اما این حادثه تنها یک برخورد فیزیکی ساده نبود؛ بلکه نشانه‌ای از یک جنگ عمیق‌تر میان تلاش‌های ضدفساد و منافع ریشه‌دار در صنعت مس ایران است.
یک مراسم، یک درگیری؛ پشت پرده چه خبر است؟
ماجرا از جایی شروع شد که در جریان مراسم مردمی معرفی یکی از فعالیت مسئولیت‌های اجتماعی شرکت ملی مس، منصور خانی، مدیر مجتمع مس دره‌آلو، در حین سخنرانی با پرتاب یک بطری آب معدنی و سپس برخورد فیزیکی از سوی یکی از حاضرین مواجه شد. این اتفاق، که ویدیوی آن به‌سرعت در فضای مجازی منتشر شد، بحث‌های زیادی را در مورد وضعیت رانتی گذشته این مجموعه و علل بروز چنین واکنش‌های تند در پی داشت.
مهندس خانی که تنها سه ماه از انتصابش به عنوان مدیر مجتمع مس دره‌آلو می‌گذرد، در واکنش به این اتفاق، در مصاحبه‌ای اعلام کرد که این حمله از سوی افرادی صورت گرفته که منافع‌شان در پی سیاست‌های جدید او به خطر افتاده است. او با تأکید بر فساد گسترده و سوءاستفاده‌های مالی در این مجتمع معدنی، اظهار داشت که بسیاری از افراد بدون داشتن حضور فیزیکی در معدن، حقوق‌های کلان دریافت می‌کردند و قراردادهای مشکوک و غیرشفاف بسته شده بود.
ادعاهای سنگین مدیر مجتمع مس دره‌آلو؛ فساد، رانت و تضییع اموال عمومی
منصور خانی در سخنان خود به برخی از مهم‌ترین تخلفات کشف‌شده در این مجتمع اشاره کرد:
• پرداخت حقوق به افراد غایب: صدها نفر در لیست حقوق‌بگیران معدن دره‌آلو قرار داشتند که بدون حضور فیزیکی، حقوق دریافت می‌کردند.
• مناقضات مشکوک در پروژه‌های راه‌سازی: در یکی از مناقصات، ضمانت‌نامه بانکی شرکت‌کنندگان، مستقیماً به حساب یک فرد واریز شده بود که این تخلف آشکار، بیانگر فساد سازمان‌یافته در برخی پروژه‌ها بود.
• افزایش ناموجه هزینه‌های اجرایی: در یکی از پروژه‌های راه‌سازی، قیمت پایه مناقصه ۴۵ میلیارد تومان بوده است، اما تا این لحظه نزدیک به ۱۵۰ میلیارد تومان از سوی شرکت ملی مس به پیمانکار پرداخت شده است، درحالی‌که حتی یک متر آسفالت هم اجرا نشده است.
• رانت و سوءاستفاده از اموال عمومی: یکی از متهمان اصلی و ضارب در این پرونده، علاوه بر دریافت حقوق بالا، همسر خود را نیز در مجموعه مس استخدام کرده بود، و هر دو نفر ماهانه حداقل ۱۵۰ میلیون تومان از این مجتمع حقوق دریافت می‌کردند.
حمله از سوی چه کسانی؟ خانی: فساد سازمان‌یافته در حال مقاومت است
منصور خانی در اظهارات خود، فردی را که به او حمله کرده، متهم به فساد و سوءاستفاده از اموال عمومی دانست. او ادعا کرد که این شخص و همسرش از امتیازات ویژه‌ای در مجتمع مس دره‌آلو برخوردار بودند و به دلیل تلاش برای متوقف کردن فساد، با این واکنش تند مواجه شده است.
او همچنین تأکید کرد که برخی از افرادی که در این ماجرا نقش داشته‌اند، در سال‌های گذشته به سوءاستفاده‌های کلان از منابع معدنی کشور پرداخته‌اند و حالا که این رویه در حال اصلاح است، به شیوه‌های مختلف سعی در جلوگیری از این روند دارند.
ریشه‌های اصلی بحران؛ چگونه فساد گسترده به یک اژدهای هفت‌سر تبدیل شد؟
صنعت معدن، به‌ویژه در بخش مس، یکی از پربازده‌ترین صنایع کشور است که در دهه‌های اخیر، به محل جولان فساد، رانت و ویژه‌خواری تبدیل شده است. طبق شواهد و گزارش‌ها، در بسیاری از پروژه‌های معدنی، شرکت‌های خاص و افراد وابسته به نهادهای قدرت، بدون رعایت اصول رقابتی، قراردادهای کلان دریافت کرده و عملاً بخش بزرگی از منابع ملی را به غارت برده‌اند.
چند عامل کلیدی که باعث گسترش این فساد شده است:
۱. نبود نظارت شفاف بر قراردادهای پیمانکاری: بسیاری از قراردادهای عمرانی و بهره‌برداری در صنایع معدنی، بدون برگزاری مناقصات شفاف و نظارت مستقل، به افراد خاص واگذار شده است.
۲. رابطه‌محوری به جای شایسته‌سالاری: در سال‌های اخیر، بسیاری از افرادی که در این حوزه فعال بوده‌اند، نه بر اساس توانایی مدیریتی، بلکه به دلیل ارتباطات سیاسی و نفوذ در نهادهای حکومتی به این موقعیت‌ها دست یافته‌اند.
۳. عدم شفافیت مالی: بسیاری از پروژه‌ها، فاقد شفافیت مالی و حسابرسی دقیق هستند که این موضوع، به افراد فاسد امکان داده است که بودجه‌های کلان را بدون ارائه خروجی مشخص، به نفع خود برداشت کنند.
۴.ضعف سیستم‌های نظارتی و بازدارنده: با وجود اطلاع از تخلفات گسترده در بخش معدن، به دلیل نفوذ افراد قدرتمند در بدنه مدیریتی کشور، برخوردهای جدی و بازدارنده‌ای صورت نگرفته است.
آیا مبارزه با فساد ادامه خواهد داشت؟
منصور خانی در پایان سخنان خود تأکید کرد که بر اساس توصیه‌های مدیرعامل شرکت صنایع ملی مس ایران، نمایندگان استان و نهادهای امنیتی، او مصمم است تا این روند اصلاحی را ادامه دهد و با فساد در این مجموعه به‌شدت برخورد کند.
او به تمامی افرادی که در مسیر فساد قرار گرفته‌اند هشدار داد که در صورت عدم اصلاح، هیچ مماشاتی با آنها نخواهد شد و شدیدترین برخوردها با آنان انجام خواهد گرفت.
اما پرسش اساسی اینجاست: آیا این روند اصلاحی به نتیجه خواهد رسید؟ آیا مدیران ارشد و نهادهای نظارتی از این مبارزه حمایت خواهند کرد؟ یا همان‌طور که در موارد مشابه دیده‌ایم، فشارهای سیاسی و اقتصادی باعث خواهد شد که این مسیر متوقف شود؟
یک آزمون جدی برای صنعت مس و مقابله با فساد
اتفاقات رخ‌داده در مجتمع مس دره‌آلو، نشان‌دهنده درگیری‌های عمیق‌تری در صنعت معدن ایران است. از یک سو، تلاش برای اصلاح و شفاف‌سازی در این صنعت حیاتی برای اقتصاد کشور ضروری است، اما از سوی دیگر، مقاومت افراد و گروه‌هایی که از این فساد سود می‌برند، می‌تواند مانع جدی در این مسیر باشد.
مبارزه با فساد، فراتر از یک مدیر یا یک مجموعه خاص است؛ این یک آزمون بزرگ برای ساختار مدیریتی کشور، اراده نهادهای نظارتی و میزان پایبندی حاکمیت به اصلاحات اقتصادی است.
اگر این تلاش‌ها به نتیجه برسد، می‌توان امید داشت که مسیر توسعه اقتصادی کشور در بخش معدن شفاف‌تر شود. اما اگر این روند متوقف شود، نه‌تنها پرونده دره‌آلو، بلکه بسیاری از پروژه‌های دیگر نیز در گرداب فساد و رانت گرفتار خواهند ماند.
انتهای پیام
