خانه اطیابی؛ یادگاری از دهه چهل شمسی؛ خانه اطیابی که در دل بافت تاریخی بندرانزلی قرار داشت، از جمله بناهای ارزشمند معماری مدرن ایران بود. این خانه که به دلیل مالکیت خاندان اطیابی به این نام شهرت یافته بود، نمونه‌ای از معماری مدرن با هویت ایرانی محسوب می‌شد که در دهه چهل شمسی ساخته شده بود.
با وجود ارزش تاریخی و معماری این بنا، تغییرات مکرر در مالکیت آن، به تدریج زمینه تخریبش را فراهم کرد. امروز، این خانه به جای ایستادگی در برابر گذر زمان، قربانی بی‌توجهی و تغییرات اقتصادی و اجتماعی شد.
بافت تاریخی بندرانزلی؛ قربانی توسعه ناپایدار
بندرانزلی که یکی از قدیمی‌ترین و تاریخی‌ترین شهرهای ایران است، بافتی غنی از معماری سنتی و مدرن را در خود جای داده است. اما توسعه ناپایدار، نبود قوانین محافظتی مؤثر و فشارهای اقتصادی، به تدریج باعث تخریب این بافت ارزشمند شده است.
خانه اطیابی تنها یکی از نمونه‌هایی است که نشان می‌دهد چگونه ارزش‌های معماری و فرهنگی به نفع منافع کوتاه‌مدت اقتصادی قربانی می‌شوند.
بی‌توجهی مسئولان؛ بحران حفاظت از میراث فرهنگی
تخریب خانه اطیابی بار دیگر نشان داد که نبود نظارت کافی و عدم اجرای قوانین مرتبط با حفاظت از میراث فرهنگی، چالش اصلی در مدیریت این بناهاست.
این خانه در بافت تاریخی بندرانزلی قرار داشت، اما به دلیل عدم ثبت رسمی در فهرست میراث ملی، هیچ‌گونه حفاظتی برای آن در نظر گرفته نشد. حتی با وجود ارزش معماری و تاریخی آن، هیچ اقدامی از سوی مسئولان محلی یا نهادهای ملی برای جلوگیری از تخریب صورت نگرفت.
معماری مدرن، بخشی از هویت فرهنگی ایران
معماری مدرن دهه‌های ۳۰ و ۴۰ خورشیدی بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی ایران است که نشان‌دهنده تلفیق هوشمندانه سبک‌های جهانی با سنت‌های محلی است. خانه اطیابی نمونه‌ای برجسته از این رویکرد بود که اکنون با تخریب آن، بخشی از این هویت از دست رفت.
این تخریب تنها یک بنا را از میان نبرد، بلکه نشانه‌ای از روند خطرناک نابودی میراث مدرن ایران است؛ روندی که در صورت ادامه، ما را از بخش مهمی از تاریخ معماری معاصر محروم خواهد کرد.
راه‌حل‌هایی برای آینده
برای جلوگیری از تکرار چنین فجایعی، لازم است اقدامات زیر در دستور کار قرار گیرد:
1. ثبت و حفاظت مؤثر: شناسایی و ثبت تمامی بناهای ارزشمند معماری مدرن و تاریخی در فهرست میراث ملی برای جلوگیری از تخریب.
2. آموزش عمومی: افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت این بناها و نقش آن‌ها در هویت فرهنگی و تاریخی شهر.
3. حمایت مالی: ایجاد مشوق‌های مالی و حقوقی برای مالکان این بناها جهت حفاظت و بازسازی آن‌ها.
4. توسعه پایدار: تدوین برنامه‌های توسعه‌ای که بافت تاریخی و هویت فرهنگی شهرها را حفظ کند.
فرصتی که از دست رفت
خانه اطیابی، به‌عنوان نمادی از معماری مدرن دهه چهل شمسی، امروز دیگر وجود ندارد. تخریب این بنا، بار دیگر تأکیدی است بر ضرورت تجدیدنظر در سیاست‌های حفاظتی و مدیریت میراث فرهنگی کشور. اگر اکنون اقدام نکنیم، بسیاری از آثار با ارزش معماری ایران، یکی پس از دیگری از دست خواهند رفت.
انتهای پیام
