مسجد جامع عباسی، یکی از شاهکارهای معماری دوره صفوی و ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو، با بحران ترک‌های عمیق ناشی از فرونشست زمین مواجه است. با وجود نگرانی‌های مکرر دوستداران میراث فرهنگی، تاکنون اقدامی جدی برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر صورت نگرفته است. آیا این بی‌توجهی به یکی از نمادهای هویت فرهنگی ایران، جبران‌پذیر خواهد بود؟
میراثی بی‌بدیل، تهدیدی جدی
مسجد جامع عباسی، یکی از نمادهای تاریخی اصفهان، به دلیل شکوه معماری، کاشی‌کاری‌های بی‌نظیر و جایگاه ویژه‌اش در تاریخ ایران، از ارزش‌های فرهنگی و هنری بی‌نظیری برخوردار است. اما این شاهکار صفوی امروز با بحرانی جدی روبرو است. فرونشست زمین که به دلیل کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و مدیریت نادرست منابع آب در منطقه تشدید شده، ترک‌های عمیق و خطرناکی را بر ساختار این بنای تاریخی وارد کرده است.
این آسیب‌ها تنها محدود به ظاهر مسجد نیستند؛ بلکه ساختار داخلی و پایداری کلی بنا را نیز تهدید می‌کنند. این موضوع نگرانی‌های جدی میان متخصصان میراث فرهنگی ایجاد کرده است.
بی‌توجهی به هشدارها؛ زمانی برای اقدام باقی است؟
چندین سال است که کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی نسبت به اثرات فرونشست زمین بر مسجد جامع عباسی هشدار می‌دهند. تصاویر و گزارش‌های متعددی از ترک‌های عمیق در دیواره‌ها و گنبد این مسجد منتشر شده است. با این حال، به‌رغم اهمیت ملی و بین‌المللی این اثر، هنوز اقداماتی موثر و عاجل برای مهار این بحران صورت نگرفته است.
یکی از فعالان میراث فرهنگی در این باره می‌گوید: «ما مدت‌هاست هشدار می‌دهیم، اما مسئولان هنوز برنامه‌ای جامع و کاربردی ارائه نداده‌اند. اگر این روند ادامه یابد، ممکن است دیگر نتوانیم این میراث گران‌بها را نجات دهیم.»
فرونشست زمین؛ تهدیدی برای همه بناهای تاریخی
فرونشست زمین نه تنها مسجد جامع عباسی، بلکه بسیاری از بناهای تاریخی اصفهان را تهدید می‌کند. عواملی مانند برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، توسعه ناپایدار شهری و کاهش منابع آبی، بحران فرونشست را به معضلی فراگیر در این شهر تبدیل کرده است.
این مسئله، نه تنها تهدیدی برای میراث فرهنگی بلکه برای زیرساخت‌ها و زندگی روزمره شهروندان نیز محسوب می‌شود. متخصصان بر این باورند که برای مقابله با این بحران، اقدامات فوری مانند مدیریت منابع آب، تقویت زیرساخت‌های شهری و بازسازی و ترمیم بناهای آسیب‌دیده ضروری است.
آیا وقت تغییر رسیده است؟
بی‌توجهی به بحران ترک‌های مسجد جامع عباسی، نمادی از مدیریت ناکارآمد و کوتاه‌مدت در حوزه میراث فرهنگی است. چنین میراثی نه تنها بخشی از هویت ملی بلکه دارایی بشریت است و از دست رفتن آن می‌تواند زیان‌های جبران‌ناپذیری به فرهنگ و تاریخ ایران وارد کند.
در عین حال، این بحران فرصتی است برای بازنگری در سیاست‌های مرتبط با حفاظت از میراث فرهنگی. ترکیب تکنولوژی‌های نوین با روش‌های سنتی مرمت، همراه با برنامه‌های پایدار مدیریت منابع طبیعی، می‌تواند راه‌حلی مناسب برای مقابله با این چالش باشد.
ضرورت توجه فوری به میراث فرهنگی
مسجد جامع عباسی، تنها یک بنای تاریخی نیست؛ این مسجد نماد تمدن، فرهنگ و هنر ایرانی است. حفاظت از آن باید به اولویت ملی تبدیل شود. امروز، فرصتی داریم تا با اقدامات فوری و علمی، این میراث جهانی را از خطر نابودی نجات دهیم. آیا می‌توانیم با تعهد و مسئولیت‌پذیری، این شاهکار تاریخی را برای نسل‌های آینده حفظ کنیم؟
انتهای پیام
