این در حالی است که قوانین میراث فرهنگی به صراحت بر حفظ حریم آثار تاریخی تأکید دارند.
ساخت‌وساز در حریم ۸ متری؛ تخلف یا مجوز قانونی؟
حمام گلداری بندرعباس که قدمتی تاریخی و جایگاهی ویژه در حافظه جمعی مردم این شهر دارد، این روزها با چالشی جدی روبه‌رو شده است. بر اساس گزارش‌ها، ساخت‌وسازهایی در فاصله نزدیک به این اثر و حتی در محدوده خود محوطه حمام در حال انجام است. طبق قوانین میراث فرهنگی، هرگونه فعالیت عمرانی در حریم آثار تاریخی باید با هماهنگی و اخذ مجوز از این نهاد صورت گیرد. اما سؤالات جدی درباره نحوه صدور این مجوزها برای ساخت‌وساز در فاصله نزدیک به حمام گلداری مطرح است.
بر اساس گزارش‌های محلی، در حال حاضر نه‌طبقه ساختمان در محدوده‌ای بسیار نزدیک به این بنای تاریخی در حال احداث است. این در حالی است که قانون‌گذاران میراث فرهنگی تأکید دارند هرگونه ساخت‌وساز در شعاع مشخص آثار تاریخی، تنها در صورت عدم تهدید به بافت تاریخی بنا و با رعایت استانداردها مجاز است. آیا این قوانین در مورد حمام گلداری رعایت شده است؟
محوطه خود بنا نیز بی‌نصیب نمانده است
علاوه بر حریم بیرونی، محوطه داخلی حمام گلداری نیز در امان نمانده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد در داخل محدوده خود حمام، اقدام به ساخت یک اتاقک شده است؛ اقدامی که می‌تواند هویت و ساختار این بنای تاریخی را به شدت تهدید کند. کارشناسان هشدار داده‌اند که این مداخلات، نه تنها اصالت بنا را زیر سؤال می‌برد، بلکه راه را برای تخریب بیشتر آن در آینده باز می‌کند.
حمام‌های تاریخی بندرعباس در خطر فراموشی
حمام گلداری تنها بنای تاریخی شهر بندرعباس نیست که با چنین تهدیداتی مواجه است. حمام‌های تاریخی دیگری نظیر حمام گله‌داری و حمام گپ نیز وضعیت مشابهی دارند. این آثار که بخشی از تاریخ و فرهنگ این شهر و استان هرمزگان هستند، به دلیل عدم نظارت کافی، در معرض تخریب و نابودی قرار دارند.
قانون چه می‌گوید؟
قوانین میراث فرهنگی ایران، به‌ویژه ماده ۵۵۸ قانون مجازات اسلامی، هرگونه تخریب یا دخل‌وتصرف غیرمجاز در آثار ثبت‌شده ملی را جرم تلقی کرده و برای متخلفان مجازات تعیین کرده است. علاوه بر این، قانون حفظ و احیای بافت‌های تاریخی بر لزوم رعایت حریم بناهای تاریخی تأکید دارد. سؤال اینجاست که آیا صدور مجوز ساخت‌وساز در چهار طرف حمام گلداری با این قوانین همخوانی دارد؟
مسئولان پاسخگو باشند
فعالان میراث فرهنگی و شهروندان بندرعباس از مسئولان مرتبط انتظار دارند که با جدیت بیشتری به این موضوع ورود کنند. آنها خواستار توقف فوری ساخت‌وسازها در حریم حمام گلداری و بررسی مجوزهای صادرشده هستند. همچنین لازم است برنامه‌ای جامع برای حفاظت از آثار تاریخی بندرعباس و استان هرمزگان تدوین شود تا از تخریب بیشتر جلوگیری شود.
پایان یک تاریخ یا آغاز یک آگاهی؟
حمام گلداری و دیگر حمام‌های تاریخی بندرعباس، نه تنها بخشی از تاریخ و معماری این منطقه، بلکه نمادی از هویت فرهنگی شهر هستند. حفظ این میراث برای نسل‌های آینده وظیفه‌ای است که نباید در سایه ساخت‌وسازهای بی‌رویه به فراموشی سپرده شود.
حریم ساخت‌وساز در مجاورت حمام‌های تاریخی؛ قانونی که زیر پا گذاشته می‌شود
حریم حفاظتی برای بناهای تاریخی، یکی از اصول بنیادی در حفاظت از میراث فرهنگی به شمار می‌رود. بر اساس آیین‌نامه‌ها و ضوابط قانونی میراث فرهنگی، برای هر اثر تاریخی حریمی تعریف می‌شود که در آن ساخت‌وسازها باید با شرایط خاص و تحت نظارت مستقیم این نهاد انجام شود.
حریم ساخت‌وساز در استان‌های دیگر
در استان‌هایی مانند اصفهان، شیراز و یزد، که دارای تعداد زیادی آثار تاریخی ثبت‌شده ملی هستند، قوانین و ضوابط حریم حفاظتی با دقت بیشتری رعایت می‌شود. برای مثال، در اطراف میدان نقش جهان اصفهان یا بافت تاریخی یزد، هرگونه ساخت‌وساز با ارتفاع بیش از دو طبقه به‌شدت ممنوع است اما در شهر بندرعباس میراث فرهنگی تا نه طبقه هم بلامانع می‌دهد و تخلف در این زمینه می‌تواند منجر به توقف پروژه و حتی تخریب بناهای غیرمجاز شود.
در مناطق مختلف کشور، مسئولان محلی با همکاری اداره‌های کل میراث فرهنگی، بر حفظ هویت تاریخی شهرها تأکید دارند. اما در استان هرمزگان، به‌ویژه در شهر بندرعباس، به نظر می‌رسد که این حساسیت‌ها کمتر جدی گرفته می‌شود. ساخت‌وسازهای بی‌رویه و اعطای مجوزهایی که تناسبی با قوانین حریم آثار تاریخی ندارند، سبب شده که خطر نابودی این آثار بیش از پیش احساس شود.
چرا میراث فرهنگی زیر بار این مجوزها می‌رود؟
یکی از پرسش‌های اصلی در مورد بحران تخریب حمام گلداری، چرایی صدور مجوزهای ساخت‌وساز در حریم این بنای تاریخی است. بر اساس قوانین جاری، میراث فرهنگی موظف است پیش از صدور مجوز، اثرات پروژه‌های عمرانی بر بنای تاریخی را بررسی کرده و در صورت مغایرت با اصول حفاظتی، از اجرای پروژه جلوگیری کند. اما در عمل، این قوانین به‌طور کامل اجرا نمی‌شوند.
برخی از کارشناسان بر این باورند که فشارهای اقتصادی، توسعه شهری بی‌رویه و هم‌دستی میان دستگاه‌های مسئول و مالکین، از جمله شهرداری‌ها و اداره کل میراث فرهنگی، از دلایل اصلی صدور اینگونه مجوزها هستند. در بسیاری از موارد، نهادهای شهری به دلیل تمایل به اجرای پروژه‌های تجاری و مسکونی، ضوابط مربوط به حریم آثار تاریخی را نادیده می‌گیرند.
تضاد میان توسعه شهری و حفظ میراث تاریخی
مشکل دیگری که به این موضوع دامن زده است، تضاد میان اهداف توسعه شهری و ضرورت حفظ آثار تاریخی است. شهر بندرعباس به دلیل موقعیت جغرافیایی و ظرفیت اقتصادی خود، با رشد سریع شهری مواجه شده است. این رشد سریع، همراه با ساخت‌وسازهای بلندمرتبه و پروژه‌های عظیم تجاری، اغلب بدون توجه به الزامات حفاظتی آثار تاریخی انجام می‌شود.
پیامدهای صدور مجوزهای غیرقانونی
صدور مجوزهای غیرقانونی و عدم رعایت ضوابط حفاظتی، پیامدهای جبران‌ناپذیری برای میراث تاریخی دارد. نخستین پیامد، تخریب تدریجی این آثار است که نه تنها اصالت آنها را از بین می‌برد، بلکه ارزش گردشگری و فرهنگی شهر را نیز کاهش می‌دهد. علاوه بر این، این اقدامات می‌تواند به از دست رفتن اعتبار نهادهای مسئول، مانند میراث فرهنگی، در حفاظت از آثار تاریخی منجر شود.
نیاز به اقدام فوری و شفافیت در مدیریت میراث فرهنگی
در شرایط فعلی، ضروری است که اداره کل میراث فرهنگی استان هرمزگان و سایر دستگاه‌های مرتبط، با شفافیت بیشتری درباره روند صدور مجوزها و تصمیم‌گیری‌های انجام‌شده توضیح دهند. توقف فوری پروژه‌های در حال ساخت در حریم حمام گلداری و بررسی قانونی مجوزهای صادرشده، گام نخست در جلوگیری از تخریب این اثر تاریخی است. همچنین لازم است قوانینی که به‌صورت کاغذی باقی مانده‌اند، با قاطعیت بیشتری اجرا شوند و نهادهای متخلف پاسخگوی تخلفات خود باشند.
چشم‌انداز حفاظت از میراث تاریخی در هرمزگان
حمام گلداری و سایر حمام‌های تاریخی بندرعباس، همچون حمام گله‌داری و حمام گپ، شواهد زنده‌ای از تاریخ اجتماعی و فرهنگی این منطقه هستند. اگرچه وضعیت کنونی این بناها نگران‌کننده است، اما با اتخاذ رویکردی جامع، شامل تدوین برنامه‌های حفاظتی مؤثر، نظارت دقیق بر ساخت‌وسازها و مشارکت بیشتر جامعه محلی، می‌توان از نابودی کامل این میراث ارزشمند جلوگیری کرد.
میراث تاریخی، سرمایه‌ای است که به‌سادگی قابل جایگزینی نیست. حفظ این سرمایه، نه تنها وظیفه نهادهای مرتبط، بلکه مسئولیت هر شهروندی است که به فرهنگ و تاریخ کشور خود اهمیت می‌دهد.
انتهای پیام
-
-
-
-
