این در حالی است که بندرعباس، برخلاف بسیاری از شهرهای دیگر کشور، مشکل آبگرفتگی ندارد، اما ضعف زیرساختی، ناهماهنگی مدیریتی و عدم برنامه‌ریزی صحیح باعث شد که بارشی کوتاه، شهر را فلج کند. حالا پرسش اساسی این است: اگر بندرعباس هم مانند استان‌هایی مثل خوزستان، مازندران یا تهران با بارندگی شدید و مداوم مواجه شود، چه فاجعه‌ای رخ خواهد داد؟
بارندگی یک‌ساعته، فلج کامل شهری
باران که در بسیاری از نقاط دنیا نشانه‌ای از طراوت و زندگی است، در بندرعباس به یک کابوس تبدیل شده است. بارشی که تنها یک ساعت ادامه داشت، باعث ترافیک سنگین، کندی حرکت وسایل نقلیه، توقف برخی خدمات شهری و ایجاد مشکلات متعدد برای شهروندان شد.
با نگاهی به وضعیت خیابان‌ها پس از این بارندگی، مشخص می‌شود که بیشترین مشکلات، ناشی از ضعف زیرساختی، نبود سیستم مدیریت بحران کارآمد و عدم پیش‌بینی مسئولان است، نه آبگرفتگی معابر. به عبارت ساده، مشکل بندرعباس این نیست که خیابان‌ها به دریاچه تبدیل می‌شوند، بلکه مشکل اصلی این است که کوچک‌ترین تغییرات جوی، شهر را از حرکت بازمی‌دارد.
چرا بندرعباس این‌قدر آسیب‌پذیر است؟
برخلاف بسیاری از شهرهای ایران که پس از بارندگی با آبگرفتگی معابر مواجه می‌شوند، بندرعباس مشکل زیرساخت فاضلاب و هدایت آب‌های سطحی ندارد. پس چرا با یک ساعت بارندگی، همه چیز متوقف می‌شود؟ دلایل این وضعیت را می‌توان در چند محور بررسی کرد:
۱. ضعف در سیستم حمل‌ونقل و خیابان‌های غیراستاندارد
• معابر شهری بندرعباس، در طراحی و اجرا، متناسب با نیازهای یک شهر ساحلی و پرباران طراحی نشده‌اند.
• عدم وجود شبکه مناسب تخلیه آب، هرچند باعث آبگرفتگی نمی‌شود، اما به کندی حرکت وسایل نقلیه و ایجاد ترافیک سنگین منجر می‌شود.
• خیابان‌ها و پل‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که حتی بدون بارندگی نیز در ساعات اوج تردد دچار گلوگاه‌های ترافیکی شدید می‌شوند. بارندگی فقط این مشکلات را دوچندان می‌کند.
۲. نبود سیستم مدیریت بحران شهری
• عدم هماهنگی بین نهادهای شهری، پلیس راهور، شهرداری و سازمان مدیریت بحران، باعث می‌شود که در هنگام بارندگی، تصمیم‌گیری‌های ضروری به تعویق بیفتد و شهروندان دچار سردرگمی شوند.
• خیابان‌های شهر، بدون یک برنامه منسجم برای هدایت ترافیک اضطراری، به‌طور کامل متوقف می‌شوند.
• بسیاری از خودروها به دلیل لغزندگی جاده و عدم رعایت اصول ایمنی، دچار تصادفات زنجیره‌ای می‌شوند که به گره‌های ترافیکی دامن می‌زند.
۳. فرسودگی سیستم حمل‌ونقل عمومی
• وقتی که خودروهای شخصی در خیابان‌ها متوقف می‌شوند، مردم باید به حمل‌ونقل عمومی متکی باشند، اما ناوگان حمل‌ونقل عمومی بندرعباس توانایی جبران این بحران را ندارد.
• تعداد اتوبوس‌ها و تاکسی‌های فعال در شهر، بسیار کمتر از ظرفیت موردنیاز است و در روزهای بارانی، بسیاری از شهروندان مجبور می‌شوند مسافت‌های طولانی را پیاده طی کنند.
۴. عدم آمادگی مردم و مسئولان برای شرایط جوی متغیر
• شهروندان، به دلیل تجربه بارندگی‌های محدود، هیچ‌گونه آمادگی ذهنی برای مواجهه با چنین شرایطی ندارند.
• مسئولان شهری نیز برنامه مشخصی برای اعلام هشدارهای لازم و ارائه راهکارهای جایگزین در مواقع بارانی ندارند.
• در شهرهایی مانند تهران، شیراز یا اصفهان، سامانه‌های هشدار سریع جوی و سیستم مدیریت بحران شهری، تا حدی به شهروندان اطلاع‌رسانی می‌کنند، اما در بندرعباس، چنین سیستمی به‌طور مؤثر وجود ندارد.
اگر بارندگی مانند شهرهای دیگر ادامه پیدا کند، چه خواهد شد؟
بندرعباس در حال حاضر با بارندگی‌های کوتاه‌مدت نیز دچار بحران می‌شود، اما اگر این شهر با بارش‌های چندروزه و شدید مانند آنچه در خوزستان، مازندران یا تهران رخ می‌دهد مواجه شود، چه فاجعه‌ای رخ خواهد داد؟
• فلج کامل شهر: با افزایش مدت‌زمان بارندگی، ترافیک، قطعی برق، اختلال در حمل‌ونقل عمومی و ناتوانی در ارائه خدمات شهری به وضعیت بحرانی خواهد رسید.
• سقوط کیفیت زندگی: تأمین مواد غذایی، خدمات درمانی، دسترسی به اماکن ضروری و حتی حضور در محیط کار، با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
• افزایش تصادفات و حوادث رانندگی: معابر لغزنده، کمبود نور و عدم کنترل مناسب ترافیک، باعث افزایش شدید تصادفات جاده‌ای خواهد شد.
• مشکلات اقتصادی: تعطیلی کسب‌وکارها، تأخیر در ارسال کالاها از بندر، و کاهش بهره‌وری، پیامدهای اقتصادی جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت.
چه باید کرد؟ راهکارهای پیشگیرانه برای مدیریت بحران بارندگی در بندرعباس
بندرعباس، با وجود موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی خاص، نیازمند یک بازنگری اساسی در مدیریت شهری و بحران‌های جوی است. برخی از اقدامات ضروری که باید در دستور کار مسئولان شهری قرار گیرد، عبارتند از:
۱. بازطراحی سیستم حمل‌ونقل شهری:
• توسعه زیرساخت‌های مناسب برای مدیریت ترافیک در شرایط اضطراری
• افزایش ظرفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی
• اصلاح طراحی معابر و مسیرهای خروجی اضطراری
۲. ایجاد سامانه هشدار سریع جوی و بحران شهری:
• اطلاع‌رسانی دقیق و سریع به شهروندان در مورد وضعیت جوی
• استفاده از فناوری‌های جدید برای مدیریت ترافیک و حمل‌ونقل عمومی
۳. افزایش هماهنگی بین نهادهای شهری و استانی:
• همکاری مؤثر میان شهرداری، پلیس راهور، سازمان مدیریت بحران و دستگاه‌های امدادی
• برنامه‌ریزی برای اقدامات فوری هنگام بارندگی
۴. آموزش شهروندان برای مواجهه با شرایط جوی نامساعد:
• ترویج فرهنگ رانندگی ایمن در شرایط بارانی
• آموزش استفاده از مسیرهای جایگزین و سیستم حمل‌ونقل عمومی
بندرعباس نیازمند یک بازنگری در مدیریت شهری است
بندرعباس، به دلیل ضعف زیرساختی و عدم برنامه‌ریزی دقیق، حتی با یک ساعت بارندگی نیز دچار بحران می‌شود. این وضعیت، زنگ خطری برای مسئولان شهری است که اگر به آن بی‌توجهی کنند، در آینده، با بارش‌های شدیدتر، شهر در وضعیت فلج کامل و بحران گسترده‌تر قرار خواهد گرفت.
مدیریت شهری در بندرعباس، باید از حالت انفعالی به سمت پیشگیرانه حرکت کند و برای مقابله با بحران‌های جوی، یک برنامه جامع و عملیاتی تدوین کند. در غیر این صورت، این شهر همچنان با کوچک‌ترین تغییرات جوی، قفل خواهد شد و مردم، بهای آن را خواهند پرداخت.
انتهای پیام
