جست‌وجو درباره محوطه تاریخی «اغلان تپه» در یکی از روستاهای دهستان رامجین از بخش چهارباغ شهرستان ساوجبلاغ استان البرز فقط به ثبت ملی این محوطه تاریخی اشاره دارد و هیچ؛ تاریخی که قدیمی‌های این منطقه از سهیلیه امروزی یا «آغچه حصار» آن را قلعه‌ای می‌نامند که زیرگذری به ناکجاآباد داشته است.
هر چند نوجوانانِ چند خیابان آن‌طرف‌تر از این تپه بزرگ تاریخی، آشنایی چندانی با گذشته خود ندارند و از وجود چنین تپه‌ای بی‌اطلاع‌اند، اما بزرگی خود تپه راحت‌تر ناآشنا را به مسیر درست می‌رساند
به نظر می‌رسد دیگر نیازی به تعیین فیزیکی عرصه برای تپه نیست، مالکان خانه‌های قرارگرفته در اطراف تپه، با ساختِ خانه‌هایشان دور تا دور محوطه راه را برای نفس کشیدن این محوطه بسته‌اند، و تنها بخش باقی‌مانده از ساخت‌وسازها نیز به مکانی برای تخلیه نخاله‌های ساختمانی تبدیل شده است، آن‌هم درست زیرِ تابلویی که با آرم میراث فرهنگی به قانون مجازات برای مخربان محوطه‌های تاریخی اشاره می‌کند؛ هر چند بخش‌هایی از آن نیز با بلوک و خط‌کشی‌های ساختمانی منتظر ساختِ خانه‌ای جدید هستند.
از تکراری‌ترین مشکلِ این روزهای تپه‌های تاریخی یعنی تبدیل آن‌ها به مکانی برای پیست موتورسواری جوانانِ محلی می‌شود که بگذریم و ردِ پایِ حضورِ قاچاقچیان و حفاری‌های انجام‌شده روی محوطه را نادیده بگیریم، یا حتی حضور حیواناتِ اهلی و محلی مانند سگ‌هایی که با ایجاد حفره‌هایی برای خود خانه‌ای درست کرده‌اند، این تپه تاریخی مانند دیگر محوطه‌های تاریخی با مشکلات بزرگتری نیز دست و پنجه نرم می‌کند.
در حالی که در طول چند سال گذشته یکی از مشکلات محوطه‌های تاریخی که در کنار یا حتی روی عرصه آن‌ها روستا یا خانه‌هایی ساخته شده، آزادسازی آن منطقه بوده است، اما به نظر می‌رسد هنوز متولیان میراث فرهنگی در استان‌های مختلف نتوانسته‌اند از این تجربه استفاده کرده و با تعیین عرصه و حریم به موقع و ابلاغ آن به متولیان شهری، از هر نوع ساخت‌وساز در این محوطه‌ها جلوگیری کنند.
اصلا مشخص نیست مساحت این تپه تاریخی چه اندازه بوده که مردمِ امروزی منطقه معتقدند بخش زیادی از آن صاف شده و احتمالا امروز دیگر جزء حیاط و خانه‌های مردم منطقه قرار گرفته است.
مردِ ۶۵ ساله زنجانی که ۴۵ سال است در همسایگی این محوطه تاریخی زندگی می‌کند و به هر خانه ساخته‌شده در عرصه تپه که اشاره می‌کند آن را جزئی از املاک خاندان خود و همسرش می‌داند، می‌گوید: قدیمی‌ترها می‌گفتند این‌جا قلعه بوده است و در گذشته‌های دور مردم در این بخش که امروز به تپه تبدیل شده زندگی می‌کردند و راهی در زیر زمین داشت که مردم با اسب و الاغ از آن رد شده و به مسافت‌های دورتری می‌رفتند.
او خود و چند همسایه محدودی را که به نام‌شان هم اشاره می‌کند، مالکان اصلی زمین‌های این تپه تاریخی که امروز دیگر به عرصه محوطه تبدیل شده‌اند، می‌داند و تاکید دارد که سند مادر این زمین‌ها را در اختیار دارند.
نمی‌توان گفت این محوطه تاریخی هنوز توسط میراث فرهنگی شناسایی نشده است، دست‌کم ششم مهر ۱۳۹۴ یداله حیدری باباکمال – سرپرست هیات باستان‌شناسی این محوطه – این محوطه تاریخی را شش‌هزارساله دانسته و از انجام گمانه‌زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم «اغلان تپه» به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری خبر داده بود.
او در آن زمان گفته بود: از شمال این تپه، جاده آسفالته «آغچه حصار – اغلان تپه» می‌گذرد. همچنین خانه‌های مسکونی سمت شمال، شمال غرب و شمال شرق و زمین‌های کشاورزی سمت جنوب و غرب تپه آسیب زیادی را به عرصه و حریم تپه وارد آورده است.
او که در زمان انجام گمانه‌زنی‌هایش با سفال‌های هزاره‌های سوم و چهارم پیش از میلاد روی تپه مواجه شده بود، اظهار کرده بود، تعیین عرصه و حریم «تپه اغلان – تپه آغچه حصار» برای جلوگیری از تخریب و حفظ تپه از آسیب‌های موجود لازم و ضروری به نظر می‌رسد، بنابراین گمانه‌زنی از سمت جنوب تپه آغاز شده است. این تپه از فرهنگ سفال خاکستری هزاره اول پیش از میلاد برخوردار است که با فرهنگ هزاره اول خوروین و تپه حصار دامغان قابل مقایسه است.
بر اساس دیده‌های خبرنگار ایسنا، امروز دیگر کمتر نشانی از سفال‌هایی که باستان‌شناس محوطه حدود پنج سال قبل از وجودشان خبر داده بود، به چشم می‌آید. از سوی دیگر با وجود همه این حرف‌ها و اطلاعات مطرح‌شده، اما به نظر می‌رسد هیچ قدم دیگری برای حفاظت از این محوطه تاریخی برداشته نشده و متولیان شهری و میراثی این محوطه تاریخی و نقشی را که می‌تواند در تاریخ این منطقه ایفا کند از یاد برده‌اند.
انتهای پیام
