در حال حاضر با توجه به شرایط حادی که برای حمام تاریخی میرزا یوسف بابل بوجود آمده این بنای تاریخی در آستانه فروپاشی کامل قرار داد. به همین دلیل استفاده از ظرفیت خیرین برای مرمت این اثر تاریخی راهگشا خواهد بود زیرا غفلت از این ظرفیت به زیان آثار تاریخی بابل است.
صمد صالح طبری بیان کرد: بابل دارای خیرین ارزشمندی است که علاقمند به حفظ میراث فرهنگی و بناهای تاریخی می باشند و در این بخش سرمایه گذاری می کنند. اداره اوقاف و میراث فرهنگی هم فقط با اعلام یک فراخوان برای خیرین می‌توانند از این ظرفیت به خوبی استفاده کنند و این اثر تاریخی را از تخریب کامل نجات دهند .
وی گفت: برای نجات بنای تاریخی حمام میرزایوسف که بسیاری از بابلی ها با آن خاطره دارند تعامل و هماهنگی بین دو اداره اوقاف و میراث فرهنگی باید بیشتر شود تا هر چه زودتر برای نجات این اثر تاریخی تصمیم درست اتخاذ شود.
به گفته این نویسنده بابلی حمام تاریخی میرزا یوسف بابل به مرحله‌ای از بحران و تخریب کامل رسیده که فرصت‌سوزی به هیچ عنوان جایز نیست و نباید اجازه داد تا بابلی‌ها در حسرت از دست دادن یک اثر تاریخی با ارزش دیگری از شهر خود باشد.
البته باید به این موضوع توجه داشت که حمام میرزا یوسف تنها بنای تاریخی بابل نیست که در معرض تحریب قرار دارد. شهرستان بابل از حدود ۲۰۰ اثر باستانی و میراث فرهنگی برخوردار است که از این تعداد ۹۰ اثر پراکنده در نقاط مختلف این شهرستان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است که اگر به خوبی تعمیر و مورد محافظت قرار گیرند این شهر می تواند به یکی از شهرهای پر جاذبه گردشگری تبدیل شود.
