نبادان؛ شریان حیاتی سرو کهن ابرکوه قنات نبادان، یکی از مهم‌ترین میراث‌های تاریخی شهرستان ابرکوه در یزد، نه تنها یک سازه آبی با قدمتی هزاران ساله، بلکه شریان حیاتی برای بقای سرو ۴۵۰۰ ساله ابرکوه است. این قنات، که در گویش محلی “نبادان” نامیده می‌شود، برگرفته از واژه “نوآبان” است که به ماه آبان اشاره دارد.
این شاهکار مهندسی که به دوره پیش از اسلام بازمی‌گردد، در مسیر خود از چهار آسیاب، یک سرداب، یک یخچال و باغ‌های متعدد عبور کرده و منبعی بی‌بدیل برای تأمین آب منطقه بوده است.
تصمیمات غیراصولی؛ تهدیدی برای نبادان و میراث تاریخی ایران
اخیراً با حفر چاه و لوله‌گذاری در فاصله‌ای نزدیک به مسیر قنات، جریان آب این سازه کاهش چشمگیری یافته است. این اقدام که بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌محیطی و میراثی انجام شده، به گفته کارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی، عامل اصلی کم‌آبی شدید نبادان است.
اگر مسئولین به جای این اقدامات غیرعلمی، به لایروبی قنات به شیوه‌ای اصولی می‌پرداختند، نبادان همچنان می‌توانست جریان آب پرقدرت خود را حفظ کند. اما با ادامه این وضعیت، این قنات نیز به سرنوشت ده‌ها قنات خشک و تسطیح‌شده دیگر دچار خواهد شد.
میراثی که به تدریج از دست می‌رود
قنات نبادان، علاوه بر اهمیت تاریخی و فرهنگی، یک سیستم مهندسی هوشمندانه از گذشتگان است که نشان‌دهنده تعامل پایدار انسان با طبیعت بوده است. خشک شدن این قنات نه تنها تهدیدی برای کشاورزی منطقه، بلکه خطری برای بقای سرو کهن ابرکوه به شمار می‌رود.
این قنات، روزگاری پر از آب، امروز به نقطه‌ای رسیده که تنها اندکی از جریان حیات‌بخش آن باقی مانده است. خشک شدن کامل آن، به معنای از دست دادن یکی دیگر از گنجینه‌های میراث فرهنگی ایران خواهد بود.
اعتراض مردم و فعالان میراث فرهنگی
دوستداران میراث فرهنگی ابرکوه و کارشناسان، با ابراز نگرانی شدید نسبت به وضعیت قنات نبادان، اقدام برخی نهادها از جمله فرمانداری، جهاد کشاورزی و آبفا را عامل این بحران دانسته و خواستار تجدیدنظر در این تصمیمات شده‌اند.
آن‌ها تأکید دارند که اگر اقدامات لازم به‌موقع صورت نگیرد، نه تنها قنات نبادان، بلکه سرو ۴۵۰۰ ساله ابرکوه نیز با خطر جدی مواجه خواهد شد.
راه‌حل چیست؟
نجات قنات نبادان به اقدام فوری و اصولی نیاز دارد. لایروبی مسیر قنات، بازگرداندن آب به جریان طبیعی آن، و توقف حفر چاه‌های غیراصولی از مهم‌ترین اقدامات پیشنهادی کارشناسان است. همچنین مسئولان باید با در نظر گرفتن ارزش‌های تاریخی و زیست‌محیطی این قنات، طرحی جامع برای حفاظت از آن تدوین کنند.
قنات نبادان نمادی از تاریخ، هنر و دانش مهندسی ایرانیان است که امروز در خطر نابودی قرار دارد. مردم و مسئولان ابرکوه باید دست در دست یکدیگر، برای حفظ این گنجینه تلاش کنند. حفاظت از قنات نبادان، حفاظت از هویت فرهنگی و تاریخی ماست. آیا می‌توانیم در برابر این تهدید بی‌تفاوت بمانیم؟
انتهای پیام
