این درخواست پس از افزایش پروژه‌های توسعه‌ای که با مجوز این وزارتخانه در بافت‌های تاریخی کشور انجام می‌شود، مطرح شده است.
افزایش تخریب بافت‌های تاریخی؛ تهدیدی جدی برای میراث فرهنگی
بافت‌های تاریخی ایران که به‌عنوان گنجینه‌ای از تاریخ، فرهنگ و معماری ایرانی شناخته می‌شوند، روز به روز با تهدیدات جدیدی روبه‌رو هستند. روند تخریب این بافت‌ها در سال‌های اخیر به‌ویژه در مناطق شهری افزایش یافته و پروژه‌های توسعه‌ای و شهری در برخی از این بافت‌ها باعث نگرانی گسترده‌ای میان فعالان میراث فرهنگی و مردم شده است.
در این میان، برخی از پروژه‌ها و طرح‌های عمرانی، به‌ویژه آنهایی که مجوزهای خود را از وزارت راه و شهرسازی دریافت کرده‌اند، به‌طور مستقیم بر سلامت و بقای بافت‌های تاریخی تأثیر گذاشته‌اند. از این‌رو، بسیاری از تشکل‌های مردم‌نهاد که در زمینه حفظ میراث فرهنگی و تاریخی فعالیت می‌کنند، از وزارت راه و شهرسازی خواسته‌اند که به‌طور جدی از صدور مجوز تخریب در این مناطق جلوگیری کند.
درخواست جدی تشکل‌های مردم‌نهاد
تشکل‌های مردم‌نهاد در بیانیه‌ای که به تازگی منتشر شده است، از وزیر راه و شهرسازی خواسته‌اند تا با توجه به اهمیت بافت‌های تاریخی در هویت ملی و فرهنگی ایران، از هرگونه اقدام تخریبی در این مناطق ممانعت به عمل آورند. این بیانیه تأکید دارد که بخش زیادی از این تخریب‌ها تحت عنوان پروژه‌های توسعه‌ای، ساخت‌وسازهای تجاری و اداری صورت می‌گیرد و در این میان، نیاز به بررسی و نظارت دقیق بر پروژه‌ها بیش از پیش احساس می‌شود.
این تشکل‌ها ضمن بیان نگرانی‌های خود، هشدار داده‌اند که در صورت ادامه روند تخریب، میراث فرهنگی ایران که متعلق به تمامی نسل‌ها است، به‌طور غیرقابل بازگشتی از بین خواهد رفت.
نقش وزارت راه و شهرسازی در حفظ یا تخریب بافت‌های تاریخی
وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان یکی از نهادهای دولتی مسؤول در صدور مجوزهای ساخت‌وساز و پروژه‌های عمرانی در مناطق مختلف کشور، باید نقش پررنگی در حفظ و حفاظت از بافت‌های تاریخی ایفا کند. اما در سال‌های اخیر، صدور مجوزهای تخریب یا تغییر کاربری در برخی از این بافت‌ها نگرانی‌های جدی را ایجاد کرده است.
یکی از نگرانی‌های اصلی فعالان میراث فرهنگی این است که در بسیاری از موارد، پروژه‌های توسعه‌ای در بافت‌های تاریخی بدون توجه به ارزش‌های فرهنگی و تاریخی منطقه انجام می‌شود و این امر باعث تخریب نه تنها بناهای تاریخی بلکه هویت فرهنگی این مناطق نیز می‌شود.
حفاظت از بافت‌های تاریخی؛ مسأله‌ای فراتر از توسعه عمرانی
درخواست تشکل‌های مردم‌نهاد از وزیر راه و شهرسازی برای توقف تخریب بافت‌های تاریخی به‌طور مستقیم با مسأله حفاظت از هویت فرهنگی و تاریخی کشور ارتباط دارد. ایران با دارا بودن مجموعه‌ای غنی از آثار و بناهای تاریخی، جزو کشورهای پیشگام در عرصه میراث فرهنگی محسوب می‌شود و حفظ این منابع گرانبها نه تنها از نظر فرهنگی بلکه از بعد گردشگری و اقتصادی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
با این وجود، در برخی موارد مشاهده شده است که در راستای پروژه‌های عمرانی و توسعه شهری، حساسیت لازم نسبت به حفظ و نگهداری از این بافت‌ها صورت نگرفته و حتی تخریب آنها به بهانه‌های مختلف توجیه شده است. این امر به ویژه زمانی که بافت‌های تاریخی در مرکز شهرها قرار دارند، چالش‌های خاص خود را به همراه دارد.
چرا باید از تخریب بافت‌های تاریخی جلوگیری کرد؟
تخریب بافت‌های تاریخی ایران، فراتر از آسیب به بناها، موجب از بین رفتن یک هویت تاریخی و فرهنگی می‌شود که قرن‌ها در ساختارهای اجتماعی و فرهنگی این مناطق ریشه دارد. این تخریب‌ها نه تنها می‌تواند بر اصالت شهرها و مناطق تأثیر منفی بگذارد بلکه به‌طور مستقیم در کاهش گردشگری و افت ارزش‌های فرهنگی مؤثر خواهد بود.
در عین حال، باید توجه داشت که بافت‌های تاریخی قابلیت انطباق با پروژه‌های مدرن توسعه‌ای را دارند. به‌عنوان نمونه، بسیاری از کشورهای جهان در جهت احیای بافت‌های تاریخی خود، پروژه‌هایی را به اجرا درآورده‌اند که در آن حفظ هویت تاریخی به‌طور همزمان با توسعه زیرساخت‌های مدرن صورت گرفته است. در ایران نیز چنین امکان‌هایی وجود دارد که با ایجاد راهکارهای مناسب، می‌توان پروژه‌های عمرانی را با حفظ بافت‌های تاریخی پیش برد.
لزوم تغییر رویکرد در مدیریت پروژه‌های شهری
در نهایت، حفظ بافت‌های تاریخی نیازمند تغییر رویکرد در مدیریت پروژه‌های عمرانی است. وزارت راه و شهرسازی و سایر نهادهای مسئول باید از صدور مجوزهای تخریب در بافت‌های تاریخی جلوگیری کرده و با رعایت اصول فرهنگی و تاریخی، در راستای توسعه پایدار گام بردارند. تشکل‌های مردم‌نهاد نیز می‌توانند در این مسیر به‌عنوان مشاور و ناظر فعالیت‌های مهمی انجام دهند تا در نهایت ایران، به‌عنوان یک کشور با تاریخ و فرهنگ غنی، از تخریب میراث تاریخی خود جلوگیری کند.
انتهای پیام
