بلندمرتبه‌سازی در حریم و منظر آثار تاریخی شهری اصفهان داستان تلخی که پایان خوشی ندارد، آیا میراث فرهنگی طعمه توسعه خواهد شد؟ مشکل کار در کجاست؟ کارشناسان ضوابط طرح تفصیلی شهر را ناکافی و گره کار را نبود ضوابط طراحی و منظر شهری مکان‌مند می‌دانند.
تصویر اصفهان از گذشته تا همین امروز که شهر بی‌امان گسترده شده است همچنان با گنبدها، پل‌ها، چهارباغ و کرانه‌های زاینده‌رود همراه بوده است، شهری که آسمانش را با گنبدها و گنبدهایش را با آبی آسمان، زاینده رودش را با پل‌ها و پل‌هایش را با منظر زاینده‌رود آراسته‌اند؛ تلخ است که با قد و قواره بناهای بی هویت مخدوش و منظر آثار بی‌نظیرش در لابه‌لای مجتمع های کوتاه و بلند گم شود.
تجربه مخدوش شدن منظر آثار تاریخی شهر اصفهان، دیگر یکی دو تا نیست؛ محدود به امروز هم نیست؛ از جهان نما که ننگ میدان نقش جهان شد تا ساخت و سازهایی که مجوزهایشان صادر شده و هنوز عیان نشده‌اند ادامه دارد.
اما پایان این ماجرا کجاست و چه کسی می خواهد جلودار این طوفان بلندمرتبه سازی ها باشد؟ توسعه در ابعاد گوناگون و با توجیحاتی چون زیرساخت‌های گردشگری و یا عمرانی تا کجا می‌توانند پیش‌روی کنند؟ آیا توسعه بی‌امان، سیمای میراث فرهنگی اصفهان را می بلعد؟ مگر آثار تاریخی حریم ندارند؟ منافع ملی یا منافع میراث فرهنگی چرا نادیده انگاشته میشود؟ با این وصف چه چشم اندازی برای اصفهان با هویتی که در خاطرها و اذهان از میراث تاریخی‌اش دارد می توان متصور بود؟
همه این سوالات را وقتی از ذهن می‌گذرانیم که می‌بینیم در شهر اصفهان، میراث فرهنگی در مقابل توسعه حفاظت نشده و ارابه شتابان و افسارگسیخته توسعه در ابعاد گوناگون هجوم آورده و میراث شهر را به دلایلی گوناگون با مشکل مواجه کرده است.
کارشناسان شهرسازی معتقدند ضوابط طرح تفضیلی به عنوان طرح بالادستی به تنهایی کافی نیستند و خلا قوانین لازم الاجرا و ضوابط طراحی منظر دلیل مخدوش شدن منظر آثار تاریخی شهرهایی مثل اصفهان است.
از نگاه آنها حفاظت از دید و منظر نشانه‌های شهری اصفهان، مثل پل‌ها، گنبدها و آثار محور تاریخی فرهنگی اصفهان در تمام طرح‌های عمرانی و شهری باید بیشتر مورد توجه مدیران شهری باشد و در این رابطه باید اهرم‌های اجرایی قوی‌تری در راستای حفظ هویت اصفهان برنامه ریزی و تدوین کرد.
اتفاقی که این سال‌ها در اصفهان رخ داده این است که بلندمرتبه سازیها در انواع کوچک و بزرگ، منظر آثار و المان‌های تاریخی و هویتی شهر اصفهان را نشانه رفته است.
محمود قلعه نویی دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان، خلا قوانین و ضوابط طراحی منظر، همچنین نبود اسناد لازم الاجرای منظر را دلیل مخدوش شدن منظر تاریخی شهرهایی مثل اصفهان می داند: وقتی خلا قانون و ضوابط وجود دارد، حتی برخی مسئولان و مدیران هم از همان خلاها برای منافع شخصی و سازمانی استفاده می‌کنند.
ما اسناد و ضوابط طراحی شهری مکان مند یعنی ویژه موارد، نقاط و بنای خاصی نداریم، تنها یک ضابطه کلی در طرح تفصیلی وجود دارد که در قالب حرایم تاریخی و طبیعی و محدودیت تراکم ساختمانی و البته کلی است، وقتی اسناد و ضوابط ویژه و لازم اجرای منظر برای یک خیابان، میدان یا یک پهنه نداریم هر تفسیری هم ممکن است اتفاق بیفتد.
امیرحسین دهباشی، معمار حفاظتگر و فعال شهرسازی معتقد است که باید قوانین سخت‌گیرانه و ریزبینانه‌ای جهت حفاظت از هویت شهر اصفهان به عنوان شهری منحصر به فرد در لقای قوانین شهری مورد توجه ویژه قانون گذاران قرار گیرد:
آنچه به شهر هویت می‌بخشد، وابسته به برداشت‌هایی است که ساکنان شهر از محیط اطراف خود دارند؛ بدین معنی که مفهوم هویت با کیفیت زندگی در شهر ارتباطی تنگاتنگ دارد، از این رو باید حفاظت از دید و منظر نشانه‌های شهری اصفهان در کنار حفاظت از کالبد این مواریث معماری در جهت پاسداشت هویت شهر در تمام طرح‌ها مورد توجه ویژه قرار گیرد.
اما فریدون اللهیاری مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان درباره آنچه موجب شده است به منظر برخی از آثار میراث فرهنگی اصفهان تجاوز و یا اینکه حریم آنها مخدوش شود می گوید: یکی از زیرساخت‌های مهمی که می‌تواند به حفاظت از میراث فرهنگی کمک کند، این است که فرآیندهای قانونی حرایم به طور کامل طی و ضوابط آن مشخص، تصویب و تایید شود. بسیاری از آثار هنوز حریم مصوب ندارند و بخشی از حرایمی هم که موجود است نیازمند مطالعات، دقیق سازی و به روزرسانی است.
انتهای پیام
